ΙΛΙΑΔΟΣ - ΡΑΨΩΔΙΑ Σ΄ (στίχοι : 468-617 [τέλος] ) [Μετάφραση : ΙΑΚΩΒΟΥ ΠΟΛΥΛΑ]
Είπε και αυτού την άφησε κι επήγε στες φυσούνες, στο πυρ τες στρέφει και γοργά να εργάζονται προστάζει.	ὣς εἰπὼν τὴν μὲν λίπεν αὐτοῦ, βῆ δ᾽ ἐπὶ φύσας· τὰς δ᾽ ἐς πῦρ ἔτρεψε κέλευσέ τε ἐργάζεσθαι.
Φυσούνες είκοσι φυσούν στες κάψες τους και βγάζουν ευκολοφύσητην πνοήν σφοδρήν ή μετρημένην, πότε με βιά πότε σιγά να υπηρετούν, ως θέλει ο Ήφαιστος, ώστ’ εύκολα το έργον να τελειώσει. Σκληρόν χαλκόν, κασσίτερον, πολύτιμο χρυσάφι και ασήμι βάζει στην φωτιά, κατόπιν μέγ’ αμόνι εις τον κορμόν τοποθετεί και στο δεξί του χέρι σφύραν αδράχει δυνατήν, και το διλάβι στ’ άλλο.	φῦσαι δ᾽ ἐν χοάνοισιν ἐείκοσι πᾶσαι ἐφύσων 470 παντοίην εὔπρηστον ἀϋτμὴν ἐξανιεῖσαι, ἄλλοτε μὲν σπεύδοντι παρέμμεναι, ἄλλοτε δ᾽ αὖτε, ὅππως Ἥφαιστός τ᾽ ἐθέλοι καὶ ἔργον ἄνοιτο. χαλκὸν δ᾽ ἐν πυρὶ βάλλεν ἀτειρέα κασσίτερόν τε καὶ χρυσὸν τιμῆντα καὶ ἄργυρον· αὐτὰρ ἔπειτα 475 θῆκεν ἐν ἀκμοθέτῳ μέγαν ἄκμονα, γέντο δὲ χειρὶ ῥαιστῆρα κρατερήν, ἑτέρηφι δὲ γέντο πυράγρην.
Κι έπλασε πρώτα δυνατήν ασπίδα και μεγάλην όλην με τέχνην και τριπλόν λαμπρόν τριγύρω κύκλον. Με πέντε δίπλες έγινεν η ασπίδα και σ’ εκείνην λογιών εικόνες έπλαθε με την σοφήν του γνώσιν.	ποίει δὲ πρώτιστα σάκος μέγα τε στιβαρόν τε πάντοσε δαιδάλλων, περὶ δ᾽ ἄντυγα βάλλε φαεινὴν τρίπλακα μαρμαρέην, ἐκ δ᾽ ἀργύρεον τελαμῶνα.480 πέντε δ᾽ ἄρ᾽ αὐτοῦ ἔσαν σάκεος πτύχες· αὐτὰρ ἐν αὐτῷ
Την γην αυτού, τον ουρανόν, την θάλασσαν μορφώνει τον ήλιον τον ακούραστον, γεμάτο το φεγγάρι, τ’ αστέρια οπού τον ουρανόν ολούθε στεφανώνουν, την δύναμιν του Ωρίωνος, Υάδες, Πληιάδες, την Αρκτον, που και Άμαξαν καλούν, και αυτού γυρίζει πάντοτε, τον Ωρίωνα ασάλευτα τηρώντας. Η μόνη που τ’ Ωκεανού το λούσμα δεν γνωρίζει.	ποίει δαίδαλα πολλὰ ἰδυίῃσι πραπίδεσσιν. ἐν μὲν γαῖαν ἔτευξ᾽, ἐν δ᾽ οὐρανόν, ἐν δὲ θάλασσαν, ἠέλιόν τ᾽ ἀκάμαντα σελήνην τε πλήθουσαν, ἐν δὲ τὰ τείρεα πάντα, τά τ᾽ οὐρανὸς ἐστεφάνωται, Πληϊάδας[1] θ᾽ Ὑάδας[2] τε τό τε σθένος Ὠρίωνος[3] Ἄρκτόν[4] θ᾽, ἣν καὶ Ἄμαξαν ἐπίκλησιν καλέουσιν, ἥ τ᾽ αὐτοῦ στρέφεται καί τ᾽ Ὠρίωνα δοκεύει[5], οἴη δ᾽ ἄμμορός ἐστι λοετρῶν Ὠκεανοῖο[6].
Δύο κατόπιν έκαμεν ανθρώπων πολιτείες καλές. Στην μίαν γίνονταν του γάμου χαροκόπι. Νυφάδες απ’ τα γονικά συνώδευαν στην πόλην με τα δαδιά και αλαλαγμός σηκώνεται υμεναίου. Και αγόρια κει στριφογυρνούν εις τον χορόν τεχνίτες, καλοί, κιθάρες αντηχούν στην μέσην και οι γυναίκες ολόρθες εις τα πρόθυρα θωρούσαν κι εθαυμάζαν.	ἐν δὲ δύω ποίησε πόλεις μερόπων ἀνθρώπων 490 καλάς. ἐν τῇ μέν ῥα γάμοι τ᾽ ἔσαν εἰλαπίναι τε, νύμφας δ᾽ ἐκ θαλάμων δαΐδων ὕπο λαμπομενάων ἠγίνεον ἀνὰ ἄστυ, πολὺς δ᾽ ὑμέναιος ὀρώρει· κοῦροι δ᾽ ὀρχηστῆρες ἐδίνεον, ἐν δ᾽ ἄρα τοῖσιν αὐλοὶ φόρμιγγές τε βοὴν ἔχον· αἳ δὲ γυναῖκες 495 ἱστάμεναι θαύμαζον ἐπὶ προθύροισιν ἑκάστη.
