Van vrije tekst naar gebonden boek

   Tot vier jaar geleden hield ik nog vast aan het freinetprincipe van de vrije teksten, maar dat vrije moest je toen ook al met een korreltje zout nemen. Onze inspectie had voorop gesteld dat er in het middelbaar acht opstellen per leerjaar moesten gemaakt worden, dus ook in de Wingerd werd per periode een tekst gevraagd. De leerlingen kregen een einddatum (meestal drie weken vooraf) en konden hun werk plannen. Vlotte schrijvers maakten hun taak het weekend of de avond voordien, de anderen krabbelden nog gauw iets tussen de soep en de aardappelen of tijdens de pauze. Je kreeg dan karamelversjes, elfjes, een zin met een paar alliteraties of een tekst over het niet hebben van inspiratie. Na het voorlezen volgde dan steevast een discussie, met o.a. volgende argumenten:
        in het lager mocht het wel;
        ze hadden ander huiswerk (en veel) dat op punten stond, dus belangrijker was;
        persoonlijke dingen schreef je in een dagboek, maar las je niet voor, enzovoort.
   Op een klassenraad werd uiteindelijk besloten dat het niveau van de teksten beter moest. Hun oplossing: punten geven, mijn quotering was evenveel waard als die van hen. Het werd een hele boekhouding voor mij, want ze hadden ook nog een ander puntensysteem uitgedokterd:
        bij de eerste voorleesronde tekst niet mee = -1;
        volgende keer weer niet mee = -1;
        als we rond waren en je had nog altijd geen tekst (of de hond had hem opgegeten), kreeg je nul.
   De vrije tekst werd alsmaar minder vrij, maar verbeterde inhoudelijk niet zo veel. Kinderen die goed schreven, bleven dat doen, waren altijd de eerste vrijwilligers bij de voorleesronde en werden beloond door het puntensysteem. Kinderen zonder ideeën bleven de pineut.

Een nieuw schooljaar, een paar moeilijke leerlingen, ik voorzag schrijfproblemen. Ik stelde voor om een boek te maken met de hele klas. Lang gepalaver tijdens de klassenraad, maar uiteindelijk ging iedereen akkoord. Het eerste hoofdstuk bleek een succes: lange teksten (met veel meer verbeterwerk dan bij zeven zotten zwemmen zonder zwembroek in zee), een dikwijls tranerige problematiek, maar ook humor en aanzetten tot thrillers. Het boek werd au sérieux genomen.
Toen moesten ze kiezen aan welk hoofdstuk ze een vervolg wilden breien. Stemmen, opnieuw stemmen, de meesten wilden geen afstand doen van hun idee. Elk wou zijn eigen boek van 8 hoofdstukken schrijven. En zo geschiedde. Er zaten echter pareltjes bij. Een stagiair, toevallig aanwezig tijdens de voorleesronde, dacht dat ze stukken uit bestaande jeugdboeken voorstelden. Van toen af kon hij niets verkeerds meer doen. Tijdens zijn stage heeft hij met hen het boek van Margot Gavel tot een toneelstuk herwerkt. Ze hebben het een paar keer voor publiek opgevoerd en dat waren memorabele Wingerdmomenten.

   Vorig jaar deed ik opnieuw een poging: een klasboek, ja of neen? In beide klassen was men bereid om een groepswerk te maken. Voor de leerlingen van de derde graad heb ik of "Chico" of "Het probleem van Been" als bijlage toegevoegd. Het waren geen gemakkelijke bevallingen, maar iedereen heeft er wel iets uit geleerd, bijvoorbeeld dat je het tijdsgebruik van je voorganger moest respecteren, dat je personages die in het vorige hoofdstuk werden gecreëerd niet mocht laten vallen en dat je hun karakter moest bewaren. Mij viel op dat Chico een beetje alle richtingen uitwilde: de jongens hielden van klop- en smijtwerk, de meisjes gingen de romantische toer op. In Bot en Been zit meer eenheid, vooral het gevoel voor humor sprak mij aan. De boeken waren spiegels van de klassfeer. Tristan H. heeft zelfs twee hoofdstukken extra geschreven, als vrije tekst, omdat hij het leuk vond.
   Waarover de boeken dit jaar gaan, mag ik niet verklappen.
   Het enthousiasme is er, en in 2A2 opteerden ze voor 16 hoofdstukken. Iedereen is alvast uitgenodigd op onze boekententoonstelling eind juni 2000.

Van vrije tekst naar gebonden boek

Lia Cnudde Leerkracht Freinetmiddenschool De Wingerd

Lia Cnudde
Leerkracht Freinetmiddenschool De Wingerd