|
[
Tabe' ki padolo lamban, siman ki padolo mati'
]
Kurre sumanga' belanna karampoanta tama VisitToraja. Ia te
situs
digaragai kumua iatu mintu' tau
tu lamorai urrangi kareba Toraja tu sitonganna, ma'din unnampa'i kumua
da' na sala.
Kitolepa kurre sumanga' buda.
Kita sola nasang ma'din umpake tu apa mangkamo napasadia VisitToraja.com.
Toraya Sidi'
Kabu'tuanna To Toraya
-
Kabu'tuanna nene'ta
- Unturu' uleleanna to matua, ia tu nene'na Toraya bu'tu diomai Hindia Belakang
(Siam). Ia tu nene'ta male undaka' katuoan ba'ru lako tondokna tau dio pollo'na
salu. Ia tu
nene'ta
umpake kappala' susi tu banua Toraya totemo, belanna iatu kappala'
napake unlambanni tasik.
-
Kada Toraya
- Den dua pa'sanganna tau iatu kabu'tuan kada Toraya. Pa'bunga'na ungkuai kumua
iatu kada Toraya digaragai diomai kada
"to"
tu battuananna
"tau"
sia kada
"raja"
tu battuanna
"datu"
. Dadi kada Toraya battuanna tau anakna datu. Senga'na ungkuai kumua iatu kada
Toraya digaragai diomai da'dua duka kada
"to"
tu battuananna
"tau"
sia kada
"ri aja"(basa to Bugi')"
tu battuananna
"to do lu tanete/buntu"
. Dadi kada Toraya battuanna tau torro du liu tanete/buntu. Ia te dua pa'sangan
unnampui
nasang alasan
(basa Toraya sia raka te?)
. Dadi pa'sangan te, unturu' kita kale simisa-misa'ta. Ia ke morai tarangi
mandu buda bisa
ta tiro sia ta basa dio
Ada'na Toraya
.
Angenanna tu Toraya
-
Pa'tondokan 1
- Toraya (disanga duka Tana Toraya) torro dio angenan tropis,
tu da'dua ri attu, susi angenan senga' lan Indonesia, iamotu attu peuranan sola
attu pealloan.
-
Pa'tondokan 2
- Toraya (disangai duka Tana Toraya) torro(Ind.=terletak) dio lan tanga-tangana
Indonesia, tu
kasisalan wattunna na GMT(Greenwich Mean Time) = +8 te'te'.
-
Pa'tondokan 3
- Toraya (disanga duka Tana Toraya) 300 km dao ulusalunna kota Makassar tu
marua liu; tu kota
parenge'na Sulawesi Selatan.
-
Pa'tondokan 4
- Toraya (disanga duka Tana Toraya) sang taan kapua madi'dik belanna buda
pangala kamban,
apa totemo sidi' mora belanna pura na lellengi tau nani mantanan kaa/kawa. Ia
ke morai ki' untiroi mandu buda, ma'din ta tiro dio :
Sumalong
.
Tampana Tondok Toraya
-
Tikulembangna Toraya
- Sangtaan kapua angenan do Toraya (Tana Toraya) ma' buntu-buntu batu
malangka' , naurunganni iatu Toraya ditiro susi misa tondok di tamba' kuku
(Indonesia=benteng).
-
Kuli' Padang
- Ia tu litak do Toraya (Tana Toraya) sangtaan kapua tangkan maloppo,
iamoto, te'na melo tongan di tananni pare.
Ia duka te belanna padang do Toraya ma'buntu-buntu, iamoto na te'na melo
digaragai uma.
Moi na susi to, ia tu padangna mellong di tananni kaa, belanna ma di'dik
sia budapa tu padang lo'bang; ia duka maloppo belanna buda daun kayu
bosi na bumbun litak.
Ia ke morai ki' untiro la'bi buda, ma'din ta tiro dio :
Sumalong
.
Ada'na To Toraya Sidi'
Pira-pira Ada'na To Toraya
-
Banua Ada' (Tongkonan)
- Ia tu banuanna to Toraya inangla mentingo rekke ulunna salu
(Indonesia=utara). Ia te dipabua' belanna
den pa'sanganna tau kumua ia tu nene'na Toraya bu'tu de mai ulunna salu(Siam)
sola den
pa'sanganna tau kumua
ia tu pollona salu (Indonesia=selatan) disangai
"puya"
tu nani ma'tombon/ma'misa/ma'rempun bombo (Indonesia=arwah) tau tu mangkamo
mate.
-
Bayu Ada' + Pa'gellu'
- Ia tu Bayu ada'na to Toraya disangai
Bayu Pokko'
tu napake baine sola
seppa tallung buku
tu napake muane.
Bayu Pokko'
iamo tu bayu kondi' limanna. Na ia tu
seppa tallung buku
seppa tu kalandona saeri lako to' guntu'na to muane.
Ia te bayu di ranganni pa buda apa lako, susi
kandaure, lipa', gayang
na senga'-senga'na pa to.
Ia ke moraiki untiro mandu buda, bisa ta tiro
dio
Ada'na Toraya
.
[
Tampak kada: Ia te issi
situs
di ala diomai pira-pira tau. Kurre sumanga' lako
Manase Pongtasik
Buda-budapa tu kada tae'na dipalemba tama basa Toraya belanna masussa di
dakaran battuananna.
]
|
|