Κι ήταν λαού συνάθροιση στην αγοράν, που δύο φιλονικούσαν άνθρωποι για πρόστιμο ενός φόνου. Ο ένας που όλα επλήρωσεν εκήρυττε στα πλήθη, ο άλλος οπού τίποτε δεν έλαβε. Και οι δύο εμπρός ηθέλαν στον κριτήν το πράγμα να τελειώσει.	λαοὶ δ᾽ εἰν ἀγορῇ ἔσαν ἀθρόοι· ἔνθα δὲ νεῖκος ὠρώρει, δύο δ᾽ ἄνδρες ἐνείκεον εἵνεκα ποινῆς ἀνδρὸς ἀποφθιμένου· ὃ μὲν εὔχετο πάντ᾽ ἀποδοῦναι δήμῳ πιφαύσκων, ὃ δ᾽ ἀναίνετο μηδὲν ἑλέσθαι· 500 ἄμφω δ᾽ ἱέσθην ἐπὶ ἴστορι πεῖραρ ἑλέσθαι.
Του ενός και τ’ άλλου με φωνές τα πλήθη επαίρναν μέρος. Οι κήρυκες τα ησύχαζαν. Και μες στον άγιον κύκλον στα σκαλισμένα μάρμαρα εκάθισαν οι γέροι, και από τα χέρια λάμβαναν των λιγυρών κηρύκων τα σκήπτρα κι εσηκώνονταν κι εδίκαζε καθένας.	λαοὶ δ᾽ ἀμφοτέροισιν ἐπήπυον ἀμφὶς ἀρωγοί· κήρυκες δ᾽ ἄρα λαὸν ἐρήτυον· οἳ δὲ γέροντες εἵατ᾽ ἐπὶ ξεστοῖσι λίθοις ἱερῷ ἐνὶ κύκλῳ, σκῆπτρα δὲ κηρύκων ἐν χέρσ᾽ ἔχον ἠεροφώνων· 505 τοῖσιν ἔπειτ᾽ ἤϊσσον, ἀμοιβηδὶς δὲ δίκαζον.
Βαλμένα ήσαν στην μέσην τους δυο τάλαντα χρυσάφι γι’ αυτόν που δικαιότερα την κρίσην του προφέρει.	κεῖτο δ᾽ ἄρ᾽ ἐν μέσσοισι δύω χρυσοῖο τάλαντα, τῷ δόμεν ὃς μετὰ τοῖσι δίκην ἰθύντατα εἴποι.
Την άλλην πόλην έζωναν δύο στρατοί τριγύρω που στ’ άρματά τους έλαμπαν. Και δύο γνώμες είχαν, να την χαλάσουν παντελώς ή τα μισά να λάβουν απ’ όσα κτήματα η λαμπρή χωρούσε πολιτεία. Εκείνοι δεν επείθοντο και κρύφια για καρτέρι οπλίζονταν. Εφύλαγαν το τείχος οι γυναίκες με όλα τ’ ανήλικα παιδιά και οι γέροντες μαζί τους.	τὴν δ᾽ ἑτέρην πόλιν ἀμφὶ δύω στρατοὶ ἥατο λαῶν τεύχεσι λαμπόμενοι· δίχα δέ σφισιν ἥνδανε βουλή, ἠὲ διαπραθέειν ἢ ἄνδιχα πάντα δάσασθαι κτῆσιν ὅσην πτολίεθρον ἐπήρατον ἐντὸς ἔεργεν· οἳ δ᾽ οὔ πω πείθοντο, λόχῳ δ᾽ ὑπεθωρήσσοντο. τεῖχος μέν ῥ᾽ ἄλοχοί τε φίλαι καὶ νήπια τέκνα ῥύατ᾽ ἐφεσταότες, μετὰ δ᾽ ἀνέρες οὓς ἔχε γῆρας· 515
Κι εκείνοι εβγαίναν. Η Αθηνά και ο Άρης αρχηγοί τους Χρυσοί και οι δυο με χρυσά τα ενδύματα, μεγάλοι, όμορφοι, ωσάν αθάνατοι, με τ’ άρματα και πέρα ξεχωριζόνταν. Κι έβλεπες μικρά τα πλήθη κάτω.	οἳ δ᾽ ἴσαν· ἦρχε δ᾽ ἄρά σφιν Ἄρης καὶ Παλλὰς Ἀθήνη ἄμφω χρυσείω, χρύσεια δὲ εἵματα ἕσθην, καλὼ καὶ μεγάλω σὺν τεύχεσιν, ὥς τε θεώ περ ἀμφὶς ἀριζήλω· λαοὶ δ᾽ ὑπολίζονες ἦσαν.
Και ότ’έφθασαν όπου έπρεπε να στήσουν το καρτέρι, στον ποταμόν που επότιζε καθένας το κοπάδι, αυτού καθίσαν σκεπαστοί, με τα λαμπρά τους όπλα. Και δυο ξέμακρα σκοποί σταθήκαν καρτερώντας πότε να ιδούν τα πρόβατα να φθάσουν κι οι αγελάδες.	οἳ δ᾽ ὅτε δή ῥ᾽ ἵκανον ὅθι σφίσιν εἶκε λοχῆσαι 520 ἐν ποταμῷ, ὅθι τ᾽ ἀρδμὸς ἔην πάντεσσι βοτοῖσιν, ἔνθ᾽ ἄρα τοί γ᾽ ἵζοντ᾽ εἰλυμένοι αἴθοπι χαλκῷ. τοῖσι δ᾽ ἔπειτ᾽ ἀπάνευθε δύω σκοποὶ εἵατο λαῶν δέγμενοι ὁππότε μῆλα ἰδοίατο καὶ ἕλικας βοῦς.
