WAIS มีลักษณะเป็น ระบบกระจาย ( distributed system ) ซึ่งข้อมูลจะกระจายไปยังคอมพิวเตอร์เครื่องต่าง ๆ กัน โดยไม่ได้รวมไว้ที่เครื่องใดเครื่องหนึ่ง ความสามารถของ WAIS จะช่วยให้คุณสามารถค้นหาข้อมูลที่อยู่กระจายอยู่นั้นได้ และยังยอมให้ตั้งเงื่อนไขการค้นหาที่ซับซ้อนกว่าระบบบูลีน ( Boolean ) แบบปกติ ( คือระบบตรรกะทั่ว ๆ ไป ที่ประกอบด้วยการใช้เงื่อนไข เช่น และ หรือ ไม่ )
การใช้ WAIS ที่ดีที่สุดก็คือการันซอฟต์แวร์ client ของ WAIS บนคอมพิวเตอร์ของคุณ ซึ่งจะสามารถค้นหาฐานข้อมูล WAIS จากที่ต่าง ๆ บนอินเตอร์เน็ต โดยโปรแกรม client มักจะมีรายชื่อฐานข้อมูล WAIS มาให้ด้วย และคุณก็สามารถเพิ่มรายการนี้เองได้เมื่อคุณพบฐานข้อมูล WAIS ตัวใหม่
การค้นหาเริ่มจากเมื่อคุณพิมพ์คำสั่งให้ค้นหาบนซอฟต์แวร์ client ซึ่งจะส่งคำสั่งไปยังฐานข้อมูล WAIS โดยใช้โปรโตคอลพิเศษ เครื่องที่มีฐานข้อมูล WAIS ก็จะตอบกลับมาเป็นรายการของเอกสารทั้งหมดที่ตรงกับเงื่อนไขของการค้นหาที่ระบุไป คุณสามารถปรับการค้นหาหรือเลือกไฟล์ที่คุณต้องการย้ายโอนมายังคอมพิวเตอร์ของคุณได้ ซึ่งไฟล์นั้นอาจจะเป็นข้อมูลและไฟล์ตัวอักษร กราฟิก มัลติมีเดีย หรือไฟล์ชนิดอื่น ๆ
ฐานข้อมูล WAIS แต่ละตัวมักจะเป็นแหล่งข้อมูลเฉพาะทางหรือเฉพาะเรื่อง ไม่ใช่ครอบจักรวาล ซึ่งบรรณารักษ์หรือผู้ดูแลฐานข้อมูลในแต่ละแห่งนั้นจะจัดทำรายการเก็บไว้ให้ในฐานข้อมูลคอมพิวเตอร์เพื่อให้ง่ายในการค้นหา โดยทั่วไปไซด์ที่ให้บริการ WAIS จะมีไฟล์ FAQs ( Frequently Asked Question ) หรือ README ซึ่งจะให้ข้อมูลเพิ่มเติมพร้อมทั้งวิธีการที่จะค้นหาข้อมูลในไซด์นั้นแก่คุณ
ถ้าคุณไม่มีโปรแกรม WAIS client บนคอมพิวเตอร์ของคุณ คุณก็สามารถใช้ Telnet ในการติดต่อเข้าไปใช้โปรแกรม WAIS client ที่เป็นของสาธารณะซึ่งอยู่ที่คอมพิวเตอร์เครื่องอื่นบนอินเตอร์เน็ตได้ gopher ก็สามารถค้นหาฐานข้อมูล WAIS ได้เช่นกัน แต่ได้เพียงทีละฐานข้อมูลเดียวเท่านั้น
ซอฟต์แวร์ WAIS client จะใช้ในการค้นหาได้ดีกว่า Telnet หรือ gopher client โดยสามารถเก็บชุดเงื่อนไขของการค้นหาไว้เพื่อให้คุณสั่งรันในภายหลัง รวมการค้นหาหลาย ๆ ครั้งเข้าด้วยกัน ตลอดจนสามารถประเมินค่าความใกล้เคียงของเอกสารที่ค้นหาได้ เป็นต้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งคุณสมบัติที่มีประโยชน์ของซอฟต์แวร์ WAIS client ก็คือคุณสามารถที่จะปรับการค้นหาข้อมูลได้อย่างยืดหยุ่นมาก ตัวอย่างเช่น ขณะที่คุณกำลังทำการค้นหาและเกิดพบเอกสารที่ตรงกับความต้องการทุกอย่างแล้ว คุณสามารถบอก WAIS client ให้ค้นหาเอกสารอื่น ๆ ซึ่งเหมือนกับเอกสารที่คุณเพิ่งค้นพบนั้นได้อีก WAIS client ก็จะติดต่อกับฐานข้อมูลเพื่อทำการค้นหาเอกสารที่ใกล้เคียงกับเอกสารที่คุณเพิ่งค้นพบนั้นมากที่สุด ซึ่งก็จะได้รายชื่อออกมาพร้อมทั้งค่าจากการประเมินซึ่งจะบอกว่าเอกสารใหม่ที่ได้นั้นใกล้เคียงกับความต้องการของคุณแค่ไหน
การค้นหาด้วย WAIS
