Filtreler orijinal görüntüyü süzgeçten geçirip fotoğrafik ortamda yeni bir görüntü oluşmasını sağlayan objelerdir. Filtre dendiği zaman ilk olarak makine objektifinin önüne monte edilen saydam nesneler akla gelir. Halbuki başka bir dünya olan sayısal efekt filtreleri bilgisayar ortamında kullanılır. Filtrelerin yaygın kullanıldıkları bir alan ise fotoğraf baskısı. Burada filtreler ışığın rengini değiştirerek farklı kontrast ve tonlarda baskı elde edilmesini sağlar. Fotoğraf çekiminde her zaman en iyi çözüm filtreyi makine önüne takmak değildir. Işık kaynaklarını istenilen renge filtrelemek çok karmaşık ışık ortamlarında iyi sonuçlar elde edilmesini sağlar.
Filtre kullanarak gerçek hayattan uzak bir görüntü elde edebilirsiniz. Gerçeğin filme olduğu gibi yansıması gereken çekimlerde filtreler yardımcı araçların başında yerini alır.
Filtre kullanımı her zaman gerekli değildir. Üstelik filtrelerin kullanımında sert ve katı kurallar yoktur. Filtre kullanırken istenilen etkinin tadı ve dozu tamamen fotoğrafçının isteğine bağlıdır. Sonsuz seçenekler arasında seçim yaparken filtre bilgisi bazen zamandan bazen paradan tasarruf sağlar. Bilinçli filtre kullanımı ile istenilen etki fotoğraf çekimi bitmeden tahmin edilebilir.
Bu etkiler filtreler gruplandırıldığında kolay anımsanır. Renkli filtreler spektrumdaki renklerin bir kısmını abzorbe ederek çalışırlar. Polarize filtreler kutuplaşmış ışınların filme ulaşmasını engeller. Yumuşatıcı filtreler fotoğrafta sert geçişleri engelleyerek yumuşak bir atmosfer yaratırlar. Yıldız tipi filtreler parlayan noktaları yıldız ve gökkuşağına çevirirler. Optik filtreler kırılma ve yansıma özelliklerinden yararlanılarak yapılan filtrelerdir. Özel efekt filtreleri değişik etkiler yaratırken yukarıdaki prensiplerden bir veya birkaçını birlikte kullanırlar.
Filtreler yapım malzemesine göre cam, organik cam, asetat, plastik, jelatin, selofan, ... gibi çok farklı maddelerden yapılabilir. Cam tabanlı filtreler yapımlarında kullanılan yüksek sıcaklık nedeniyle çok sınırlı renklerde üretilmektedir. Plastikten yapılan filtreler ucuz ve bol üretilmektedir. Profesyonellerin kullandığı jelain filtreler çok hassas üretilebilir. Organik camdan üretilen filtreler bol çeşitli ve hafifdirler. Tüm filtrelerde ortak olan nokta boyaların zamanla değişebildiğidir. Alımından bir kaç sene geçmiş veya vitrinde senelerce güneşlenmiş bir filtre doğum gününde gösterdiği performansı göstermeyebilir. Filtre alımında coated filtrelerin normal şartlarda performansı diğer filtreler ile aynıdır. Ancak ters ışıkta kaplanmış filtrelerin mutlak üstünlüğü var.
Monte ediliş tiplerine göre: vidalı filtreler en yavaş olanıdır. Kaydırmalı filtreler hızlıdır ancak her an düşebilir. Objektif içine monte edilen filtreler çok sınırlı objektiflerde kullanılır. Vida+adaptör sistemi her iki sitemin avantajlarını içerir. Taşıyıcı üzerine monte edilen belli başlı filtre markaları B&W, Kodak, ve Cokin'dir. Filtreleri alırken ve monte ederken dikkat edilmesi gereken nokta vignetting yanı koşelerde koyuluk oluşmamasıdır. Bu nedenle objektif ve filtre üreticisi firmaların bu konudaki önerilerini dikkate almak gerekir. Parasoleil (güneşlik) kullanırken vignetting yapmamasına dikkat etmek gerekir.
