ฮอร์โมนจากต่อมใต้สมองส่วนหน้า

        ต่อมใต้สมองส่วนหน้า เป็นเนื้อเยื่อส่วนที่ใหญ่ที่สุดของต่อมนี้ ประกอบไปด้วยกลุ่มเซลล์ที่ทำหน้าที่สร้างฮอร์โมนหลายชนิด ฮอร์โมนที่สำคัญที่สร้างจากต่อมใต้สมองส่วนหน้ามีดังนี้คือ

        โกรทฮอร์โมน (growth hormone) เรียกย่อว่า GH ฮอร์โมนนี้เรียกอีกชื่อหนึ่งว่า โซมาโตโทรฟิน (somatotrophin หรือ somatotrophichormone) เรียกย่อว่า STH มีหน้าที่สำคัญในการควบคุมการเจริญเติบโตทั่วๆไปของร่างกายให้เป็นปกติโดยเฉพาะการแบ่งเซลล์ การสังเคราะหโปรตีนและการสร้างกระดูก ถ้าขาดฮอร์โมนนี้ตั้งแต่ยังเป็นเด็กเล็กๆจะทำให้การเจริญเติบโตของกระดูกแขนขาถูกยับยั้งกลายเป็น คนเตี้ยแคะ ดังภาพ

       ถ้ามีฮอร์โมนนี้มากเกินไปตั้งแต่ในวัยเด็กก็จะมีผลในทางตรงกันข้าม คือไปกระตุ้นการเจริญเติบโตทำให้ร่างกายมีขนาดใหญ่โตมากผิดปกติ (gigantism) สถิติของคนสูงที่สุดที่เกิดจากความผิดปกติฮอร์โมนนี้พบว่าสูงถึง 272 เซนติเมตร คนที่มีขนาดของร่างกายผิดปกติทั้งสองแบบนี้มีขนาดของแขนขาและส่วนประกอบของร่างกายได้สัดส่วนกันดี แต่มีหลักฐานว่าผู้ที่สูงเกินกว่า 244 เซนติเมตร มักมีสุขภาพไม่แข็งแรงและอายุสั้น ทั้งนี้เนื่องจากการเติบโตที่มากเกินไปและเป็นการยากที่ระบบต่างๆภายในร่างกายจะรักษาสภาวะสมดุลเอาไว้ได้เหมือนกับคนที่มีร่างกายขนาดปกติ ประกอบกับ GH จะมีผลข้างเคียงต่อระดับน้ำตาลในเลือดคือ ทำให้มีระดับน้ำตาลในเลือดสูงมากจึงมักเจ็บป่วยด้วยโรคเบาหวานเสมอ

        คนบ้างคนมี GH สูงขึ้นภายหลังจากโตเต็มวัยแล้วร่างกายจะไม่สูงใหญ่มากกว่าปกติ แต่พบว่าการเจริญของกระดูกบางส่วนของร่างกายจะเพิ่มมากขึ้นผิดปกติ เช่นกระดูกบริเวณใบหน้า นิ้วมือ และนิ้วเท้า ความผิดปกติของร่างกายเช่นนี้เรียกว่า อะโครเมกาลี (acromegaly) ดังภาพ

