การใช้น้ำและบำรุงรักษา
โครงการชลประทานขนาดเล็ก (ประปาภูเขา)

ส่วนประกอบสำคัญของโครงการ | คณะกรรมการกลุ่มผู้ใช้น้ำ | วิธีการใช้น้ำชลประทาน | วิธิการบำรุงรักษาระบบส่งน้ำ

ส่วนประกอบสำคัญของโครงการชลประทานระบบท่อ

1. ฝายทดน้ำ (Weir) เป็นอาคารคอนกรีตเสริมเหล็ก ก่อสร้างกั้นลำน้ำ ธรรมชาติ เพื่อทดน้ำและเก็บกักน้ำที่บริเวณตัวฝายจะมีประตูระบายทราย ใช้เป็นที่ระบายตะกอนดินทรายช่วงฝนตกหนักไม่ให้เข้าไปอุดตันในท่อส่งน้ำ มี 2 แบบคือ แบบบานประตูและแบบท่อ Æ 12 นิ้ว

2. โรงกรองน้ำ (Filter Tank) ก่อสร้างไว้บริเวณด้านท้ายฝาย ขนาดสามารถกรองน้ำได้ 50 ลบ.ม./ชม. ภายในประกอบด้วยชั้นกรวด ชั้นทรายและชั้นถ่าน เพื่อใช้กรองน้ำก่อนส่งไปตามท่ออายุการใช้งานของวัสดุกรองน้ำประมาณ 3 ปี หลังจากนั้นจะต้องเปลี่ยนวัสดุกรองใหม่

3. อาคารลดพลังงาน (Reduce Energy Tank) ลักษณะเป็นถังเก็บน้ำ สี่เหลี่ยมขนาดความจุประมาณ 50 ลบ.ม. ใช้เป็นบ่อพักน้ำเพื่อลดแรงดันของน้ำ กรณีที่ตัวฝายอยู่ที่สูงมากเพื่อป้องกันไม่ให้ท่อส่งน้ำหรืออาคารประกอบอื่นได้รับความเสียหายจากแรงดันน้ำ

4. ท่อส่งน้ำ (Pipe) ส่วนใหญ่มีขนาด Æ 8 นิ้ว Æ 6 นิ้ว และ Æ 4 นิ้ว

4.1. ท่อเหล็กอาบสังกะสี จะวางไปตามพื้นที่ที่สภาพเป็นหินช่วงข้ามสะพาน หรือตัดผ่านร่องน้ำ โดยมีตอม่อรองรับ ซึ่งท่อเหล็กจะเสียหายจากการกัดเซาะของน้ำ หรือการทำลายจากสาเหตุอื่นน้อย อายุการใช้งานประมาณ 15 - 20 ปี

4.2. ท่อซีเมนต์ใยหิน (AC) จะฝังลึกจากผิวดินประมาณ 0.50 - 1.0 ม. อายุการใช้งานประมาณ 10 ปี จะฝังลึกจากระดับผิวดินประมาณ 0.5- 1.0 ม. อายุการใช้งานประมาณ 10 ปี

5. หลักแนวท่อ (Pole) ลักษณะเป็นเสาคอนกรีต สูงประมาณ 0.50 ม. ทาสีขาว-แดง ปักไว้ตามแนวท่อส่งน้ำทุกระยะ 100 ม. ประโยชน์เพื่อป้องกันการเสียหายจากการขุดเจาะ และเป็นแนวเพื่อการบำรุงรักษาในภายหลัง

6. ประตูระบายตะกอน (Blowoff Valve) ติดตั้งไว้บริเวณที่ท่อส่งน้ำผ่านที่ต่ำ อายุการใช้งานประมาณ 3 - 5 ปี ควรเปิดประตูระบายทราย ปีละ 2 - 3 ครั้ง (ขึ้นอยู่กับปริมาณตะกอนทราย) ใช้ประโยชน์เพื่อระบายตะกอนทรายที่จะอุดตันในท่อทำให้เป็นอุปสรรคต่อการส่งน้ำ

7. ลิ้นระบายอากาศ (Air Relief Valve) ติดตั้งไว้บริเวณที่ท่อผ่านที่สูง เพื่อช่วยให้น้ำไหลได้สะดวก และลดแรงดันภายในท่อส่งน้ำ มีอายุการใช้งานประมาณ 3 - 5 ปี ในกรณีที่ท่อแตกโดยไม่ทราบสาเหตุให้ตรวจสอบว่าลิ้นระบายอากาศยังสามารถใช้การได้หรือไม่ หรือมีขนาดเพียงพอหรือไม่ เพื่อเปลี่ยนใหม่ให้ระบายอากาศได้ดีและมีขนาดที่เหมาะสม

8. ประตูน้ำ (Gate Valve) ติดตั้งไว้บริเวณ จุดเริ่มต้นของท่อส่งน้ำ บริเวณ ท่อแยก และบริเวณปลายท่อ เพื่อใช้ควบคุมปริมาณน้ำ และปิดน้ำเพื่อการซ่อมแซม

9. ถังเก็บน้ำ- อุปโภค (Water Tank) ขนาดบรรจุ 10 ลบ.ม. หรือ 50 ลบ.ม. บางแห่งอาจจะติดตั้งถังกรองน้ำ จำนวน 3 ถัง ไว้ในที่เดียวกัน ใช้เก็บน้ำและเป็นจุดจ่ายน้ำ เพื่อการอุปโภค-บริโภค ให้กับราษฎร

10. ถังเก็บน้ำสำรอง มีขนาดบรรจุประมาณ 1,600 ลบ.ม. ก่อสร้างไว้กรณีที่โครงการมีปริมาณน้ำต้นทุนน้อย จะก่อสร้างถังขนาดดังกล่าวสำรองน้ำไว้ใช้ด้วย


[HOME]