Renkli filtreler siyah-beyaz ve renkli fotoğrafçılıkta farklı amaçlara yönelik kullanılırlar. Renkli filtrelerden bazıları benzer etkiler için her iki alanda kullanılırlar. UV ve Skylight filtreleri bunların en başında gelir. Bu filtrelerden sahip olduğunuz her objektif için bir tane edinmelisiniz. Asıl görevleri filmi aşırı UV ışınlarından koruyarak iyi bir görüntü sağlamak olan bu filtreler objektifinizi tozlanma ve çizilme gibi ciddi tehlikelerden de korur. Hafif pembemsi olan skylight filtresinin farkı renkli dia çekiminde ortaya çıkar. Gökyüzünden gelen maviliği düzelterek fotoğraftaki renklerin daha doğal çıkmasını sağlar. Siyah-beyaz'da UV ve skylight arasında bir fark yoktur.
S/B'da DÜZELTME VE KONTRAST FİLTRELER
Renkli filtrelerin S/B'da kullanılması özel bilgiler ve deneyim gerektirir. Bu filtrelerin film üzerindeki etkisi geri dönüşümsüzdür ve birkaç faktöre bağlıdır. Uygun faktörleri bulduktan sonra bunları sık değiştirmemek yerinde olur. Bu faktörlerden ilki ışık kaynağının rengidir. Işık kaynağı renkli ise filtre beyaz ışıkta gösterdiği davranışı göstermeyecektir. İkinci faktör kullanılan filmin renk duyarlılığı. Orto ve pankromatik filmler renkli filtreler kullanıldığında farklı davranışlar gösterirler. En önemlisi kullanılan filtrenin ışığı abzorbe etme özellikleridir. Kodak bu konuda bir standart getirmiş genel kabul görmüştür. Wratten filtre serisinin numaraları bu amaç için standart kabul edilir. Başka markaların filtrelerinden seçim yapılırken bu referans numarası verilir.
S/B'da filtreler renk tonalitesini normale yaklaştırmak "düzeltme" veya fotoğrafa istenilen "kontrast"ı vermek için kullanılır. Üç ana renk arasında insan gözü mavi renge en az duyarlıdır. Fotoğrafik filmlerin en çok duyarlı olduğu renk ise mavi. Bu nedenle çekilen siyah-beyaz fotoğraflarda renkler hiç alışkın olmadığımız bir şekilde ters görünür. Çare: Sarı filtre
Gece çekimlerinde kızılötesi ışınların oranı çok yüksektir. Filmlerin
kırmızıya duyarlılığı az olmasına rağmen gece çekilen fotoğraflarda tonalite
normal değildir. Ormanlar ve parklarda yeşilin tonları film üzerine yansıdığı
zaman %33 gri tonlara yakın bir etki bırakır. Birbirinden farklı binlerce
yeşil tonu sanki gri bir sis arkasına gizlenmiştir. Gece çekimlerinde ve
yeşillikler içindeki tonların fotoğrafta doğal görünmesi için düzeltme
amacıyla yeşil filtre kullanmak gerekir. Kontrast filtreler filtrenin komplementer
renginde olan renklerin koyu, filtre renklerine ve bileşenlerine benzeşen
renklerin açık çıkmasına neden olur. Siyah ve beyaz arasında yer alan gri
tonlarının tamamı renkli filtrelerden etkilenmez. Tablo 1.'de hangi renkli
filtrenin kullanımı sonucunda renklerin nasıl etkilendiği, tablo 2.'de
bazı konuların çekiminde istenilen etkiye göre nasıl bir filtre kullanmak
gerektiği verilmiştir.
Renkli çekimde renkli filtreler çoğunlukla Slayt filmde kullanılır. Negatif çekiminde kullanılan renkli filtrelerin etrkisi baskı sırasında kısmen veya tamamen yok olduğundan kullanımları tavsiye edilmez.
RENK SICAKLIĞINI DÜZELTME FİLTRELERİ
Bunlar mavi ve turunc filtrelerdir. Tablo.x Bufiltreler değişik ışık
kaynaklarının renk sıcaklıklarını normale yaklaştırmak için kullanılır.