wide area information server หรือ WAIS จะช่วยให้คุณค้นหาข้อมูลมากมายที่เก็บอยู่บนฐานข้อมูลหลาย ๆ ตัวบนอินเตอร์เน็ตได้ WAIS มีลักษณะเป็นฐานข้อมูลแบบกระจาย ( distributed database ) ซึ่งหมายถึงว่าข้อมูลของมันสามารถแยกกันเก็บอยู่บนคอมพิวเตอร์หลายเครื่องได้ ฐานข้อมูล WAIS แต่ละตัวมักจะรวบรวมข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับเรื่องใดเรื่องหนึ่งโดยเฉพาะ มีฐานข้อมูลเหล่านี้อยู่มากแห่ง และครอบคลุมหัวข้อเรื่องต่าง ๆ กันเป็นจำนวนมาก ในแต่ละฐานข้อมูลจะมีดัชนีที่ชี้ไปยังเอกสารและไฟล์ต่าง ๆ ที่เก็บอยู่ภายใน จึงทำให้ใช้ง่ายและสามารถค้นหาข้อมูลที่ต้องการได้รวดเร็วยิ่งขึ้น
1. คุณสามรถค้นหาฐานข้อมูล WAIS โดยใช้ Telnet หรือ gopher ก็ได้ด้วย แต่เท่าที่ผ่านมาวิธีการที่ดีที่สุดในการใช้บริการของ WAIS ก็คือการใช้โปรแกรมที่เป็น WAIS client โดยเฉพาะบนคอมพิวเตอร์ของคุณ ทั้งนี้ WAIS client จะยอมให้คุณค้นฐานข้อมูลได้พร้อมกันหลาย ๆ ตัว สามารถเก็บบันทึกการค้นหาและรวมเงื่อนไขต่าง ๆ ในการค้นหาแต่ละครั้งเข้าด้วยกันได้ อีกทั้งยังช่วยให้คุณสามาถบีบประเด็นในการค้นหาให้แคบเข้าได้ด้วย
2. เมื่อคุณต้องการค้นหาฐานข้อมูล WAIS คุณจะต้องเขียน คำสั่งสำหรับค้นหา หรือ query บน WAIS client ของคุณ คุณอาจจะสามารถพิมพ์คำสำคัญหรือ keyword ที่ต้องการค้นหา หรืออาจจะใส่เป็นคำหรือประโยคคำถามภาษาอังกฤษง่าย ๆ ก็ได้ แล้วแต่แต่ละโปรแกรม ซึ่งคำสั่งนี้อาจส่งไปยังฐานข้อมูล WAIS เพียงตัวเดียวหรือเป็นกลุ่มก็ได้ แต่คุณจะต้องรู้ตำแหน่งเฉพาะของฐานข้อมูล WAIS เหล่านั้นในอินเตอร์เน็ตจึงจะค้นหาจากฐานข้อมูลทั้งหมดพร้อมกันได้ โดยปกติโปรแกรม WAIS client จะมีรายชื่อของฐานข้อมูล WAIS ที่ตำแหน่งต่าง ๆ มาให้ด้วย และจะมีวิธีการให้ค้นหารายชื่อเพิ่มเติมเองได้อีกด้วย
3. WAIS client จะแปลง query ของคุณไปเป็นโปรโตคอลพิเศษของ WAIS แล้วส่ง query นั้นผ่านอินเตอร์เน็ตเพื่อไปยัง WAIS server เมื่อเซิร์ฟเวอร์ได้รับคำสั่งแล้วก็จะทำการแปลง query นั้นให้เป็นแบบเฉพาะของตัวเอง และใช้ query นั้นค้นหาจากดัชนีของ WAIS ซึ่งจะพบเอกสารที่ตรงกับสิ่งที่กำลังหาอยู่
4. เซิร์ฟเวอร์จะนำรายการเอกสารที่พบมาเข้ารหัสในรูปโปรโตคอลพิเศษของ WAIS และส่งผลกลับมาให้คุณ ซอฟต์แวร์ WAIS client จะถอดรหัสโปรโตคอลนั้นและแสดงรายการเอกสารที่ตรงกับเงื่อนไขการค้นหาออกมา โดยมีการจัดอันดับให้ตามความตรงหรือเกี่ยวข้องกับเงื่อนไขในการค้นหาที่คุณกำหนด เอกสารที่ตรงมากที่สุดก็ให้อันดับสูงสุด ในตอนนี้คุณก็สามารถดึงข้อมูลใด ๆ ในรายการดังกล่าวได้โดยตรงจากเซิร์ฟเวอร์
5. คุณสมบัติเฉพาะของ WAIS อันหนึ่งก็คือความสามารถในการบีบประเด็นการค้นหาให้แคบลง นอกจากนี้คุณยังสามารถเก็บชุดของคำสั่งค้นหาไว้ก่อนสำหรับนำมารันภายหลังได้ เพื่อดูว่ามีข้อมูลอะไรใหม่ ๆ เพิ่มเข้ามาบ้าง รวมทั้งสามารถเลือกรายการเอกสารหนึ่งรายการหรือมากกว่าเพื่อให้ส่งกลับมายังคุณว่าเป็น ตัวที่ตรงกับความต้องการ ( relevant ) ได้ นอกจากนี้ยังสามารถส่งคำร้องขอไปยัง WAIS server เพื่อให้ส่งรายชื่อเอกสารซึ่งเหมือนหรือใกล้เคียงกับเอกสารที่คุณได้มาแล้วมากที่สุดให้ด้วย
6. คุณสามารถค้นจากฐานข้อมูลพิเศษของ WAIS ที่เรียกว่า รายชื่อของเซิร์ฟเวอร์ ( directory of server ) เพื่อหาชื่อของฐานข้อมูล WAIS ตัวใหม่ ๆ เมื่อพบตัวที่คุณสนใจแล้วก็สามารถเก็บอินเตอร์เน็ตแอดเดรสของฐานข้อมูล WAIS นั้นไว้บนคอมพิวเตอร์ของคุณได้ เหมือนกับการดูเบอร์โทรศัพท์ของบริษัทใหม่ ๆ ในสมุดหน้าเหลือง แล้วจดหมายเลขเหล่านั้นเพิ่มลงในสมุดโทรศัพท์ส่วนตัวของคุณ
2 มีนาคม 2541