Γρήγορα εκείνα πρόβαλαν και δυο βοσκοί κατόπιν και τούτοι ανυποψίαστοι με σύριγγες επαίζαν. Κι εκείνοι άμα τους ξάνοιξαν επάνω τους χυθήκαν, μέρος των μόσχων ξέκοψαν και των λευκών προβάτων κι έσφαξαν κει και τους βοσκούς. Κι οι άλλοι ως εννοήσαν στα βόδια τόσην ταραχήν, σηκώθηκαν απ’ όπου κάθονταν στο στρατόπεδο, και αμέσως ανεβήκαν εις τ’ ανεμόποδ’ άλογα και γρήγορα τους φθάσαν.	οἳ δὲ τάχα προγένοντο, δύω δ᾽ ἅμ᾽ ἕποντο νομῆες τερπόμενοι σύριγξι· δόλον δ᾽ οὔ τι προνόησαν. οἳ μὲν τὰ προϊδόντες ἐπέδραμον, ὦκα δ᾽ ἔπειτα τάμνοντ᾽ ἀμφὶ βοῶν ἀγέλας καὶ πώεα καλὰ ἀργεννέων οἰῶν, κτεῖνον δ᾽ ἐπὶ μηλοβοτῆρας. οἳ δ᾽ ὡς οὖν ἐπύθοντο πολὺν κέλαδον παρὰ βουσὶν εἰράων προπάροιθε καθήμενοι, αὐτίκ᾽ ἐφ᾽ ἵππων βάντες ἀερσιπόδων μετεκίαθον, αἶψα δ᾽ ἵκοντο.
Κι εκεί στην ακροποταμιά την μάχην αρχινήσαν κι απ’ τα δυο μέρη ερίχνονταν τα χάλκινα κοντάρια. Η Έρις μέσα εγύριζεν, ο Κυδοιμός και η Μοίρα, που άλλον εκράτει αλάβωτον, και αιματωμένον άλλον, άλλον ποδόσερνε νεκρόν στην ταραχήν της μάχης. Κι ένδυμα εφόρει κόκκινον απ’ των ανδρών το αίμα. Στρέφονταν κει σαν ζωντανοί θνητοί κι επολεμούσαν, και απ’ τα δυο μέρη τους νεκρούς στο σιάδι εποδοσέρναν.	στησάμενοι δ᾽ ἐμάχοντο μάχην ποταμοῖο παρ᾽ ὄχθας, βάλλον δ᾽ ἀλλήλους χαλκήρεσιν ἐγχείῃσιν. ἐν δ᾽ Ἔρις ἐν δὲ Κυδοιμὸς ὁμίλεον, ἐν δ᾽ ὀλοὴ Κήρ, 535 ἄλλον ζωὸν ἔχουσα νεούτατον, ἄλλον ἄουτον, ἄλλον τεθνηῶτα κατὰ μόθον ἕλκε ποδοῖιν· εἷμα δ᾽ ἔχ᾽ ἀμφ᾽ ὤμοισι δαφοινεὸν αἵματι φωτῶν. ὡμίλευν δ᾽ ὥς τε ζωοὶ βροτοὶ ἠδ᾽ ἐμάχοντο, νεκρούς τ᾽ ἀλλήλων ἔρυον κατατεθνηῶτας. 540
Έβαλε αλλού τριόργητο και μαλακό χωράφι εκτεταμένον, κάρπιμον και μέσα ζευγολάτες	ἐν δ᾽ ἐτίθει νειὸν μαλακὴν πίειραν ἄρουραν εὐρεῖαν τρίπολον· πολλοὶ δ᾽ ἀροτῆρες ἐν αὐτῇ
πολλοί με τα ζευγάρια τους το εσχίζαν άνω κάτω. Και όταν γυρίζαν κι έφθαναν στου χωραφιού την άκρην, άνθρωπος τους επρόσφερνε ποτήρι όλο γεμάτο γλυκό κρασί, κι εγύριζαν στες αυλακιές εκείνοι πρόθυμοι του μεγάλου αγρού να φθάσουν εις την άκρην. Μαυρίζει όπισθεν η γη και δείχνει αλετρεμένη μ’ όλον οπού’ναι ολόχρυση, της τέχνης μέγα θάμα.	ζεύγεα δινεύοντες ἐλάστρεον ἔνθα καὶ ἔνθα. οἳ δ᾽ ὁπότε στρέψαντες ἱκοίατο τέλσον ἀρούρης, τοῖσι δ᾽ ἔπειτ᾽ ἐν χερσὶ δέπας μελιηδέος οἴνου 545 δόσκεν ἀνὴρ ἐπιών· τοὶ δὲ στρέψασκον ἀν᾽ ὄγμους, ἱέμενοι νειοῖο βαθείης τέλσον ἱκέσθαι. ἣ δὲ μελαίνετ᾽ ὄπισθεν, ἀρηρομένῃ δὲ ἐῴκει, χρυσείη περ ἐοῦσα· τὸ δὴ περὶ θαῦμα τέτυκτο.
Φραγμένο κτήμα θέτει αλλού που’χε υψηλά τα στάχια και μέσα εργάτες θέριζαν με κοφτερά δρεπάνια. Και άλλες χεριές επανωτές στες αυλακιές επέφταν, και άλλες με καλαμόσχοινα τες δέναν επιστάτες τρεις διορισμένοι, ενώ παιδιά κατόπι τους σηκώναν χερόβολα στες αγκαλιές και αδιάκοπα τα εδέναν.	ἐν δ᾽ ἐτίθει τέμενος βασιλήϊον· ἔνθα δ᾽ ἔριθοι 550 ἤμων ὀξείας δρεπάνας ἐν χερσὶν ἔχοντες. δράγματα δ᾽ ἄλλα μετ᾽ ὄγμον ἐπήτριμα πῖπτον ἔραζε, ἄλλα δ᾽ ἀμαλλοδετῆρες ἐν ἐλλεδανοῖσι δέοντο. τρεῖς δ᾽ ἄρ᾽ ἀμαλλοδετῆρες ἐφέστασαν· αὐτὰρ ὄπισθε παῖδες δραγμεύοντες ἐν ἀγκαλίδεσσι φέροντες 555
