Een
huis vol wingerd
Er
groeit wat op 10 jaar tijd. De Wingerd, eens enthousiast en hoopvol gepland
op de Pedagogische Begeleidingsdienst, wortelde snel en kreeg flinke ranken.
Tijd om Lia en Brigitte, pioniers van De Wingerd, te strikken voor een
gesprek. Want, wat beweegt je om in zo'n project te stappen?
Lia lacht. "Nou, we kregen op school gewoon een brief waarin het plan voorgesteld
werd. Ik vond het een boeiende uitdaging en ging erop in." Brigitte
kijkt me nu peinzend aan "Eigenlijk was het vrij eenvoudig" zegt ze. "Ik
had nauwelijks werk en kreeg thuis een telefoontje. Of ik zedenleer wou
geven in De Harp? De Harp werd voor mij een fantastische ontdekking, want
het gaf mij de kans zicht te krijgen op de werking van een basisschool.
Ik was er weg van en meteen verkocht toen het voorstel voor een nieuwe
middenschool kwam."
"Was
de oprichting van De Wingerd een noodzakelijk vervolg op de freinetbasisschool,"
vroeg ik.
Brigitte: "Het plan
om De Wingerd op te richten beantwoordde in zekere zin aan een vraag van
de ouders van De Boomgaard. Er is lang over de uitbouwmogelijkheden nagedacht
en gediscussieerd. Er werd bijvoorbeeld gedacht aan een 7de en 8de leerjaar
in De Boomgaard maar dat sloot zelfstandige groeimogelijkheden uit. Wat
gedaan met de kinderen van De Harp en de eventueel nieuwe freinetscholen
die in de toekomst misschien werden opgericht? De keuze ging uiteindelijk
naar een zelfstandige middenschool." Lia en Brigitte begonnen de
school met 32 leerlingen. "We opteerden voor kleinschaligheid. We berekenden
dat we uiteindelijk tot maximum vier groepen wilden uitgroeien. Momenteel
is de school dus quasi volzet," zegt Lia.
Mooi,
maar om De Wingerd op te richten volstond het niet om ergens een schoolpoort
open te gooien. Hoe hebben jullie dit aangepakt?
Dat
De Wingerd nu op een maximum capaciteit werkt is het resultaat van de grote
inzet van de leerkrachten. Lia en Brigitte werkten een volledig jaar onder
leiding van Luc Heyerick op het P.C. om dit toch wel ambitieuze plan vorm
te geven. De Stad Gent steunde het project en stelde een gebouw en middelen
ter beschikking. 
Lia
herinnert zich hoe ze samen plannen tekenden en hun dromen op papier zetten.
Een stiltelokaal, muziekklas, atelier, enz. "Uiteindelijk zijn we gestart
in het meest desolate gebouw van Gent in de Van Hulthemstraat," lacht Brigitte.
"Van de plannen die we ons hadden gedroomd bleef er weinig over, maar toch
bleven een aantal ideeën overeind zoals de documentatieruimte, de
stilteklas, het atelier. Het voordeel van zo'n gebouw was dat we de muren
konden beschilderen. Dat vonden onze studenten cool." Ze heeft er
duidelijk nog plezier in. "Maar," voegt ze eraan toe, "nu, in dat moderne
complex, is dit uitgesloten". Toch denken ze allebei met heimwee terug
aan het gebouw waar De Wingerd startte. "We leefden als op een klein eiland,
héél familiaal. Nu zitten we in een échte school.
Met gangen en een bel die we niet gebruiken, alles erop en eraan. We missen
de warmte en de huiselijke sfeer wel.
Ook
het uurrooster was een heet hangijzer in de debatten tijdens de voorbereidingsfase.
Hoe konden we flexibiliteit krijgen in een vast uurrooster? Luc Heyerick
lost het probleem op door om de drie weken een wisselend rooster te hanteren.
Nu is dit flexibel gebruik van uren één van de verworvenheden
in De Wingerd. De uren kunnen gecentraliseerd worden in periodes waarin
intensief aan een bepaalde stof gewerkt wordt.
Daardoor is het onderwijsprofiel in De Wingerd anders dan bijvoorbeeld
een klassieke school. De flexibele uurroosters zijn in de freinetwerking
zeer belangrijk. Ouders vragen ons dikwijls hoe we ertoe komen al de uitstappen
en andere initiatieven te realiseren en toch het leerplan af te werken.
We verliezen door het groeperen van de uren tot periodes geen lesuren.
Ze worden gewoon verschoven, verwisseld.
Een
van de freinetpeilers onderstreept het belang van het opdoen van kennis
in de wereld buiten de schoolpoort. Zo werden om de drie weken uitstappen
geregeld. Ook bosklassen of een kunstweek worden georganiseerd. De organisatie
van uitstappen komt er op voorstel van de leerlingen of door de leerkracht.
Er is dus een wisselende inbreng. Maar telkens kadert de uitstap in de
interessesfeer van de leerlingen en geeft het een antwoord of een ruimere
kijk op de materie waarmee ze bezig zijn. De soepele uurregeling gaf ons
dus wel meer bewegingsruimte maar niet alle leerkrachten waren daar meteen
onverdeeld gelukkig mee. Zo werden bij de start een aantal vakleerkrachten
aangesteld. Het was niet altijd evident om hen bij de werking te betrekken.
