STATUT

VIALIKAHA
KNIASTVA
LITOŬSKAHA

1588

 

 

 

 

RAŹDZEŁ TRECI.

Ab šlachieckich volnaściach 
i
pašyreńni
Vialikaha Kniastva Litoŭskaha.

 

 

 

 


Artykuł 29.

Ab vyźvaleńni ad novych apłataŭ, ad "padvodaŭ", budavańnia zamkaŭ i maščeńnia mastoŭ, taksama i ab "stancyjach" 
na darohach.

Chaj, taksama, pryviljami staradaŭnimi prodkaŭ Našych, karaloŭ Ich miłaści dy Vialikich kniazioŭ Litoŭskich, usie prostyja ludzi ciahłyja j miaščanie, paddanyja kniazioŭ, panoŭ charuhoŭnych, šlachty j bajaraŭ – hramadzianie haspadarstvaŭ Našych, ziemlaŭ Vialikaha Kniastva Litoŭskaha – ad kožnaje daniny, padatku, sierabščyznaŭ i ŭsialakich paboraŭ biez dabravolnaha panoŭ ichnych syzvaleńnia dy Ŭchvały Sojmu Volnaha; i, taksama, ad dziakła j ad usiakich biaremiaŭ pavoznych, jakija "padvodami" kličuć; i ad davańnia "stancyj" dla Nas i, taksama, pasłoŭ i hancoŭ Našych; taksama ad pieravozki kamienia, dreva abo drovaŭ dla paleńnia cehły j vapny na zamki Našyja; ad kašeńnia siena j ad usiakaje raźviedy j łovaŭ; taksama ad budavańnia j papraŭleńnia zamkaŭ dy maščeńnia mastoŭ, i ad inšych pracaŭ vyzvalenyja jość.

Niekatoryja paddanyja kniaskija, panskija j šlachieckija ŭ majontkach ichnych pa hety čas abciažarany byli pracami na zamkach, prystankach, što "ukołami" kličuć, taksama davańniem "stancyjaŭ" i "padvodaŭ" dla Nas, Haspadara, i, taksama, davańniem "stancyjaŭ" dla pasłoŭ i hancoŭ Našych, i rableńniem dy papravoŭvańniem mastoŭ. Tamu My, Haspadar, usich hramadzianaŭ haspadarstva Našaha Vialikaha Kniastva Litoŭskaha j ziemlaŭ, jamu naležačych Ruskich, Žamojckich dy inšych, da adnolkavaje roŭnaje volnaści pryvodziačy, usich paddanych kniaskich, panskich i šlachieckich ad vierchumienienych i jakim-kolviek mianom nazvanych ciahłaściaŭ i pavinnaściaŭ ad hetaha momantu na ŭvieś budučy čas vyjmajem i vyzvalajem.

Ale, heta tyčycca ŭsich aproč miaščanaŭ i paddanych Našych, Haspadarskich, kab tyja, pavodle staradaŭniaha zvyčaju, jak "padvody" i zabiaśpiačeńnie "stancyjami" na prystankach, na miejscach zvyčajnych Nam, Haspadaru, pasłam i hancam Našym, hetaksama j masty, i zamki na dzialankach svaich papravoŭvać pavodle zvyčaju svajaho pavinnymi byli. Adnačasova miaščanie j paddanyja kniaskija, panskija j šlachieckija "padvody" dla pasłoŭ i hancoŭ Našych pavodle zvykłaha čynu davać buduć pavinnyja. A što datyčycca papraŭleńnia zamkaŭ i mastoŭ starych i znovu budavańnia, dzie da hetaha času paddanyja šlachieckija papravoŭvać i budavać byli pavinnymi, dyk toje musić być asiahnuta z mytaŭ navapadvyšanych, što asablivaju pastanovaju Sojmavaju abumoŭlena budzie, jak u Pastanovie pra Vuniju Sojmu Lublinskaha ab ziamli Vałynskaj, Padlaskaj i Kijeŭskaj jość apisana. A masty va ŭładańniach, skarbu Našamu naležačych, dzie by patreba pakazvała budavać – toje taksama pavinna być ździejśniena paddanymi Našymi. I "mastavoje" pastaŭlenaje być musić, jak u artykule 29-m Raździełu Pieršaha šlachcie na kont budavańnia mastoŭ jość daviedziena.

A dzie by jaki strarasta abo dziaržaŭca, haradničy j mastaŭničy Našyj, albo namieśnik i słužboŭca jakoha ź ich paddanych šlachieckich prymušaŭ u tym da tych pracaŭ niepavinnych i hetym Statutam vyzvalenych, dahadžajučy ŭ tym pažytku svajamu, tady kožny takovy, chto by toje ŭčyniŭ, musić być vyklikany da sudu naležnaha pavodle artykułu 67-ha ŭ Raździele Čaćviertym. I pa dokazie praŭnym štraf u 20 kopaŭ hrošaŭ budzie pavinny hetamu pakryŭdžanamu šlachciču zapłacić i škodu padvojna papravić.

Taksama kniazi, panovie Radcy, vajavodavie, starastovie j anichto sa šlachty, jeździačy pa darohach ad majontku da majotku svajaho, z vojskam i da zamkaŭ, skrajnym majontkam šlachieckim dy ichnym paddanym nia majuć prava škodzić, i "stancyj" i "padvodaŭ" brać, ale sabie, słužboŭcam i koniam svaim za hrošy pavodle handlovaha koštu spažyŭnaść kuplać buduć pavinnyja.

A chto by zvyš hetaje pastanovy što ŭčyniŭ, dyk toj hetaksama, jak vyšej apisana, pavinny być vyklikany ŭ sud dy pa vyraku praŭnym boku skardziačamusia hvałt u 20 kopaŭ hrošaŭ apłacić budzie abaviazany, i, taksama, škodu padvojna papravić pa słušnym dokazie pavinny budzie.

 

 

advarotna

tytulnaja

dalej

 

 


© pierakład sa staražytnaje Juraja Kasiča,
16.05.1992 – 16.06.2000, Vitabsk.

Pamyłki, zaŭvahi dy ŭražańni