Και ο κύριος στην αυλακιά με σκήπτρον εις το χέρι σιωπηλός εστέκονταν κι εχαίρετο η ψυχή του. Παρέκει κάτω από’να δρυ σφακτό μεγάλο βόδι για το τραπέζι ετοίμαζαν. Και ωστόσον οι γυναίκες πλήθος αλεύρια μούσκευαν φαγί για τους εργάτες.	ἀσπερχὲς πάρεχον· βασιλεὺς δ᾽ ἐν τοῖσι σιωπῇ σκῆπτρον ἔχων ἑστήκει ἐπ᾽ ὄγμου γηθόσυνος κῆρ. κήρυκες δ᾽ ἀπάνευθεν ὑπὸ δρυῒ δαῖτα πένοντο, βοῦν δ᾽ ἱερεύσαντες μέγαν ἄμφεπον· αἳ δὲ γυναῖκες δεῖπνον ἐρίθοισιν λεύκ᾽ ἄλφιτα πολλὰ πάλυνον. 560
Αμπέλι μέγα έβαλαν αλλού καρπόν γεμάτο, καλό, χρυσό κι εμαύριζαν ολούθε τα σταφύλια. Τα κλήματ’ ήσαν σ’ αργυρά σταλίκια στυλωμένα. Και λάκκον από χάλυβα και κασσιτέρου φράκτην έσυρε γύρω και άνοιξε στην άκρην μονοπάτι για να περνούν, όταν τρυγάν το αμπέλι, οι καρποφόροι. Και αγόρια, κόρες λυγερές, αμέριμνα στην γνώμην εφέρναν τον γλυκύν καρπόν μέσα εις τα καλάθια.	ἐν δ᾽ ἐτίθει σταφυλῇσι μέγα βρίθουσαν ἀλωὴν καλὴν χρυσείην· μέλανες δ᾽ ἀνὰ βότρυες ἦσαν, ἑστήκει δὲ κάμαξι διαμπερὲς ἀργυρέῃσιν. ἀμφὶ δὲ κυανέην κάπετον, περὶ δ᾽ ἕρκος ἔλασσε κασσιτέρου· μία δ᾽ οἴη ἀταρπιτὸς ἦεν ἐπ᾽ αὐτήν, 565 τῇ νίσοντο φορῆες ὅτε τρυγόῳεν ἀλωήν. παρθενικαὶ δὲ καὶ ἠΐθεοι ἀταλὰ φρονέοντες πλεκτοῖς ἐν ταλάροισι φέρον μελιηδέα καρπόν.
Γλυκιάν κιθάραν έπαιζε στην μέσην τους αγόρι και με την λιγερή λαλιά τον λίνον τραγουδούσε μελωδικά, και όλοι μαζί τριγύρω του εσκιρτούσαν και τες φωνές τους έσμιγαν με το γλυκό τραγούδι.	τοῖσιν δ᾽ ἐν μέσσοισι πάϊς φόρμιγγι λιγείῃ ἱμερόεν κιθάριζε, λίνον δ᾽ ὑπὸ καλὸν ἄειδε 570 λεπταλέῃ φωνῇ· τοὶ δὲ ῥήσσοντες ἁμαρτῇ μολπῇ τ᾽ ἰυγμῷ τε ποσὶ σκαίροντες ἕποντο.
Αγέλην έκαμεν αλλού ταύρων ορθοκεράτων, και οι ταύροι επλάσθηκαν χρυσού και κασσιτέρου ακόμη και απ’ την αυλήν μουγκρίζοντας προς την βοσκήν κινούσαν εις το ποτάμι, οπού βροντά στα τρυφερά καλάμια. Χρυσοί βαδίζαν τέσσεροι μ’ εκείνους βοδηλάτες. Κι εννέα σκύλοι φύλακες γοργόποδες τριγύρω.	ἐν δ᾽ ἀγέλην ποίησε βοῶν ὀρθοκραιράων· αἳ δὲ βόες χρυσοῖο τετεύχατο κασσιτέρου τε, μυκηθμῷ δ᾽ ἀπὸ κόπρου ἐπεσσεύοντο νομὸν δὲ 575 πὰρ ποταμὸν κελάδοντα, παρὰ ῥοδανὸν δονακῆα. χρύσειοι δὲ νομῆες ἅμ᾽ ἐστιχόωντο βόεσσι τέσσαρες, ἐννέα δέ σφι κύνες πόδας ἀργοὶ ἕποντο.
Και από τους πρώτους της κοπής δυο τρομερά λιοντάρια βαρβάτον ταύρον άρπαξαν που εμούγκρα ενώ τον σέρναν. Και οι σκύλοι επάνω εχούμησαν και ομού τα παλικάρια. Και αφού του ταύρου έκοψαν το δέρμα τα θηρία αίμα του ερούφαν κι άντερα. Του κάκου οι βοδηλάτες επάνω τα γοργόποδα σκυλιά παρακινούσαν. Δεν εκοτούσαν δάγκαμα να δώσουν στα λεοντάρια, αλύχταν μόνο από σιμά και πάλι αναμερίζαν.	σμερδαλέω δὲ λέοντε δύ᾽ ἐν πρώτῃσι βόεσσι ταῦρον ἐρύγμηλον ἐχέτην· ὃ δὲ μακρὰ μεμυκὼς 580 ἕλκετο· τὸν δὲ κύνες μετεκίαθον ἠδ᾽ αἰζηοί. τὼ μὲν ἀναρρήξαντε βοὸς μεγάλοιο βοείην ἔγκατα καὶ μέλαν αἷμα λαφύσσετον· οἳ δὲ νομῆες αὔτως ἐνδίεσαν ταχέας κύνας ὀτρύνοντες. οἳ δ᾽ ἤτοι δακέειν μὲν ἀπετρωπῶντο λεόντων, 585 ἱστάμενοι δὲ μάλ᾽ ἐγγὺς ὑλάκτεον ἔκ τ᾽ ἀλέοντο.