         ถ้ามีฮอร์โมนนี้มากเกินไปตั้งแต่ในวัยเด็กก็จะมีผลในทางตรงกันข้าม คือไปกระตุ้นการเจริญเติบโตทำให้ร่างกายมีขนาดใหญ่โตมากผิดปกติ สถิติของคนสูงที่สุดที่เกิดจากความผิดปกติของฮอร์โมนนี้พบว่าสูงถึง 272 เซนติเมตร คนที่มีขนาดของร่างกายผิดปกติทั้งสองแบบนี้มีขนาดของแขนขาและส่วนประกอบของร่างกายได้สัดส่วนกันดี แต่มีหลักฐานว่าผู้ที่สูงเกินกว่า 244 เซนติเมตร มักมีสุขภาพไม่แข็งแรงและอายุสั้น ทั้งนี้เนื่องจากการเจริญเติบโตที่มีมากเกินไปและเป็นการยากที่ระบบต่างๆ ภายในร่างกายจะรักษาภาวะสมดุลเอาไว้ได้เหมือนกับคนที่ร่างการขนาดปกติ ประกอบกับ GH จะมีผลข้างเคียงต่อระดับน้ำตาลในเลือดคือ ทำให้มีระดับน้ำตาลในเลือดสูงมากจึงมักเจ็บป่วยด้วยโรคเบาหวานเสมอ คนบางคนมี GH สูงขึ้นภายหลังจากการโตเต็มวัยแล้วร่างกายจะไม่สูงใหญ่มากกว่าปกติ เช่นกระดูกบริเวณใบหน้า นิ้วมือ และนิ้วเท้า ความผิดปกติของร่างกายเช่นนี้เรียกว่า vโครเมกาลี (acromegaly) ดังภาพ

                                                                      Image-06.jpg (45830 bytes)

                                                                  ภาพ เปรียบเทียบคนสูงปกติ คนสูงผิดปกติ และคนแคระ

 

                                                  Image-04.jpg (68505 bytes)

                                                         ก่อนแสดงอาการ                                             เมื่อแสดงอาการอะโครเมกาลี

                                                         เปรียบเทียบคนสูงปกติ คนสูงผิดปกติและคนแคระ
                                                         เปรียบเทียบใบหน้าของคนก่อนแดงอาการอะโครเมกาลีและเมื่อแสดงอาการ

         สำหรับคนที่ขาด GH เมื่อเติบโตเต็มวัยแล้วจะไม่มีอาการสำคัญปรากฏให้เห็ฯ นอกจากจะพบว่าน้ำตาลในเลือดน้อยกว่าคนปกติ ภาวะดังกล่าวทำให้ร่างกายมักจะไม่สามาถรต้านทานความเครียดต่าง ๆ ทางอารมณ์ได้เหมือนคนปกติ เมื่อเกิดความเครียดมาก ๆ อาจทำให้สมองได้รับอันตรายได้โดยง่าย เพราะได้รับอาหารไปหล่อเลี้ยงไม่เพียงพอ แต่อันตรายจะมากหรือน้อยขึ้นอยู่กับฮอร์โมนอื่น ๆ ที่ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดอีกด้วย
         โกนาโทรฟิน (gonadotrophi หรือ gonadotrophic hormone) ประกอบด้วยฮอร์โมนสำคัญสองชนิด คือ ฟอลลิเคิล สติมิวเลติฮอร์โมน (follicle stimuating hormone) เรียกย่อ ๆ FSH และ ลูทิไนซิงฮฮร์โมน (luteinizing hormone) เรียนย่อ ๆ ว่า LH
       ในผู้หญิง FSH และ LH จากต่อมใต้สมองส่วนหน้าจะทำให้รังไข่เริญเติบโต FSH จะกระตุ้นให้ฟอลลิเคิลแบ่งเซลล์ฟอลลิเคิลสร้างฮอร์โมน อีสโทรเจน (estrogen)
ส่วน LH จะมีผลทำให้เกิดการตกไข่ และผลที่ตามมาคือเกิดคอร์ปัสลูเทียม คอร์ปัสลูเทียมจะหลั่งฮอร์โมนโพรเจสเทอโรน (progesterone) ฮอร์โมนนี้มีความสำคัญยิ่งต่อการเปลี่ยนแลงที่เยื่อบุผนังมดลูกเพื่อรองรับการฝังตัวของเอ็มบริโอ
          สำหรับในเพศชาย FSH ช่วยกระตุ้นการเจริญเติบโตของอัณฑะและการสร้างอสุจิ ส่วน LH   กระตุ้นกลุ่มอินเตอร์สติเชียลเซลล์ (interstitial) ในอัณฑะให้หลั่งฮอร์โมนเพศชาย เทสโทสเตอโรน (testosterone)
triyl.gif (92 bytes)กลับไปต่อมใต้สมอง  

 mu2bsi5l.gif (554 bytes)