หลักภาษาเควนยา

กลับหน้าหลัก ( หลักภาษาเควนยา   สรุปภาษาเควนยา   ศัพท์ภาษาเควนยา )

โฮมเพจนี้คือความพยายามที่จะสรุปหลักการ และไวยากรณ์ของภาษาเควนยา ซึ่งถอดความมาจากเว็บไซด์ Ardalambion ของ Helge Kåre Fauskanger และบางส่วนจากเว็บไซด์ conlang.nu ของ Daniel Andréasson โดยพยายามเรียบเรียงให้อ่านได้ง่ายขึ้น และได้เพิ่มเติมบางตัวอย่างตามหลักการที่ผู้เขียนเข้าใจ หากท่านผู้อ่านพบว่ามีข้อผิดพลาดประการใด โปรดแจ้งให้ผู้เขียนทราบ และขออภัยมา ณ ที่นี้ด้วย

โฮมเพจนี้เขียนขึ้นให้สามารถแสดงผลได้ทั้งอักษรภาษาไทยและอักษรลาตินโดยใช้ style sheet ท่านผู้อ่านจะสามารถเห็นข้อความนี้เป็นภาษาไทย และสามารถเห็นข้อความต่อไปนี้เป็นสระลาติน á, é, í, ó, ú ซึ่งเป็นตัว เอ, อี, ไอ, โอ, ยู มีขีดอยู่ด้านบน แต่หากท่านผู้อ่านยังมองไม่เห็นสระลาติน ให้ลองดูที่ คำแนะนำในการ set browser เพื่ออ่านโฮมเพจนี้ครับ

การออกเสียง (Phonology)

• เสียงพยัญชนะและตัวสะกด
  การสะกดภาษาเควนยาด้วยอักษรอังกฤษนั้น วิธีการอ่านส่วนใหญ่ ก็จะใกล้เคียงกับภาษาอังกฤษ อาจมียกเว้นบ้างบางตัว พอจะสรุปเสียงที่น่าสนใจได้ดังนี้
  • c ให้ออกเสียงเป็น ค เสมอ, ไม่ใช่ ซ
  • nd เสียง ด ขึ้นจมูก
  • mb เสียง บ ขึ้นจมูก
  • ng เสียง ก ขึ้นจมูก หรือ ง
  • th เสียง th แบบในภาษาอังกฤษ
  • ch ออกเสียงเป็น ค, ไม่ใช่ ช
  • y ออกเสียง ย อย่างอักษรนำหรือตัวควบกล้ำ ไม่ใช่เป็นสระเหมือนภาษาอังกฤษ
  สังเกตว่า ภาษาเควนยา จะไม่มีเสียง b, d, g แท้ๆ แต่จะต้องออกเสียงขึ้นจมูกก่อน เป็น mb, nd, ng เท่านั้น
• สระ
  เควนยามีสระอยู่ห้าเสียงได้แก่ a, e, i, o, u ออกเสียงว่า อา, เอ, อี, โอ, อู ตามลำดับ เป็นสระเสียงสั้น ส่วนสระเสียงยาว เวลาเขียนจะแสดงด้วยเครื่องหมาย accent ที่ติดอยู่บนตัวอักษรดังนี้ á, é, í, ó, ú ในบางครั้ง โทลคีน ใช้เครื่องหมาย diaeresis หรือสองจุดด้านบนสระ ซึ่งไม่มีผลกับการออกเสียงสั้นหรือยาวแต่อย่างใด เพียงแต่เป็นการช่วยแสดงให้เห็นว่า ให้ออกเสียงสระตัวนั้นอย่างชัดเจน ไม่ถูกกลืนหายไปเหมือนอย่างคำในภาษาอังกฤษ เช่นถ้าเขียนว่า Oromë ก็คือ Orome แต่การที่เขียนแบบนี้ เพื่อเป็นการเตือนให้อ่านออกเสียงว่า โอโรเม ไม่ใช่ โอโรม หรืออย่าง Eärendil ที่เตือนให้ออกเสียงว่า เออาเรนดิล ไม่ใช่ เอียเรนดิล
• สระควบกล้ำ
  มีอยู่หกตัวได้แก่ ai, au, oi, ui, eu, iu (ส่วน ei ยังไม่เป็นที่แน่ชัด ว่าใช่สระควบกล้ำอีกตัวหนึ่งหรือไม่) การออกเสียง เป็นตามลำดับดังนี้ ไอ, เอา, โอย, อุย, เอว, อิว