Işık kaynağı üzerinde kullanılabileceği gibi makine önüne monte edilebilirler.
Tungsten-Day light filtreler: 80A, 80B, ... Tungsten filamanlı ampullerden
doğan turuncu renk kaymasını yok ederler. Bu filtrelerden birden fazla
filtre üst üste gerekebilir. Böyle bir duruma hazırlıklı olmak için 400-1600
ISO gibi hızlı filmleri kullanmak gerek.
Mavi düzeltme: 82B, Gün sonunda fotoğraflarda olaşan turunculuğu önlemek isteyenler için tasarlanmış bir filtredir.
Koyu mavi filtreler gün ışığında kullanıldığı zaman gece çekişmne benzer bir etki verebilir. Böyle bir etki yaratmak isteyenler fotoğraflarında 1-2 stop düşük pozlama ile daha kolay sonuca varırlar.
Turuncu filtreler Tungsten çekimi için tasarlanmış filmleri gün ışığında kullanabilme özellikleri dışında, son bahar renklerini güçlendirme, gün batımını abartma gibi etkilere sahipler.
Floresan ışıkta çekilen fotoğraflar inanılmaz derecede yeşil çıkarlar.
Bu ışıkta ilk defa fotoğraf çekenler şaşkınlıklarını gizleymezler. Bu etkinin
nedeni film katmanları ve gözdeki reseptörlerin ışığa farklı yanıt vermesidir.
Kesintisiz bir spektrumda aynı davranışı gösteren göz ve film kesintili
spektrumdan oluşan floresan ışıkta yeşile daha güçlü cevap verir. Bunu
önlemek için kesin hiç bir çözüm yok ancak majenta ve sarı renkli filtreler
yardımıyla ortya çıkan sonucu normale yaklaştırmak mümkün. Bu konuda bilgi
sahibi değilseniz floresan ışıkta çekim yapmayı bir süre denemeyin.
Sepia: Fotoğrafa eski bir hava vermek için kullanılır. Zaman içinde
geriye doğru bir yolculuğun başlangıcıdır.
Warm up: 81 serisi:81A, 81B, 81C,81... gibi filtreler kullanıldıkları yerde sıcak bir hava yaratırlar. Portre çekimi yapanların çantasında vazgeçilmez bir parça olan bu filtreler yağmurlu günlerde çekim yapılmaz diyenler için yapılmıştır.
ND: ND2, ND4, ND8, ND 400... Natral Density filtreleri kullanıldıkları ortamda tonlarda kayma yapmadan ışık şiddetini azaltırlar. Güçlü ışıkta düşük enstantane, veya kısıtlı alan derinliği gerektiği zamanlarda bu filtrelerin yerine polarize filtre kullanılabilir, ancak her zaman aynı sonucu vermeyebilir. ND 400 özel bir filtre olup güneş çekimlerinde kullanılır.
UV (2B) ve Skylight (1A): filtreleri deniz kenarı, dağ, çöl gibi bol miktarda UV ışığının ortada dolaştığı yerlerde UV'den doğabilecek aşırı maviliği yok edrler. UV filtresi 390 nm üstündeki ışınları abzorbe eder.
Gerçek ortamda ışık şiddetindeki dengesilikleri yok etmek için kullanılır. Örneğin kara ve gökyüzü arasında her zaman şiddetli bir fark bulunmaktadır. Bunu yok etmek için açık havalarda kullanılmak üzere mavi ve nötr degrade filtreler, bulutlu havalarda kullanılmak üzere turuncu renkli tobacco filtreler tasarlanmış. Tobacco kullanıldığı yerde fırtına ve kötü hava düşüncelerini uyandırır. Tek bir renkten saydama doğru geçiş yapan degrade filtrelerin yanısıra, iki renkten oluşan ve belirli bir etkiyi dgrade şekilde verebilen filtreler var. Çift renk degrade filtrelere örnek olarak günbatımı filtresi olarak kullanılan açık-koyu turuncu renklerden oluşan filtre verilebilir.
