In een latere praatronde vertelde een kind dat ze naar EuroDisney was geweest. En dat er een bepaalde attractie was waar je 1.40m voor moest zijn. De hele zaak herleefde. Die rekenonderzoeken doet Kathleen al een aantal jaren met haar groep, ook toen ze in de 2de leefgroep werkte. In haar plakboek waarin ze vele verslagen en werkbladen bewaart, kom ik onderzoeksgegevens tegen over: tanden wisselen; hoe hoog kaatst een bal; hoe lang slaap je; hoe zwaar weeg je; hebben cijfers een volgorde en wat gebeurt er als je die verandert; hoe laat is het nu en hoe gaan de wijzers van een klok; zelfgemaakte klokken met splitpennen; machientjes die verkleinen, vergroten, verdubbelen, doormidden zagen; een doolhof waar in elke gang iets met cijfers gebeurt; kalenderbladen; de maat van de zandbak en andere tegelvlakken; zelf een meetlat maken en daar 3 voorwerpen mee meten; de plattegrond van een zelfbedacht pretpark met attracties; wat doet een spiegel; schoenmaten; hoe lang is jouw jas; wie heeft de langste sjaal; hoeveel dagen telt een jaar en hoeveel zondagen; ik was op vakantie in een hoge flat en wij woonden op H2,... een boek om van te smullen.
Als je met rekenverhalen van kinderen werkt en veel aandacht besteedt aan eigen onderzoek, komt toch altijd de vraag van ouders of van collega's naar boven: wat leren jouw kinderen nou? Zij die dit vragen zullen vaak geen idee hebben wat voor acties kinderen moeten ondernemen om dit soort onderzoeken met elkaar te doen; niemand zal toch denken dat dit van een leien dakje loopt. Kinderen hebben klaar heel wat te leren en als ze daarvoor openstaan kun je zien dat ze samen hard aan het werk gaan. Niet zomaar wat spelen, neen, aan het werk. En dat moet je aan sommige mensen wel eens uitleggen. Misschien letten die te sterk op direct navraagbare kennis, zodat ze voor het groeiproces en het leren stellen van vragen niet zoveel aandacht hebben. Dat vind ik dan nogal jammer. Maar gelukkig zijn er anderen, die vinden dat als kinderen leren om zelf (samen) antwoorden te vinden op echte vragen door op ontdekking uit te gaan, zij al erg veel waardevols leren voor de rest van hun leven. Die grondhouding van "in mijn school kan ik een antwoord vinden op vragen die voor mij echt bestaan" beïnvloedt hun verdere ontwikkeling. Daar is Kathleen van overtuigd. Volwassenen die met echte vragen aan komen zetten, willen graag serieus genomen worden. Voor kinderen geldt dat net zo; serieuze zaken vragen om respect en om voldoende tijd en gelegenheid om in het onderwijs van elke dag aan bod te komen en behandeld te worden.
Bij de afsluiting van elk onderzoek wordt door Kathleen veel vragen gesteld.
Antwoorden moeten gekoppeld worden er er groeien nieuwe vragen. Het gemaakte
groepswerk wordt getoond en besproken en de vragen beantwoord. Doorleefde
ervaringen van vele jaren werken zitten samengebald in opdrachten waar
veel controle in zit en weinig tekst.
Op een onderwijsmarkt in Antwerpen vond ze voor 4.000 frank een ijzeren kistje vol kaarten. 'Werkkaarten Rekentraining' heet het; behalve werkkaarten over allerlei onderwerpen zitten er ook individuele vorderingskaarten tussen. Kathleen gebruikt een aantal van die kaarten om het fichewerk van de kinderen in wekelijkse blokken te organiseren. Want kinderen willen ook graag laten zien, dat ze een aantal rijtjes sommen kunnen maken. En de juf krijgt meteen informatie over de werkwijze en de individuele vorderingen van kinderen. Ze kan haar instructie hierop aanpassen en bepaalde leerlingen extra ondersteuning bieden.
Zoals ik al zei: geen gebrek aan vragen. Het is gewoon goed opletten welke vragen kinderen aankunnen; hun spanningsboog is een stuk korter dan jaren terug, vindt ze. Ze zijn ook veel sneller en vaker afgeleid door van alles. Concentratie is maar gedurende korte tijd mogelijk. Wat is er voor Kathleen zelf zo plezierig aan het werken met de rekenverhalen en het zelf onderzoeken? Ze merkt dat haar kinderen zeer gemotiveerd bezig zijn, echt gedreven en tegelijkertijd ervaart ze dat allerlei onderdelen uit het hele rekengebied in een logische ordening aan bod komen. Problemen worden opgesplitst in deelvragen, er moet veel en diep nagedacht worden en ieder heeft een belangrijk stuk eigen inbreng. Kinderen worden ook door andere kinderen gewaardeerd in de eigen wijze waarop ze aan de activiteiten deelnemen. Voor sommige kinderen zijn tussenstapjes hard nodig en het is fantastisch te ervaren dat kinderen elkaar soms die stapjes aanduiden. Samen sta je sterk bij welke vraag dan ook. Want het is de bedoeling dat iedereen het kan bijbenen en betrokken is op de kernvragen: "Wat willen we nu eigenlijk weten?" en "Hoe vinden we het antwoord?"
Kinderen ervaren het fichewerk als erg prettig. Elk kind kan naar eigen vermogen presteren zonder competitie. Prima! en tot slot, maar niet het minst van belang, worden er van kinderen behoorlijke sociale vaardigheden gevraagd: met elkaar overleggen; een ander iets duidelijk maken; vragen formuleren; samenvatten en op schrift stellen; uitwerken en ter afsluiting ook nog presenteren. En verder kritiek krijgen op je aanpak, moeilijke vragen over je onderzoeksresultaten verwerken... maar de drang blijft. "Een verruimde geest keert nooit terug tot zijn oorspronkelijke vorm," zegt ze met een glimlach.