คำนาม (Noun)

การแปลงรูปคำนาม (Case Morphology)
กฏการแปลงรูปคำนามในภาษาเควนยา 10 กรณี มีดังนี้

1. รูปปกติ (Nominative)
   ใช้เป็นประธาน สามารถแบ่งประเภทของคำนามตามจำนวนได้สี่ประเภท ได้แก่ เอกพจน์ (Singular), ทวิพจน์ (Dual), พหูพจน์ (Plural) และ พหุภาคพจน์ (Partitive plural)
   • เอกพจน์ ไม่มีการดัดแปลงหรือเพิ่มเติมท้ายคำแต่อย่างใด
   • ทวิพจน์ ถ้าคำมีพยางค์สุดท้ายเป็นเสียง t หรือ d ให้เปลี่ยนสระพยางค์สุดท้ายเป็น u ไม่เช่นนั้นให้ลงท้ายคำด้วย t
   • พหูพจน์ ถ้าคำนั้นลงท้ายด้วยสระ ให้ต่อท้ายด้วย r (หรือ n ในบางกรณี), หรือถ้าไม่ได้ลงท้ายด้วยสระ ให้ต่อท้ายด้วย i (กรณีที่สระลงท้ายคือ e ให้เปลี่ยนเป็น i, กรณีที่สระลงท้ายคือ ie ให้เปลี่ยนเป็น ier)
   • พหุภาคพจน์ ให้ลงท้ายด้วย li
   ตัวอย่าง
   má (มือหนึ่งข้าง) => mát (มือทั้งสอง)
   elen (ดาวหนึ่งดวง) => eleni (ดาวหลายดวง)
   falma (คลื่น) => falmali (คลื่นจำนวนหนึ่ง)

   กรรม (Accusative)
   ในภาษาเควนยาแบบเก่าที่ใช้ในวาลินอร์ คำนามที่เป็นกรรม จะต้องถูกแปลงรูปด้วย (การแปลงรูป accusative นี้จะพบได้แต่ในหนังสือภาษาเควนยาโบราณเท่านั้น ไม่มีใช้ในภาษาสมัยใหม่)

   • เอกพจน์ เฉพาะคำที่ลงท้ายด้วยสระ จะถูกลากเสียงสระให้ยาวขึ้น
   • ทวิพจน์ เฉพาะคำที่ลงท้ายด้วย u จะถูกลากเสียงให้เป็น ú
   • พหูพจน์ ให้ลงท้ายด้วย i
   • พหุภาคพจน์ ให้ลงท้ายด้วย lí

   ตัวอย่าง

   cirya (เรือหนึ่งลำ) => ciryá, ciryar (เรือหลายลำ) => ciryai

   กรรมรอง (Dative)
   คำซึ่งเป็นกรรมรองของกริยา เช่น ประธานกระทำบางอย่างกับกรรมตรง ให้/ไปยัง/สำหรับ กรรมรอง

   • เอกพจน์ ให้ลงท้ายด้วย n
   • ทวิพจน์ ให้ลงท้ายด้วย nt (หรือ en ถ้าคำนั้นลงท้ายด้วย u)
   • พหูพจน์ ให้ลงท้ายด้วย in
   • พหุภาคพจน์ ให้ลงท้ายด้วย lin

   ตัวอย่าง

   i nís antanë i hínan anna = The woman gave the child a gift.

   สัมพันธการก (Genitive)
   สำหรับแสดงความสัมพันธ์ หรือความเป็นเจ้าของ

   • เอกพจน์ ให้ลงท้ายด้วย o, กรณีที่สระลงท้ายคือ a ให้เปลี่ยนเป็น o
   • ทวิพจน์ ให้ลงท้ายด้วย to
   • พหูพจน์ ให้ลงท้ายด้วย on
   • พหุภาคพจน์ ให้ลงท้ายด้วย lion