Kontrastı S/B ve renklide arttırabilen tek filtre türü polarizedir. Çeşitli yönlerde kutuplaşmış ışınlar non-metalik yüzeylerden geri yansıdığı zaman belirli yönlerde kutuplaşırlar. Polarize filtreler kendi eksenlerine dik olan kutuplaşmış ışınları geçirmezler. Bu sayede bir camın arkasındaki nesneyi, suyun altındaki yaşamı ve parlak yüzeye sahip objelerin dokusunu fotoğraflarken bu filtreyi bulanlara dualarınızı eksik etmeyin. Polariz filtre yansımaları önleyerek arkadaki konunun ortaya çıkmasını sağlar. Cisimlerden yansıyan renklerin yanısıra ortam ışığı direkt olarak yüzeylerden yansıyarak objelerin renk doygunluğunu azaltır. Polarize filtre bu yansımaları engelleyerek fotoğrafta daha doygun renkler elde edilmesini sağlar.
Gökyüzünün aslında siyah olduğu bilinen bir gerçek! Bizim gökyüzünü mavi görmemizin sebebi atmosferde saçılarak kutuplaşan ışınlar. Bu mavi rengin neredeyse tamamı kutuplaşmış ışınlardan oluşuyor ve en şiddetli kutuplaşma gün ışığına 900 açı ile bakan yerde olur. Polarize filtre gökyüzünden gelen polarize ışığı abzorbe ederek gökyüzünün S/B ve renkli fotoğrafta daha koyu görünmesini bulutlarla kontrast yaratmasını sağlar.
Manuel fokus makineler için satılan lineer polarize filtreler, otofokus makinelerde netleme problemine sebep olurlar. Otofokus makine sahipleri sirküler tipte bir polarize ile bu problemden kurtulurlar. Etki bakımından bu iki filtre arasında her hangi bir fark yok.
Polacolor filtrelerde: geri yansıyan kutuplanmış ışınlar engellenmez ancak filtrenin rengini alır. Polacolor filtrelerin sarı, mavi ve kırmızı renkleri mevcut. Polarize filtre ile birlikte kullanıldığında değişik etkiler ortaya çıkar.
Varicolor: çift renk polarizelere verilen addır. Yatay kutuplaşmış ve dikey kutuplaşmış ışınlar farklı renkler alır. Kırmızı-yeşil, kırmızı-mavi, kırmızı-mor ve mavi-sarı renklerde çeşitleri var. Bu filtreler normal bir polarize ile birlikte kullanılır.
Filme gelen ışığı dağıtarak istenmeyen detaylardan kurtulmaya yardımcı olurlar.
Soft fokus filtre: Filtre numarasına göre genel bir netsizlik sağlar. Bu filtreyi kullanırken yüksek kontrastlı ışıktan uzak durmak gerekir.
Diffuser filtreler: Işınların önemli bir kısmı yolundan hiç sapmadan filme ulaşır. Bu filmde net bir görüntü oluşmasını sağlar. Küçük bir bölümü filtre üzerindeki küçük mercekler tarafından saptırılır. Özellikle aydınlık olan kısımlar etrafında ışıktan bir halo oluşur. Büzüştürülmüş renkli selofanlar benzer bir etki yaparlar, ancak bazı noktalar etrafında renkli halolar oluşur.
Pastel filtreler: Işığın film üzerinde homojen dağılmasını sağlar. Portre ve manzaralarda kullanılabilir. Işığın az olduğu ortamlarda 1 stop fazla pozlamak gerekir.
Hoh Filtresi: En ucuz filtre olma rekorunu kimseye kaptırmayan bu filtre, objektif üzerindeki koruyucu filtre üzerine hohlanarak elde edilir. İstenilen etkinin oluşması için hohladıktan sonra vizörden bakarak biraz beklemek gerekir.
Çorap filresi: Ucuzluk sıralamasında ikinci sırayı alır. Renkli veya renksiz çeşitli markalardaki çoraplardan dünyaya bakıldığında çok farklı manzaralar görünür.
