Tarih, Felsefe ve Psikoloji

 

Anasayfa

 

Irk Psikolojisi münasebetiyle: Ordinarius Profesör M. Şekip Tunc'a

Doçent Muzaffer Şerif BAŞOĞLU

Ankara Üniversitesi

 

Sayın hocam,

«lrk Psikolojisi» hakkında yazdığınız tenkidi çok geç okuyabildim. Çünkü İstan­bulda çıkan «Cumhuriyet» gazetesi benim okuduğum ve satın aldığım gazetelerden değildir. Şimdi önümde «İdare» damgalı ve 25 nisan tarihli bir Cumhuriyet gaze­tesi var. Tenkidinizi bir defa daha dikkatle okuduktan sonra bu cevabı yazıyorum.

Evvelâ, tenkidinizde talebeniz olduğu­mu hatırlattığınıza teşekkür ederim. Bu bana, size karşı olan talebelik teşekkürleri­mi sunmak fırsatını veriyor. Ben 1925 - 1928 yıllarında İstanbul Üniversitesinde talebe iken bir ruhiyatçı olarak yetişmem ve sonra tahsile gitmem hususunda yaptı­ğınız teşviklere ve yardımlara karşı duydu­ğum teşekkür duygularını bir defa daha açıkça arzederim.

Bundan sonra, müsaadenizle, bazı dar kafalı ve cahil insanların, iyice anlamadan, ellerinde bir silâh gibi kullandıkları tenki­dinize geçeceğim. Üstün ırk yaygarası yapanların sizin tenkidinizden bu kadar kuv­vet almaları, yazınızda üstün ırkların mevcut olduğunu ispat eden ilmi deliller bulunduğu zannını uyandırıyor. Tenkidinizi bir kaç kere dikkatle okudum. İçinde üs­tün ırkların mevcut olduğu hakkında bir tek ilmî delil bulamadım. Hattâ siz üstün ırk vardır da demiyorsunuz, fakat ilimle zerre kadar ilgisi olmıyan propaganda he­veskârları, yabancı tesirler altında, sizin memleket içindeki şöhretinizi bu yolda istismar etmeğe kalkışıyorlar. Yabancı tesirler altında dedim, çünkü Avrupada ırk­çılık propagandası, zorla ve yalanla, yayılmadan evvel bizde bu türlü yaygaracı bir ırkçılık gürültüsü yoktu.

Şimdi tenkidinizde ileri sürdüğünüz iki noktaya geçiyorum. Ben yazınızda, müşahhas olarak, üzerinde durabilecek iki nokta bulabildim. Bunları kısaca gözden geçirelim :

1 - Irk Psikolojisinde «ideal bir ümit ve müsavatçı bir tasavvura dayanarak» ırklar arasında her türlü üstünlük iddiasını reddettiğimi söylüyorsunuz. İdeal bir ümitten ve müsavatçı bir tasavvurdan bah­setmek şöyle dursun bunu ima eden bir cümle bile yazmadım. Ben, insanların şimdiye kadar içine düşmüş oldukları sefalet­lerden, barbarlıklardan, tezatlardan her hangi ütopik bir insaniyetçi yumuşaklığiyle ve pembe yufka yüreklilikle kurtu­lamıyacaklarına; bunların aksine olarak tarihin gidişini objektif bir surette tahlil etmek ve buradan neticelere varmak yolu ile kurtuluş yoluna girebileceklerine kuvvetle inananlardanım. Onun için beni boy­nu bükük bir hıristiyan insaniyetçisi yahut islâm mütevekkili sıfatında göstermenizi hakikate uygun bulmadım. Hattâ ben; ka­fa mantığı ve kalp mantığı gibi ikilikleri de son derecede hatalı bulurum. Hakikî ahlâka ancak cemiyet içinde olanın bitenin ilmi bir kesinlikle ortaya serilmesiyle varı­labileceğine kaniim. İnsan dergisinin geçen şubat sayısında Ahlâk Buhranı ve Psikolo­ji adlı yazımda bunun kısa bir ifadesini vermiştim.

2 - Bana, «ideal bir ümit ve müsa­vatçı bir tasavvura dayanmak» safdilliğini izafe ettikten sonra ırk üstünlüğü iddiasını reddedişimin «ümit ve muhabbetle» karşılanabileceğini söylüyorsunuz. Bundan son­ra da «yaşanan gerçekler âleminde madalyanın bir de tersine bakmak zarureti vardır» diyorsunuz. Bu cümlenizi okuyun­ca ırk üstünlüğü hakkında hocamdan, is­pat olunmuş bir psikoloji hakikati öğrene­ceğimi umdum ve sevindim. Yazınızın ar­kasını okuyunca ümidim boşa çıktı. Bütün söylediklerinizin açık türkçesi bir cümle ile hulâsa edilebilir: İnsanlar arasında daima üstünlük iddiaları olmuştur ve şimdi de vardır.