   ตัวอย่าง

   Vardo tellumar = Varda's domes

   Quenta Silmarillion = The story of the Silmarils

   การแสดงความเป็นเจ้าของ (Possessive)
   เป็นคำแสดงความเป็นเจ้าของ ต่างกับ genitive ตรงที่ possesive จะแสดงถึงการมีอยู่ หรือครอบครอง ของสิ่งใดสิ่งหนึ่ง ส่วน genitive จะแสดงถึง การเป็นของ หรือ มาจาก ซึ่งของสิ่งนั้นอาจไม่ได้อยู่กับ"เจ้าของ"ก็ได้

   • เอกพจน์ ถ้าลงท้ายด้วยสระ ให้ต่อด้วย va, ถ้าไม่ได้ลงท้ายด้วยสระ ให้ต่อด้วย wa
   • ทวิพจน์ ให้ลงท้ายด้วย twa
   • พหูพจน์ ให้ลงท้ายด้วย iva (และถ้าสระลงท้ายเป็น e ให้ตัดทิ้งด้วย)
   • พหุภาคพจน์ ให้ลงท้ายด้วย líva

   ตัวอย่าง

   Mindon Eldaliéva = Tower of the Eldalië

   róma Oroméva = Oromë's horn

   การบอกสถานที่ (Locative)
   เพื่อแสดงความหมายว่า อยู่ ณ/อยู่ที่/อยู่บน บางแห่ง

   • เอกพจน์ ถ้าลงท้ายด้วยสระ ให้ต่อด้วย ssë, ถ้าไม่ได้ลงท้ายด้วยสระ ให้ต่อด้วย essë
   • ทวิพจน์ ให้ลงท้ายด้วย tsë
   • พหูพจน์ ถ้าลงท้ายด้วยสระ ให้ต่อด้วย ssen, ถ้าไม่ได้ลงท้ายด้วยสระ ให้ต่อด้วย issen
   • พหุภาคพจน์ ให้ลงท้ายด้วย lissë หรือ lissen

   ตัวอย่าง

   Altáriello Nainië Lóriendessë = Galadriel's Lament in Lóriendë (Lórien)

   Vardo tellumar ... yassen tintilar i eleni = Varda's dome ... in which (where) the stars tremble

   การบ่งบอกปลายทาง (Allative)
   เพื่อแสดงความหมายว่า สู่/มายัง/ลงบน บางอย่าง

   • เอกพจน์ ถ้าลงท้ายด้วยสระ ให้ต่อด้วย nna, ถ้าไม่ได้ลงท้ายด้วยสระ ให้ต่อด้วย enna
   • ทวิพจน์ ให้ลงท้ายด้วย nta
   • พหูพจน์ ถ้าลงท้ายด้วยสระ ให้ต่อด้วย nnar, ถ้าไม่ได้ลงท้ายด้วยสระ ให้ต่อด้วย innar
   • พหุภาคพจน์ ให้ลงท้ายด้วย linna หรือ linnar

   ตัวอย่าง

   i falmalinnar = upon the foaming waves

   Endorenna utúlien = I have come to Middle-Earth

   การบ่งบอกต้นทาง (Ablative)
   เพื่อแสดงความหมายว่า จาก/ออกมาจาก บางอย่าง

   • เอกพจน์ ถ้าลงท้ายด้วยสระ ให้ต่อด้วย llo, ถ้าไม่ได้ลงท้ายด้วยสระ ให้ต่อด้วย ello
   • ทวิพจน์ ให้ลงท้ายด้วย lto
   • พหูพจน์ ถ้าลงท้ายด้วยสระ ให้ต่อด้วย llon หรือ llor, ถ้าไม่ได้ลงท้ายด้วยสระ ให้ต่อด้วย illon หรือ illor
   • พหุภาคพจน์ ให้ลงท้ายด้วย lillo หรือ lillon

   ตัวอย่าง

   Ondolindello = From Ondolindë (Gondolin)

   Et Eärello Endorenna utúlien = Out of the Greate Sea to Middle-Earth I am come

   การบ่งบอกผู้กระทำ (Instrumental)
   เพื่อแสดงความหมายว่า เป็นการกระทำโดยอะไรบางอย่างหรือใครบางคน

