พุดซ้อน (Gargenia jasminoides Ellis.)

ช่อตะแบกสัตตบุษย์พุดซ้อน	กลิ่นขจรฟุ้งจับนาสา
จำปีมลุลีมะลิลา	พิกุลกรรณิการ์สารภี

รามเกียรติ์...พระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ 1

ในบรรดาไม้พุ่มด้วยกันแล้วต้องนับว่าพุดซ้อน หรือพุดฝรั่งนี้งามพอใช้ พันธุ์ไม้นี้แตกกิ่งก้านมากจนเป็นพุ่มกลม ใบหนาเป็นมันสีเขียวแก่ มีดอกโตสีขาวสะอาดบริสุทธิ์ กลิ่นหอมแรงมาก มักจะบานและส่งกลิ่นตั้งแต่เวลาเย็นไปตลอดคืนจนกระทั่งเช้าแล้วค่อย ๆ เปลี่ยนเป็นสีเหลืองจนกระทั่งโรย พุดชนิดนี้พื้นเพเป็นของต่างประเทศ แต่เอาเข้ามาปลูกได้งอกงามดี และปลูกง่ายมาก ตัดกิ่งชำก็เป็นและเจริญเร็วด้วย

ถิ่นเดิมของพุดซ้อนเข้าใจว่าอยู่ในประเทศจีน และเป็นพันธุ์ไม้วงศ์เดียวกับเข็มพวงขาว กระทุ่ม และกาแฟ

พุดซ้อนมีชื่อเรียกอื่น ๆ อีก เช่น เคตถวา พุดจีนและพุดใหญ่ ดอกออกเดี่ยว ๆ ตรงซอกใบ และปลายกิ่ง กลีบดอกซ้อนกันหลายชั้นคล้ายดอกกุหลาบ ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 6 - 7 เซนติเมตร มีบางพันธุ์ดอกชั้นเดียว ซึ่งพันธุ์นี้มักติดผล ผลสุกสีเหลือง เมล็ดสีเหลืองทอง ใช้แต่งสีอาหารและทำสีย้อม ส่วนดอกใช้สกัดน้ำมันหอมระเหย ใฃ้ทำน้ำหอมและแต่งกลิ่นเครื่องสำอาง

เจ้าโมรากรีดเล็บเก็บจำปี	ให้ประภาวดีศรีสมร
เจ้าวิเชียรเก็บกระถินกลิ่นขจร	กับพุดซ้อนตามส่งให้จงกล

พระอภัยมณี...สุนทรภู่