Κι έναν πλατύν βοσκότοπον λευκόμαλλων προβάτων έκαμ’ ο ένδοξος χωλός μέσα εις καλό λαγκάδι, στάνες, καλύβες σκεπαστές, και μανδριά μεγάλα.	ἐν δὲ νομὸν ποίησε περικλυτὸς ἀμφιγυήεις ἐν καλῇ βήσσῃ μέγαν οἰῶν ἀργεννάων, σταθμούς τε κλισίας τε κατηρεφέας ἰδὲ σηκούς.
Κι έναν χορόν ιστόρησεν ο μέγας ζαβοπόδης, όμοιον μ’ αυτόν που ο Δαίδαλος είχε φιλοτεχνήσει της Αριάδνης της λαμπρής εις της Κνωσού τα μέρη. Αγόρια εκεί, πολύπροικες παρθένες εχορεύαν κι εγύριζαν χεροπιαστοί. Και οι κόρες εφορούσαν λινά ενδύματα λεπτά, κι είχαν τα παλικάρια από το λάδι λαμπερούς καλόγνεστους χιτώνες.	ἐν δὲ χορὸν ποίκιλλε περικλυτὸς ἀμφιγυήεις, 590 τῷ ἴκελον οἷόν ποτ᾽ ἐνὶ Κνωσῷ εὐρείῃ Δαίδαλος ἤσκησεν καλλιπλοκάμῳ Ἀριάδνῃ. ἔνθα μὲν ἠΐθεοι καὶ παρθένοι ἀλφεσίβοιαι ὀρχεῦντ᾽ ἀλλήλων ἐπὶ καρπῷ χεῖρας ἔχοντες. τῶν δ᾽ αἳ μὲν λεπτὰς ὀθόνας ἔχον, οἳ δὲ χιτῶνας 595 εἵατ᾽ ἐϋννήτους, ἦκα στίλβοντας ἐλαίῳ·
Λαμπρά στεφάνια είχαν αυτές, είχαν χρυσά εκείνοι μαχαίρια που απ’ αργυρούς κρεμιόνταν τελαμώνες. Και πότ’ ετρέχαν κυλητά με πόδια μαθημένα, ωσάν σταμνιές, οπού τροχόν αρμόδιον στην παλάμην τον τριγυρνά καθήμενος να δοκιμάσει αν τρέχει, και πότε αράδα έτρεχαν αντίκρυ στην αράδα.	καί ῥ᾽ αἳ μὲν καλὰς στεφάνας ἔχον, οἳ δὲ μαχαίρας εἶχον χρυσείας ἐξ ἀργυρέων τελαμώνων. οἳ δ᾽ ὁτὲ μὲν θρέξασκον ἐπισταμένοισι πόδεσσι ῥεῖα μάλ᾽, ὡς ὅτε τις τροχὸν ἄρμενον ἐν παλάμῃσιν ἑζόμενος κεραμεὺς πειρήσεται, αἴ κε θέῃσιν· ἄλλοτε δ᾽ αὖ θρέξασκον ἐπὶ στίχας ἀλλήλοισι.
Και τον ασύγκριτον χορόν τριγύρω εδιασκεδάζαν πολύς λαός και ανάμεσα ο αοιδός ο θείος κιθάριζε. Και ως άρχιζεν εκείνος το τραγούδι δυο χορευτές στη μέση τους πηδούσαν κι εγυρίζαν.	πολλὸς δ᾽ ἱμερόεντα χορὸν περιίσταθ᾽ ὅμιλος τερπόμενοι· 604 δοιὼ δὲ κυβιστητῆρε κατ᾽ αὐτοὺς 605 μολπῆς ἐξάρχοντες ἐδίνευον κατὰ μέσσους.
Τον ποταμόν Ωκεανόν και δυνατόν και μέγαν γύρω στον κύκλον έθεσε της στερεής ασπίδος.	ἐν δ᾽ ἐτίθει ποταμοῖο μέγα σθένος Ὠκεανοῖο ἄντυγα πὰρ πυμάτην σάκεος πύκα ποιητοῖο.
Και την τρανήν ως του’καμεν ασύντριφτην ασπίδα, θώρακα κάμνει π’ άστραφτεν όσο η φωτιά δεν λάμπει, κράνος κατόπι στερεόν αρμόδιον στο κεφάλι, καλότεχνο με ολόχρυσο στην κορυφήν του λόφον, και από λεπτόν κασσίτερον μορφώνει τες κνημίδες.	αὐτὰρ ἐπεὶ δὴ τεῦξε σάκος μέγα τε στιβαρόν τε, τεῦξ᾽ ἄρα οἱ θώρηκα φαεινότερον πυρὸς αὐγῆς, 610 τεῦξε δέ οἱ κόρυθα βριαρὴν κροτάφοις ἀραρυῖαν καλὴν δαιδαλέην, ἐπὶ δὲ χρύσεον λόφον ἧκε, τεῦξε δέ οἱ κνημῖδας ἑανοῦ κασσιτέροιο.
Και όλα τα όπλα ως έκαμε τα σήκωσε ο τεχνίτης και του Αχιλλέως τα’βαλεν εμπρός εις την μητέρα. Και αυτή με τ’ όπλα π’ άστραφταν, του Ηφαίστου δώρο, εχύθη ωσάν γεράκι απ’ την κορφήν του χιονισμένου Ολύμπου.	αὐτὰρ ἐπεὶ πάνθ᾽ ὅπλα κάμε κλυτὸς ἀμφιγυήεις, μητρὸς Ἀχιλλῆος θῆκε προπάροιθεν ἀείρας. 615 ἣ δ᾽ ἴρηξ ὣς ἆλτο κατ᾽ Οὐλύμπου νιφόεντος τεύχεα μαρμαίροντα παρ᾽ Ἡφαίστοιο φέρουσα.