   • เอกพจน์ ถ้าลงท้ายด้วยสระ ให้ต่อด้วย nen, ถ้าไม่ได้ลงท้ายด้วยสระ ให้ต่อด้วย enen
   • ทวิพจน์ ให้ลงท้ายด้วย nten
   • พหูพจน์ ให้ลงท้ายด้วย inen
   • พหุภาคพจน์ ให้ลงท้ายด้วย línen

   ตัวอย่าง

   lantar lassi súrinen = Fall of the leaves in (by) the wind

   i carir quettar ómainen = Those who form words with voices

   ??? (Respective)
   โทลคีนได้เขียนถึงกรณีที่สิบนี้ไว้ แต่ไม่มีคำอธิบายว่าไว้ใช้ในสถานการณ์ใด ทั้งยังไม่เคยพบตัวอย่างการใช้งานด้วย จึงเป็นกรณีปริศนาอยู่

   • เอกพจน์ ลงท้ายด้วย s
   • ทวิพจน์ ลงท้ายด้วย tes
   • พหูพจน์ ลงท้ายด้วย is
   • พหุภาคพจน์ ลงท้ายด้วย lis

บุพบท (Preposition)
นอกจากการแปลงรูปเพื่อขยายความหมายของคำนามแล้ว ยังมีคำที่ใช้เป็นบุพบทต่างหากโดยเฉพาะ เช่น mi = within, imbe = between, tar, pella = beyond, ve = as, tere = through, tenna = until ฯลฯ

คำกริยา (Verb)

การแปลงรูปตามจำนวน (Numbers Morphology)
เป็นการแปลงรูปตามจำนวนประธาน สำหรับในคำกริยานั้น จะสนใจแค่ว่าประธานเป็น เอกพจน์ หรือ พหูพจน์

• เอกพจน์ ไม่มีการแปลงรูป
• พหูพจน์ ลงท้ายด้วย r

• รูปปกติ (Aorist)
  เป็นรูปแบบปกติ ที่แสดงถึงกริยาที่ไม่ได้บ่งบอกกาลเวลา หรือก็คือกริยา infinitive
  • Basic Stem ให้ลงท้ายคำด้วย e แต่หากว่า e นั้นไม่ได้อยู่ท้ายคำ (เช่น ยังมีการแปลงรูปตามจำนวนต่อ) ก็ให้เปลี่ยน e เป็น i แทน
  • A-Stem ไม่มีการแปลงรูปแต่อย่างใด
  ตัวอย่าง
  car (ทำ) => carë (sg. aorist) => carir (pl. aorist)
  
  lanta (ตก, ร่วง) => lanta (sg. aorist) => lantar (pl. aorist)

  ปัจจุบัน (Present)
  สำหรับกริยาที่กำลังเกิดขึ้น และดำเนินอยู่ในขณะนั้น (แต่ไม่จำเป็นต้องเป็น present continuous)

  • Basic Stem ให้ลากสระหลักของคำให้ยาวขึ้น และลงท้ายคำด้วย a
  • A-Stem ให้ลากสระหลักของคำให้ยาวขึ้น และเปลี่ยน a ตัวท้ายเป็น ëa

  โดยที่การลากเสียงสระหลักของทั้งสองกรณีนั้น ในภาษาเควนยา การลากเสียงจะทำได้ก็ต่อเมื่อ ตัวสะกดของสระตัวนั้น เป็นมีเสียงเดี่ยว เช่น t, l, c, ฯลฯ แต่เสียงต่อไปนี้ ถือว่าไม่ใช่เสียงเดี่ยว nt, mp, lt, ฯลฯ
  ตัวอย่าง

  sil (ส่องแสง) => síla (sg. present) => sílar (pl. present)
  

  mat (กิน) => máta (sg. present) => mátar (pl. present)
  

  lanta (ตก, ร่วง) => lantëa (sg. present) => lantëar (pl. present)
  

  อดีต (Past)
  สำหรับกริยาที่เกิดขึ้น และเสร็จสิ้นไปแล้วในอดีต

  • ทั้ง Basic Stem และ A-Stem ให้ลงท้ายด้วย në

  กรณีพิเศษของ Basic Stem

  • หากคำศัพท์นั้นลงท้ายด้วย p, t, c แทนที่จะเป็น pnë, tnë, cnë ให้แปลงเป็น mpë, ntë, ncë แทน
  • หากคำศัพท์นั้นลงท้ายด้วย l แทนที่จะเป็น lnë ให้แปลงเป็น llë แทน