Bu doğrudur. Fakat bunun objektif üstün ırk realitesiyle ne ilgisi var? İddia ile gerçek, iddia ile ispat aynı şeyler midir? İnsanlar bir kaç asır evvelisine kadar dün­yanın düz olduğuna inanıyorlardı. Onların bu yanlış inançları dünyayı düz mü yaptı? İnsanlar şimdiye kadar ve şimdi de insan­ların belki büyük çoğunluğu musevî, hıris­tiyan ve islâm olarak hayvanların ve in­sanların Allah tarafından ayrı ayrı yara­tıldığına inanmışlardır ve körü körüne inanmakta devam ediyorlar. Bunun böyle olması, böyle yanlış ve zararlı bir veh­min hâlâ devam etmesi her gün yeni de­lillerle beslenen tekâmül nazariyesini çürü­tür mü? İnsanların bir çoğu kendilerinin öteki insanlardan daha akıllı olduğuna inanabilir. Bunun böyle olması onların mutla­ka daha akıllı olduğunu ispat eder mi? Ben dünyada şimdiye kadar ırk üstünlüğü iddiaları yapıldığını inkâr ettim mi ki bu bir itiraz olarak kullanılıyor, ve madalyanın gerçek tarafı gibi gösteriliyor? Bilâkis Irk Psikolojisinin ikinci faslı başlıca üstün ırk avukatlıklarının bir hulâsasını veriyor.

Üstün ırk iddiaları hususunda hakika­ten madalyanın öteki tarafına, yani ilmî gerçeklere bakalım, hocam. «Irk Psikoloji­si»nde yazılı olan fikirler, ırkçıların kaba­ran iğrenç iştihalariyle yaptıkları cinsten, kuru iddialardan ibaret değildir. Bunlar bir çok ilim araştırıcılarının buldukları ha­kikatlerdir. İlmî hakikatler ırk üstünlüğü propagandalarını kuvvetlendirmiyor, tamamiyle reddediyor diye biz neye mütees­sir olalım? Bundan olsa olsa, üstünlük iddiasını kudurmuş iştihaları için bir kalkan gibi kullanan politika eşkıyaları müteessir olurlar, yılan gibi kıvrılır, çöreklenirler.

Irk Psikolojisi benim Amerikada Co­lumbia Üniversitesinde 1934 - 1935 yılla­rında okuduğum ve imtihanına girdiğim derslerin yazılmasından başka bir şey de­ğildir. Büyük bir dünya Üniversitesinde okutulan derslerdir. Sonra kitap halinde de çıkmıştır. Bibliyografiler de Columbia'daki hocamın verdiği bibliyografilerdir. Hoca­mın eseri şimdi, siyasî tazyiklerin pençe­sinde olmıyan, serbest düşüncenin yer bu­labildiği bir çok dünya üniversitelerinde hakikat olarak, madalyanın gerçek tarafı olarak okutulmaktadır. Memleketimizde, yabancı malı olan, ırk üstünlüğü yaygara­ları bulunmasaydı Irk Psikolojisi'ni çıkar­mak benim aklımdan bile geçmezdi. Benim asıl ihtisas sahamın bu olmadığını, Ameri­kada bir çok üniversitelerde okutulan kita­bımın sosyal psikoloji sahasında olduğunu biliyorsunuz. Irk üstünlüğü avukatlığının hakikaten iğrenç olan menhus çehresini bi­raz olsun gösterebildimse memleketimin fi­kir hayatına bir zerre olsun hizmet ettim demektir. İleri bir memleketin insan hak­kındaki düşünceleri, kıymetleri yalan üzerine kurulamaz.

Columbia Üniversitesinde ve başka yerlerde serbest kalabilmiş üniversitelerde okutulan ve ırk üstünlüğü yaygarasını ya­lanlıyan bu neticeleri, yine haris ve istilâcı yabancı tesirler altında, yahudi ilmi diye damgalıyanlar gibi hor görmiyeceğinize eminim. Şimdi, her nedense, günlük gaze­telerde günlük gazete mübalâğasiyle sizin hakkınızda çalakalem yazı yazarak sizin hakikî kıymetinizi bulandıran insanların yazdıkları bulanık şeyler unutulduktan çok zaman sonra, memleketin psikoloji âlemi sizi aslen bir Yahudi olan Freud'un tanıtı­cısı olarak ta hatırlıyacaktır. Çünkü fikir barbarları tarafından istedikleri kadar ya­kılsın ve kovulsun, medenî dünyada psiko­loji diye bir disiplin bulundukça (ihtimal bir çok tashihlerden geçerek) Freud'un eseri daima okunacaktır.

 

Kaynak: Başoğlu, M. Ş. (1943). Irk Psikolojisi münasebetiyle: Ordinarius Profesör M. Şekip Tunc'a. Adımlar, 1(4), 128-129.

 

 

 

 

 

© 2006