Deze leerkrachten hadden immers niet zoals wij een jaar lang aan de ontwikkeling
van een algemene visie voor de school kunnen meewerken.
Tijdens
de groei van De Wingerd toonde dit probleem zich telkens weer. Sommigen
hadden de huisstijl meteen te pakken, anderen werkten in de marge van de
freinetwerking. Tijdens de groei van De Wingerd werd het steeds moeilijker
mensen te vinden die onze visie deelden. Het werd uitkijken om de freinetfilosofie
binnen de groep leraren levendig te houden. Daarom zijn de teams, die jarenlang
door Luc Heyerick werden geleid, uiterst belangrijk. Telkens opnieuw worden
de principes van Freinet verduidelijkt, besproken en hun betekenis voor
de praktijk in vraag gesteld.
Zien
jullie het als een droom een volledige middelbare freinetschool uit te
bouwen? Twee jaar middenschool, betekent dat geen handicap in de schoolkeuze
voor de ouders?
"Ach,"
zucht Lia, "dat horen we ook vaak door ouders aanhalen. Wat men niet beseft,
is dat ook in een volledige klassieke schoolindeling kinderen geregeld
van leerkrachten of zelfs van gebouw moeten veranderen. Ouders hebben daar
soms een verkeerd idee over." Het A.S.O. is onderverdeeld in drie cycli
van twee jaar. De eerste graad heeft andere leerkrachten dan de tweede
graad. Natuurlijk zit je wel in hetzelfde gebouw maar de aanpak kan grondig
verschillen. Ouders maken zich vaak zorgen om de overstap maar dat lost
zichzelf op. De leerlingen blijken er geen probleem van te maken. Kinderen
beginnen de middenschool aan 12 jaar. Twee jaar later hebben ze al een
flink stuk van hun puberteit doorgemaakt. Hier speelt de bewuste keuze
voor kleinschaligheid in een niet te onderschatten voordeel van de leerlingen
en hun leerkrachten.
10 jaar Wingerd - hoe kijk je daarop terug? Blijft er iets over van de
ideeën die jullie bij de start hadden vooropgesteld?
Er valt
een kleine stilte. "De school heeft zich vooral een eigen karakter aangemeten.
De leerlingen spreken ons aan met de voornaam, er is een familiale sfeer,
er zijn de projecten, de klassenraad is sterk ingeburgerd. Dit geeft de
leerlingen het gevoel dat er rekening wordt gehouden met hun mening en
voorstellen en of problemen. Vooral oud-leerlingen zijn zich er sterk van
bewust dat deze klassenraden een ernstig klankbord waren. Op hun nieuwe
scholen zijn die raden te negeren en bestaan ze enkel pro-forma. De leerlingen
hebben een duidelijke inspraak bij het opstellen van het schoolreglement.
Ook hun voorstellen worden erin opgenomen. Daardoor wordt het reglement
mee door de leerlingen ondersteund. De kinderen participeren aan de teamvergaderingen,
maken een verslag en rapporteren dit in de klassengroep."
De klastitularis
heeft in De Wingerd een belangrijke functie. Bij de oprichting van De Wingerd
werd immers besloten dat de titularis een maximaal aantal uren in haar
klas doorbracht. Ook Lia vindt dat De Wingerd vooral wordt gekenmerkt om
zijn aparte mentaliteit, de ongedwongen werksfeer en de nauwe band tussen
de leerkrachten en leerlingen. Bezoekers worden steeds weer aangenaam verrast
door het ongedwongen karakter van het schoolleven.
De Wingerd,
een exclusief schooltje voor freinetkinderen?
Lia
is formeel. Niet enkel kinderen uit de freinetbasisscholen volgen onderwijs
in De Wingerd. Ook kinderen uit traditionele scholen schrijven zich in.
Dat verloopt bijzonder vlot. Toch vinden eventuele problemen hun oorzaak
in de verwachtingen die ouders over De Wingerd hebben. De Wingerd is uiteraard
een gewone middelbare school met dezelfde leerplannen en eisen als alle
andere scholen met dezelfde leerniveaus. Leerproblemen die zich reeds ontwikkelden
binnen bepaalde gebieden in het basisonderwijs geraken ook in De Wingerd
niet weggewerkt of opgelost. Het blijft altijd, hoe dan ook, een moeilijke
taak kinderen opnieuw motivatie in het werk te laten krijgen, karakteriele
problemen te begeleiden of weg te werken. Zoals in alle scholen blijft
het een zaak van vallen en opstaan, slagen of falen. Er zijn uiteraard
leerlingen die het niet halen. Maar dat heeft weinig met hun voorgeschiedenis
te maken. De Wingerd is niet makkelijker of moeilijker dan een andere middenschool.
De leerprogramma's zijn wettelijk bepaald en daar moeten leerlingen aan
voldoen.
Claudine
Martens (ex-medewerker Pedagogische Begeleidingsdienst) sprak met:
Lia Cnudde (leerkracht Wingerd) en
Brigitte Wolff (ex-leerkracht De Wingerd. directie freinetschool De Notelaar
in Aalst)
Copyright
©
maart 2000.