  ตัวอย่าง

  orta (ขึ้น, ยก) => ortanë

  tir (ดู, เก็บ) => tirnë

  tac (เร่ง) => tancë

  vil (บิน) => villë

  สัมบูรณ์ (Perfect)
  สำหรับกริยาที่ได้ทำมาแล้วในอดีต และยังเป็นอยู่มาถึงปัจจุบัน

  • Basic Stem แทรกสระหนึ่งตัวเข้าด้านหน้าคำ โดยให้เป็นสระเดียวกับสระหลักของคำ, ให้ลากสระหลักของคำให้ยาวขึ้น, และลงท้ายคำด้วย ië
  • A-Stem แทรกสระหนึ่งตัวเข้าด้านหน้าคำ โดยให้เป็นสระเดียวกับสระหลักของคำ, ให้ลากสระหลักของคำให้ยาวขึ้น, และเปลี่ยน a ตัวท้ายเป็น ië

  โดยการลากเสียงนั้น ให้คำนึงถึงตัวสะกดด้วยว่ามีเสียงเดี่ยวหรือไม่ เช่นเดียวกับการลากเสียงใน present tense
  ตัวอย่าง

  mat (กิน) => amátië

  tec (เขียน) => etécië

  tul (มา) => utúlië

  panta (เปิด) => apantië

  อนาคต (Future)
  สำหรับกริยาที่ยังไม่เกิดขึ้น

  • Basic Stem ให้ลงท้ายด้วย uva
  • A-Stem ให้ตัด a ตัวท้ายทิ้ง และเปลี่ยนเป็น uva

  ตัวอย่าง

  mat (กิน) => matuva

  linda (ร้องเพลง) => linduva

  tir (ดู, เก็บ) => tiruva, tiruvantë = They will keep, nai tiruvantë = May they will keep (พวกเขาน่าจะเก็บไว้, พวกเขาคงจะเก็บไว้นะ)

• การทำให้เป็นคำนาม (Gerund)
  คำกริยาที่จะนำมาใช้เป็นคำนาม ต้องทำให้อยู่ในรูป extended infinitive ก่อน (รูป infinitive ก็คือรูป aorist) ดังนี้
  • Basic Stem ให้ลงท้ายคำ (จากรูป infinitive) ด้วย ta
  • A-Stem ไม่ต้องมีการเปลี่ยนแปลง
  กรณีที่ต้องการแปลงเป็นคำนาม และคำนั้นเป็นกรรมรอง คือไม่ใช่สิ่งที่ต้องการกล่าวถึงโดยตรงในประโยค ให้ใช้วิธีการแปลงอีกวิธีหนึ่ง
  • Basic Stem ให้ลงท้ายคำด้วย ië
  • A-Stem ให้ตัด a หรือ ya ทิ้ง แล้วลงท้ายคำด้วย ië
  ตัวอย่าง
  car (ทำ) => carita (การกระทำ)
  tyal (เล่น) => tyalië (การเล่น)

  กริยาคำสั่ง (Imperative)
  สำหรับใช้ในประโยคคำสั่ง

  • Basic Stem ให้นำหน้าคำด้วย á หรือ ลงท้ายคำด้วย a
  • A-Stem ให้นำหน้าคำด้วย á

  ตัวอย่าง

  car (ทำ) => cara! = á carë! (จงทำ), áva carë! (อย่าทำ)

  นอกจากนี้ยังมีบางคำเป็นคำเฉพาะด้วยเช่น

  ela! (ดูสิ), heca! (ไปซะ), ëa! (จงเกิดขึ้น)

คำคุณศัพท์ (Adjective)

การแปลงรูปตามจำนวน (Numbers Morphology)

• เอกพจน์ ไม่มีการแปลงรูป
• พหูพจน์ แบ่งเป็นกรณี
  • คำลงท้ายด้วย a ให้เปลี่ยนเป็น ë
  • คำลงท้ายด้วย ë ให้เปลี่ยนเป็น i
  • คำลงท้ายด้วย ëa ให้เปลี่ยนเป็น ië
  • กรณีอื่น เข้าใจว่าใช้วิธีการแปลงเช่นเดียวกับคำนามพหูพจน์