Renkli yumuşatıcı filtreler: Renkli camdan imal edilmiş pastel, soft fokus, diffüzer filtreler objektif önündeki eleman sayısını azaltarak daha kaliteli fotoğraflar elde edilmesini sağlarlar.
Centre spot: Değişik büyüklükte orta bir alanı net bırakarak, periferde yumuşatma etkisini gösterirler. Orta alan büyüklüğü değişebildiği gibi etrftaki netsizlik derecesi farklı filtreler mevcut. Son zamanlarda etrfı renkli olan centre-spot filtreler'de piyasaya çıktı.
Üzeri çizilmiş camlardan oluşan yıldız filtreler karedeki her ışık kaynağı etrafında bir yıldız oluşmasını sağlar. 2,4,8 ve 16'lı şekillerde bulunur. Şehir ışıkları, sahne gösterilerinde, metal ve kristallerden oluşan yansımaları canlandırmada kullanılabilir. Etkileri arka plan koyu ise daha belirgin olarak ortaya çıkar.
Difraktör filtreler: biraz farklı bir etki ile ışık kaynağı çevresinde spektrumun renklerinden oluşan yıldızlar yaratırlar. Açık zemin üzerinde etkileri daha belirsizdir. Işık kaynağı floresan ve neon ise kesintili paralel çizgiler oluşur.
Optik filtrelerden en çok satılan close-up filtrelerdir. Yaklaştırıcı filtrelerin etkisi kullanılan merceğin odak uzaklığı, diafram ve ana konudan uzaklığa göre değişir. Yakın çekimlerde en ideal araç olmasa bile erişilmesi en kolay olan araçtır. Kullanılacak close-up'ın dioptrisi basit bir formül ile hesaplanabilir.
Düz cam etrfında dizilmiş çeşitli sayılarda prizmadan oluşur. Prizma sayısının bir artısı kadar görüntü oluşmasını sağlar. Multi-image en iyi etkiyi 50-105 mm. ve f 5.6-11 arasında verir.
MULTI-IMAGES PARALLEL:
Paralel prizmalardan oluşur ve birbirine paralel yatay ve dikey görüntüler oluşturur.
Ana konu etrafında ikinci netsiz bir görüntü oluşturur.
Konu sabit olduğu halde hareket izlenimi verir.
Ana konunun istenilen eksende yansımasını verir. Kullanımı için geniş açı objektif gerekir. En iyi etkiyi f 16-22 de verir.
KREATİF FİLTRE SETİ:21 Renkte jelatin filtre ve taşıyıcıdan oluşur. Filtreler istenilen şekilde kesilip holdere yerleştirilir.
GÖKKUŞAĞI:Geniş açı ile kullanılan bir filtredir.
FRAMES:Anahtar deliği, dürdün gibi şekillerle ana konunun çevresinde siyah bir alan oluşturur.
RENKLİ VAZELİ, RENKLİ VERNİŞ:Düz cam üzerine sürülen bu maddelerle fotoğrafa izlenimci bir hava verme amaçlanıyor. Vazelini su+sabun, vernişi ispirto ile temizlemek gerekir.
DOUBLE-EXPOSURE: Çift maske filtresi görüntü alanını bir kısmını kapatır, ikinci pozlamada kapatılan alan değiştirilir. Bu filtre ile görüntü alanının iki bölgesine iki ayrı görüntü yerleştirilir.
RADIAL ZOOM: Orta alan net ve etrafta zoom yapılan fotoğraflara benzer bir etki izlenir.
Flaşlı çekimlerde ön plan arka plan kontrastı komplementer renklerden oluşan filtrelerle arttırılabilir.
Bazı uygun kombinasyonlar şöyledir.
| Flaş Üzerinde | Objektif Üzerinde |
| TURUNCU | MAVİ |
| MAVİ | TURUNCU |
| SARI | MAVİ |
| MAVİ | SARI |
| MAJENTA | YEŞİL |
| YEŞİL | MAJENTA |
| TURKUAZ | KIRMIZI |
| KIRMIZI | TURKUAZ |
Sanatta kullanılan diğer araçlar gibi filtrelerde birer araç olma ötesinde bir şey değiller.
İyi fotoğraflar.
Nevit
