พิกุล (Mimusops elengi Linn.)

พิกุลจะกรองอุบะ	ลำดวนจะร้อยเป็นสร้อยใส่
จะทำบุหงารำไป	วางไว้ข้างที่ไสยา

อิเหนา...พระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ 2

พิกุลเป็นพันธุ์ไม้ใหญ่โต มียางขาว ปลูกเป็นไม้ให้ความร่มเย็นดีมาก มักจะพบตามวัดวาอารามต่าง ๆ ใบก็หนาเป็นมัก ดอกเล็ก ๆ สีขาวงามสะอาดตา บานเวลาใกล้รุ่ง แล้วตัวกลีบ (corolla) มักจะร่วง กลิ่นหอมแรงทนทานแม้กระทั่งแห้งแล้ว เมื่อดอกแห้งสีจะเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาล เป็นดอกไม้ที่นำเอามาใช้ในการปรุงเครื่องหอมและเข้าเครื่องยาไทย ปลูกด้วยเมล็ดโตช้ามาก

พันธุ์ไม้ชนิดนี้มีถิ่นเดิมอยู่ในแถบศรีลังกา พม่าตอนใต้ อยู่ในวงศ์เดียวกับละมุด และละมุดสีดา ดอกพิกุลออกเป็นช่อ ช่อละ 2 - 6 ดอก ตรงซอกใบใกล้ปลายกิ่ง กลีบเลี้ยงสีน้ำตาลอ่อน กลีบดอกสีขาวมีจำนวนมากถึง 24 กลีบ และเรียงเป็น 2 ชั้น ลักษณะของดอกพิกุลนี้ละเอียดอ่อนและงดงามมาก จึงมีการนำรูปแบบไปใช้ทำเครื่องประดับ และเป็นลายเครื่องจักสาน ดอกพิกุลร่วงเร็ว แต่ดอกที่ร่วงแล้วยังคงความสวยและกลิ่นหอมไว้ ผลสุกสีแดง เนื้อเหลือง รสหวานรับประทานได้

พิกุลใหญ่ใต้ต้นหล่นแฉล้ม	ดูกลีบแซมชื่นเชยระเหยหอม
ผลลูกสุกห่ามห่ามงามงามงอม	แต่แตนตอมต่อผึ้งหึ่งหึ่งฮือ

นิราศพระประธม...สุนทรภู่