ß à

G

---

[1] Οι ΠΛΕΙΑΔΕΣ [εικόνα]

Οι Πλειάδες αποτελούνται από τα εξής αστέρια:

ΑΤΛΑΣ - Ο πατέρας των Υάδων και των Πλειάδων, ο οποίος, επειδή είχε πάρει μέρος στην Τιτανομαχία, επειδή είχε φέρει θύελλα στον ουρανό, καταδικάστηκε, από τον Δία, να κρατάει το βάρος των ουρανών πάνω στους ώμους του. Ο Τιτάνας που σηκώνει τους ουρανούς. Ο Δυνατός. Θεωρείται από μερικούς μελετητές της μυθολογίας πως είναι ο δημιουργός των αστερισμών. Άλλοι θεωρούν ότι ήταν ο Κένταυρος Χείρων [ο δάσκαλος του Αχιλλέα].

Ο Ατλας ήταν γιος του Τιτάνα ΙΑΠΕΤΟΥ και της Ωκεανίδας ΚΛΥΜΕΝΗΣ. Αδελφός του ΠΡΟΜΗΘΕΑ.

ΠΛΕΙΟΝΗ – Η μητερα των Πλειάδων. Ήταν κόρη του Ωκεανού και της Τηθύος. Το όνομά της σημαίνει ‘ΠΛΕΩ’. Έτσι η Πλειόνη γίνεται η ‘Βασίλισσα που Πλέει’ και οι κόρες της ‘Αυτές που πλέουν’ – ΠΛΕΙΑΔΕΣ.

Άλλη ετυμολογία της λέξης ‘ΠΛΕΙΑΔΕΣ’ είναι από την λέξη ‘ΠΕΛΕΙΑΙ’ [= τα περιστέρια]

ΑΛΚΥΟΝΗ – Την άρπαξε ο Ποσειδώνας. Γέννησε μαζί του την Αίθουσα, τον Υριέα [πατέρα του ΩΡΙΩΝΑ (Βλ. Στράβωνος, Γεωγραφικά, βιβλίο Θ : Για αυτόν που πάει από τις Θήβες στο Αργος, στα αριστερά του βρίσκεται η Τανάγρα. Στα δεξιά του βρίσκεται η Υρία. Και η Υρία τώρα αποτελεί μέρος της Ταναγραίας, πριν δε ήταν μέρος της Θηβαϊδος. Στην Υρία υπάρχει ο μύθος της γέννησης του Ωρίωνος, την οποία λέει ο Πίνδαρος στους διθυράμβους. Κείται δε κοντά στην Αυλίδα [Όπου είχαν συγκεντρωθεί οι Αχαιοί για την εκστρατεία εναντίον της Τροίας]. {Ύριον : πλάκα με εξάγωνα κελιά που οι μέλισσες βάζουν το μέλι # κερήθρα # κηρήθρα # μελόπιτα. Υριατόμος: μελισσοκόμος (που κόβει και τρυγά το μελίσσι) # ο τα κηρία τέμνων των μελισσών}) ] και τον Υπερήνορα. Η Κεντρική Πλειάδα. [Ο Όμηρος, στον κατάλογο, ΠΡΩΤΗ πόλη αναφέρει την Υρία. Βλ. ΡΑΨΩΔΙΑ Β, στ. 496].

ΑΣΤΕΡΟΠΗ – [ή Στερόπη]. Την απήγαγε ο Άρης και γέννησε τον Οινόμαο, τον βασιλιά της Πίσας. . [Οινόμαος, ο πατέρας της Ιπποδάμειας. Ένας χρησμός είχε προφητέψει πως θα τον σκότωνε ο άντρας που θα παντρευόταν την κόρη του. Γι’ αυτό ο Οινόμαος είχε προκηρύξει ότι θα την έδινε σε όποιον τον νικούσε σε αγώνα αρματοδρομίας. Βασιζόταν βέβαια στα άλογά του που ήταν δώρα του θεού Άρη. Ο ΠΕΛΟΠΑΣ ήταν ο δέκατος τέταρτος υποψήφιος μνηστήρας. Νίκησε χάρη στον έρωτα που ενέπνευσε στην Ιπποδάμεια, γιατί αυτή έπεισε τον ηνίοχο του πατέρα της, Μυρτίλο, να αφαιρέσει μια σφήνα από τον άξονα του άρματος του αφέντη του. Έτσι ο Οινόμαος σκοτώθηκε, αφού ανατράπηκε το άρμα του, μόλις όρμησε στο στάδιο. Βλ. ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ, βιβλίο ΣΤ 21.9, Ε 1.6, κ.εξ, 10.6, 14.6]. [Οινάς ή Οινιάξ – Οινιάς = ΤΟ ΑΓΡΙΟ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ]

ΚΕΛΑΙΝΩ - Την απήγαγε ο Ποσειδών. Λέγεται πως κτυπήθηκε από κεραυνό.

ΗΛΕΚΤΡΑ – Την απήγαγε ο Ζεύς και γέννησε τον Ιασίωνα και τον Δάρδανο, τον ιδρυτή της Τροίας.

