GALA GÖLÜ VE SORUNLARI SEMPOZYUMU SONUÇ BİLDİRİSİ

Gala Gölü, Avrupa ve Afrika arasında bir çok göçmen kuş türünün uğrağı durumunda olan önemli tatlısu ekosistemlerimizden biridir. Son yıllarda aşırı ve düzensiz avlanmalar, göle ve çevresine inen göçmen kuşlar üzerinde ciddi boyutlara varan olumsuz etkiler yaratmıştır. Öte yandan, Gala Gölü'nde yaşayan yerli ve göçmen balık toplumları da son yıllarda yetişme-yaşama ortamının bozulması nedeniyle bu durumdan önemle etkilenmiştir.

Kurak geçen 1985 yılında Gala Gölü'nde çeltik alanlarına su alınması, deniz sularının göle girmesine sebep olmuştur. Göl sularının tuzlanması ve azalması birçok balığın ölmesi ile sonuçlanmıştır. Diğer taraftan Meriç Irmağı'nın Türkiye-Yunanistan sınırını oluşturan yatağından akıtılmayıp, Yunanistan tarafındaki kolundan akıtılması, sınır yatağının ağzına deniz kumlarının yığılmasına ve Meriç yatağının tıkanmasına sebep olmuştur. Bu tıkanma ile yılan balıkları Gala Gölü'ne girememektedir. Sonuç olarak Gala Gölü'ndeki yılan balıkları çok azalmıştır.

Gala Gölü, gerek yılan balığı, turna, sadak, sazan ve diğer balıkların üretim ve av alanı olarak, gerekse kuş av alanı olarak Enez ilçesinin önemli bir gelir kaynağıdır. Ancak bu kaynağın giderek kaybedildiği anlaşılmaktadır. Edirne ilinin çeltik tarım alanları Türkiye'nin çeltik alanının % 23'ünü kapsamaktadır. Edirne ilinin pirinç üretimi ise Türkiye üretiminin % 24'üdür. Çeltik tarım alanlarının sulama suları Gala Gölü'ne akıtılmaktadır. Sulama suyu ile birlikte kullanılan kimyasal gübreler ve pestisidler de Gala Gölü'ne akıtılmaktadır. Bu tarım kökenli kirleticilerin etkisi Gala Gölü'nün sularında tespit edilmiştir. Göl suyunun özellikleri bozulmaya başlamış ve dipte taban çayırları gelişmiştir. Göl giderek ötrof bir turbalığa dönüşme tehlikesi ile karşı karşıyadır.

Tabii ki çeltik tarımında vaz geçilemez. Ancak çeltik sulama sularının Gala Gölü'ne akıtılmayıp Meriç ırmağına verilmesi sağlanabilir. Böylece Gala Gölü de kurtarılmış olur. Gala Gölü, Hisarlı Dağ'dan inen sel sularının getirdiği mil (kil ve toz) ile dolmaktadır. Hisarlı Dağ'ın Gala Gölü'ne inen yamaçlarının ve derelerinin teraslandırılması ve ağaçlandırılarak toprak erozyonunun önlenmesi gerekmektedir.

Gala Gölü ile sorunlarının görüşüldüğü bu birinci sempozyumda ortaya konan ve yukarıda kısaca özetlenen sorunların çözümü için yapılan önerile aşağıda sıralanmıştır.

  1. Hisarlı Dağ'ın Gala Gölü'ne inen yamaçları teraslanıp ağaçlandırılmalıdır. Bu kesim mutla bir koruma alanı haline getirilmelidir.
  2. Gala Gölü'nün bir tatlısu ekosistemi olarak devamlılığı sağlanmalıdır. Bu devamlılığın gerçekleştirilmesi için:
  1. Çeltik alanlarının sulanması amacıyla Gala Gölü'nden su alınmamalıdır.
  2. Çeltik alanlarının sulama suyu Gala Gölü'ne verilmemelidir.
  3. Çeltik sulama sularının Meriç ırmağına verilmesi için DSİ tarafından planlanmış olan kuşaklama kanalı çok kısa sürede yaptırılmalıdır.
  1. Gala Gölü'ndeki göçmen ve yerli canlı toplumları korunmalı ve üremeleri için yetişme-yaşama ortamı iyileştirilmelidir. Bu amaçla:
  1. Gala Gölü'nün doğu yarısı olan Yukarı Gala Bölümü kuş ve yılanbalığı avına kapatılmalıdır.
  2. Gölün aşağı kesiminde avcılık düzenli ve ücretli olarak yaptırılmalıdır.
  3. Sığırcı Gölü, ördek üreme ve yemleme alanı olarak ayırdedilmelidir. Soğuk kışlarda göl sularının buz tuttuğu ve ördeklerin yemlenemeyip telef oldukları bilinmektedir.
  4. Hisarlı Dağ'dan gala Gölü'ne inen ve gölü iki bölüme ayıran taşıntı materyali söğüt, kavak ve ılgınlarla ağaçlandırılmalıdır. Böylece kuşlara yuva yerleri sağlanacaktır.
  5. Gala Gölü ve Meriç ırmağında kurbağa toplatılması işi denetlenmeli ve toplama işi 15 Şubat ile 15 Haziran arasındaki üreme döneminde yasaklanmalıdır.
  6. Meriç ırmağının ağzındaki kum yığıntısı temizlenmelidir. ırmağın sınır yatağından akması sağlanmalıdır. Böylece yılan balıklarının Gala Gölü'ne girmeleri mümkün olacaktır.
  7. Çımra seddesi ile Gala Gölü arasında kalan sığ göl tabanında çeltik tarımı yapılmamalıdır.
  8. Gala Gölü'nün ortasında geniş bir kanal açılarak göl derinleştirilmelidir.
  1. Meriç ırmağının sınır yatağından akıtılması halinde kıyı oyuntularının önlenmesi için kıyı tahkim çalışmaları yapılmalıdır.
  2. Yörenin turistik imkanları geliştirilmeli ve kapasitesi arttırılmalıdır. Bu amaca yönelik olarak:
  1. Enez Kalesi onarılmalı, Hisarlı Dağ Kalesinin kazımına başlanmalıdır. Çıkan malzeme ile bir bölge müzesi kurulmalıdır.
  2. Kuş ve balık meraklıları için bir gözlem merkezi kurulmalıdır.
  3. Avcılık ve deniz turizmi için pansiyonculuk teşvik edilmelidir.
  4. Meriç deltasının korunması ve avcılık-balıkçılık üretim alanı olarak geliştirilmesi için Yunanistan'la işbirliği olanakları aranmalıdır.

Yukarıda kısaca sırlanan önerilerin gerçekleştirilmesi için Gala Gölü, Pamuklu Gölü, Sığırcı Gölü ile Hisarlı Dağ'ın Gala Gölü'ne inen yamaçları ve Enez yerleşim alanının altında Meriç ağzı ile On Gözlü Menfez arasında kalan alanları kapsayacak bir "Gala Gölü ve Hisarlı Dağ tabiatı Koruma Alanı" ayırd edilmelidir.

(Hazırlayanlar: Enez Kaymakamlığı ve Doğal Hayatı Koruma Derneği -DHKD- 27.05.1988)

GERİ