ΜΑΙΑ – Η μεγαλύτερη και πιο όμορφη από τις αδελφές. Την απήγαγε ο Ζευς και γέννησε τον Ερμή. Αργότερα ανέθρεψε τον ΑΡΚΑ, τον γιο του Δία και της ΚΑΛΛΙΣΤΟΥΣ [Μεγ. Αρκτου], ο οποίος τοποθετήθηκε στον ουρανό ως Μικρή Άρκτος, μαζί με την πραγματική μητερα του.

ΜΕΡΟΠΗ – Η Πλειάδα που λείπει. Μία από της Χαμένες Πλειάδες. Είναι η έβδομη από τις αδελφές. Αυτή μόνο, παντρεύτηκε έναν θνητό. Τον ΣΙΣΥΦΟ. Μαζί του απέκτησε τον ΓΛΑΥΚΟ. Επειδή ακριβώς παντρεύτηκε έναν θνητό, όταν οι Πλειάδες μετατράπηκαν σε αστέρια, αυτή λάμπει λιγότερο από τις αδελφές της.

[Ο γιος της ο Γλαύκος ήταν ο πατέρας του Βελλερεφόντη. Ήταν ο ιδρυτής της Κορίνθου και των Ισθμίων. Βλ.ΙΛΙΑΔΟΣ ΡΑΨΩΔΙΑ Ζ, στ. 150 κ.εξ.].

ΤΑΫΓΕΤΗ [ή ΤΑΫΓΕΤΑ] -  Αυτή είναι η αδελφή που αφιέρωσε στην ΑΡΤΕΜΗ τον Κερυνίτιν Έλαφον, το ελάφι που ζούσε στην Κερύνεια της Αχαϊας, και είχε χρυσά κέρατα και χάλκινες οπλές. [Η Αιχμαλωσία αυτού του Ελαφιού ήταν ο Τρίτος Άθλος του Ηρακλή, που του είχε αναθέσει ο ΕΥΡΥΣΘΕΑΣ].

Η Ταϋγέτη αρπάχτηκε από τον Δία και γέννησε τον ΛΑΚΕΔΑΙΜΟΝΑ, τον ιδρυτή της ΣΠΑΡΤΗΣ.

[2] Βλ. Εικόνα

[3] Βλ. Εικόνα

[4] Οι Πλειάδες και οι Υάδες είναι δίπλα στον αστερισμό Ταύρο. Αυτόν δεν τον αναφέρει ο Όμηρος, αλλά αναφέρει τον διπλανό αστερισμό, τον ΩΡΙΩΝΑ. Και μάλιστα λέει ‘το σθένος του ΩΡΙΩΝΑ’. Την δύναμη του αστερισμού αυτού, την λαμπρότητά του...

Μετά πάει πιο ψηλά, κοντά στον Β. Πόλο, και γράφει για την ΜΕΓ. ΑΡΚΤΟ.

Η οποία, και αυτή, κοιτάζει πάντα τον ΩΡΙΩΝΑ, όπως λέει ο Όμηρος, και όπως είναι στην πραγματικότητα.

Ανάμεσα στην Μεγ. Αρκτο και τον Ωρίωνα, παρεμβάλλονται τα ζώδια ΛΥΓΚΕΥΣ και ΔΙΔΥΜΟΙ. Οι Δίδυμοι είναι δίπλα στον Ωρίωνα. Ο Κάστωρ και ο Πολυδεύκης ήταν τα δυο αδέλφια της Ελένης, που πάντα την προστάτευαν.

Η Μεγ. ΑΡΚΤΟΣ δεν λούζεται ποτέ στον Ωκεανό, δηλαδή δεν βυθίζεται ποτέ στην θάλασσα, επειδή είναι ψηλά και δεν χαμηλώνει με την περιστροφή της γης.

Ο ελληνικός μύθος που αναφέρεται στην Μεγ. ΑΡΚΤΟ [εικόνα] είναι ο εξής:

Ο βασιλιάς Λυκάων, στην Αρκαδία, είχε μια όμορφη κόρη που ονομαζόταν ΚΑΛΛΙΣΤΩ ("η ομορφότερη"). Η Καλλιστώ αγάπησε πολύ το κυνήγι και λάτρεψε την ΑΡΤΕΜΗ, τη θεά του κυνηγιού.

«Δεν περνούσε τον καιρό της γνέθοντας, ή υφαίνοντας όμορφα σχέδια. Ήταν μια από τις πολεμίστριες της Αρτεμης, που φορούσε τον χιτώνα της κουμπωμένο με μια πόρπη, είχε δεμένα τα μαλλιά της με μια άσπρη κορδέλλα, και κρατούσε στο χέρι ένα ελαφρύ ακόντιο ή το τόξο της.» (Οβίδιος, Μεταμορφώσεις, ΙΙ 412-415).

Μια ημέρα η ΚΑΛΛΙΣΤΩ υποσχέθηκε στην ΑΡΤΕΜΗ ότι θα αφιέρωνε ολόκληρη την ζωή της στη θεά, πράγμα που σήμαινε μεταξύ άλλων ότι η Καλλιστώ έπρεπε να παραμείνει παρθένα. Αυτά συνέβησαν όχι μεγάλο διάστημα μετά από τον μοιραίο ταξίδι του μυθικού Φαέθοντα. Η γη ήταν καψαλισμένη και όλα ήταν κατεστραμμένα. Ο Δίας κατέβηκε από τον Όλυμπο για να δει τι μπορούσε να κάνει για να αποκαταστήσει τη γη στην προηγούμενη κατάστασή της. Βλέποντας ότι κάθε χόρτο και οτιδήποτε τρωγόταν ήταν καψαλισμένο και ότι οι ποταμοί και οι λίμνες ήταν ξηροί, ο Δίας χρησιμοποίησε την δύναμή του να ξανακάνει την γη παραγωγική.

Βαθμιαία, οι ποταμοί άρχισαν να γεμίζουν με νερό πάλι, η χλόη να φυτρώνει ξανά, και τα δάση ξαναζωντάνεψαν. Για άλλη μια φορά, η γη θα μπορούσε να υπερηφανευθεί για όλα τα στολίδια και τα φυτά της.

Ο Δίας τριγύρισε στα δάση της Αρκαδίας, στην Πελοπόννησο, και κοίταζε χαρούμενος αυτά όλα που είχε φτιάξει. Κάποια στιγμή σταμάτησε βλέποντας ένα κορίτσι της περιοχής, την ΚΑΛΛΙΣΤΩ, που είχε κάτσει στη σκιά ενός δέντρου για να ξεκουραστεί από την ζέστη του καλοκαιρινού μεσημεριού.

Ο Δίας ένιωσε πόθο για την Καλλιστώ την ξεγέλασε και συνευρέθηκε μαζί της.

Μετά από 9 μήνες ήταν η ημέρα που μαζεύονταν οι νύμφες όλες οι αφιερωμένες στην Αρτεμη και έκαναν μπάνιο σε μια συγκεκριμένη λίμνη. Πηγε και η Καλλιστώ, αλλά για να μη φανεί η εγκυμοσύνη της, δεν ήθελε να βγάλει τα ρούχα της και να μπει στη λίμνη. Οι άλλες κοπέλες την τράβηξαν γελώντας και παίζοντας, αλλά προς έκπληξή τους ανακάλυψαν πως ήταν έγκυος. Πως δηλαδή είχε παραβιάσει τον όρκο της παρθενίας προς την θεά. Έτσι της απαγόρευσαν να ξαναμπει στην λίμνη για να μην την μολύνει.

Όταν γέννησε το παιδί, που ονομάστηκε ΑΡΚΑΣ, και το έμαθε η ΗΡΑ, την καταράστηκε και την μετέτρεψε σε αρκούδα. Η φωνή της μετατράπηκε σε βρυχηθμό και το περήφανο βάδισμά της άλλαξε και έγινε τετράποδη. Ο ΑΡΚΑΣ δόθηκε στην Μαία [την μητέρα του Ερμή] να τον αναθρέψει.

Η Ήρα, όμως, άφησε τα ανθρώπινα συναισθήματα στην καρδιά της Καλλιστούς – Αρκτου.

Η Καλλιστώ – Αρκτος τριγύριζε για πολλά χρόνια μέσα στο δάσος. Κάποτε, μετά από 15 χρόνια, είδε τον ΑΡΚΑ, που είχε βγει για κυνήγι, έφηβος πια. Τον αναγνώρισε και πήγε να τον αγκαλιάσει. Όμως, το παιδί, φοβόταν τις αρκούδες που τριγυρνούσαν στο βουνό γιατί δεν ήξερε πως και από ποιαν είχε γεννηθεί. Μόλις είδε την Καλλιστώ, ετοιμάστηκε να την τοξεύσει. Εκείνη τη στιγμή όμως, επενέβη ο Δίας και τους έπιασε από την ουρά, τους τίναξε στον ουρανό, μεταμορφώνοντας και τους δυο σε αστερισμούς. Την ΚΑΛΛΙΣΤΩ την έκανε την ΜΕΓ. ΑΡΚΤΟ, και τον ΑΡΚΑ τον μετέτρεψε στην ΜΙΚΡΗ ΑΡΚΤΟ.

Η ουρά της Μικρής Άρκτου ταλαντεύθηκε και τελικά πήρε η άκρη της, την θέση του Πολικού Αστέρα, ο οποίος παραμένει πάντα σταθερός, ανάμεσα στα άλλα άστρα.

Η Ήρα, μη αντέχοντας να βλέπει την Καλλιστώ στον ουρανό, πήγε στον Ωκεανό και την γυναίκα του, την Τηθύ, και τους παρακάλεσε να μην αφήσουν αυτούς τους δυο αστερισμούς να μπαίνουν στα νερά του Ωκεανού που περιβάλλει την γη, όπως άλλοι αστερισμοί. Εκείνοι της έκαναν το χατήρι. Έως σήμερα, η Μικρή και η Μεγάλη Αρκτος μένουν ψηλά, κοντά στο αστέρι του Πόλου, και δεν τους επιτρέπεται να βυθιστούν κάτω από τον θαλάσσιο ορίζοντα.

[5] Βλ. Εικόνα

[6] Oι αστερισμοί Πλειάδες, Υάδες και Ωρίων, σηματοδοτούν, μέ τις ανατολές και τις δύσεις τους, την χρονική περίοδο μεταξύ Μαϊου και Νοεμβρίου. Μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα γίνονται οι κυριότερες αγροτικές εργασίες (θερισμός, άρωση και σπορά) όπως γνωρίζουμε από το αγροτικό ημερολόγιο του Ησιόδου 'Έργα και Ημέρες'.

Αυτές τις ίδιες αγροτικές εργασίες τις βρίσκουμε να περιγράφονται σε άλλο μέρος της Ασπίδας του Αχιλλέα (στ. 541-572).

Η εμφάνιση των Πλειάδων στον ουρανό σημαίνει την αρχή του καλοκαιριού.

Η δύση τους σημαίνει την αρχή του χειμώνα.

Γι’ αυτό, παράλληλα, σηματοδοτούν την αρχή και το τέλος της ναυτιλιακής περιόδου.

[Βλ. και ΗΣΙΟΔΟΥ – ΕΡΓΑ ΚΑΙ ΗΜΕΡΕΣ, στ. 383, 572, 615, 619 κ.ά.].

Η Αρκτος που περιγράφεται σαν ο αστερισμός που δεν δύει ποτέ (δεν βυθίζεται στον Ωκεανό) μπορεί να συσχετισθεί με την ποιμενική ζωή. Η βοσκή των ποιμνίων διαρκεί ολόκληρο το έτος, δεν είναι κάτι εποχικό.