De Viervoeter sprak met Marleen de Vos (De Loods)
Adieu Célestin Freinet?
Marleen
De Vos stapte ruim 20 jaar geleden als kleuteronderwijzeres binnen in de
Schoolstraat in Sint-Amandsberg. Van zodra er leerkrachten gezocht werden
voor de experimentele school De Boomgaard was haar interesse gewekt, maar
ze besloot nog even te wachten. Intussen mentaal goed voorbereid, maakte
ze een jaar later van bij de start deel uit van het enthousiaste team dat
de nieuwe Freinetschool De Harp uit de grond stampte. Als leerkracht van
de eerste leefgroep ging ze een vijftal jaar later mee met de equipe die
de overstap naar de Sint-Machariuswijk waagde, om het integratieproject
met de concentratieschool De Blokkendoos op te zetten, hetgeen uiteindelijk
in de fusieschool Het Trappenhuis zou uitmonden.
Marleen is bepaald geen type leerkracht die zachtjes indommelt in routine
of in de gezellige maar besloten sfeer van het eigen klasje, want toen
recent de magneetschool De Loods werd opgezet, was ze meteen kandidaat
om in dit nieuwe project voor kansarmen te stappen. In september trok ze
dus de deur van het Freinetonderwijs achter zich dicht. Of is het juist
omgekeerd, en is De Loods eigenlijk veel authentieker 'Freinet' dan menige
andere school die zich maar al te graag met dit label siert? Wij van De
Viervoeter besloten het haar zelf te gaan vragen.
De Viervoeter: 'Je overstap naar De Loods verwekte vorig
schooljaar nogal wat deining bij de ouders van Het Trappenhuis. Een zekerheid
scheen te wankelen. Zou je die beroering beschouwen als een vorm van conservatisme
bij deze ouders?'
Marleen De Vos: 'Ik zou niet zozeer gewagen van conservatisme
bij de ouders. Veeleer was het een reflex van onzekerheid die geuit werd
ten aanzien van de toekomst en een teleurstelling omwille van het vergaan
van een relatie. Ik had met nogal wat ouders een goed contact en hun verwachting
om het nog een jaar met mij verder te doen, kreeg door mijn vertrek een
flinke deuk. Sommige kinderen stond opnieuw een aanpassing te wachten en
een aantal ouders betreurden dit.'
De Viervoeter: 'Is dit nieuwe werkmilieu zo aantrekkelijk
voor jou? Je hebt een hoger percentage doelgroepleerlingen en ouders die
niet buitenshuis werken.'
Marleen De Vos: 'Enerzijds wel. Het was voor mij een
hele uitdaging te gaan werken met kinderen uit de wijk Muide-Meulestede,
een buurt die jarenlang verstoken bleef van elementaire kansen, en die
nu, dankzij de impuls van Sociale Vernieuwing, een inhaalbeweging kan maken.
Ik wou de kleuters, ongeacht hun afkomst, kansen bieden door een aanpak
die is afgestemd op hun niveau en hun persoonlijkheid in een heterogene
groep. Zo zitten in mijn klas kinderen van arbeiders broederlijk naast
kinderen van hooggeschoolden. Bovendien kreeg ik duidelijke garanties met
betrekking tot een evenwichtige verhouding autochtonen-allochtonen.
Anderzijds was ik ook erg gewonnen voor de manier waarop deze nieuwe
school werd opgestart. Er was een enorme betrokkenheid van de leerkrachten
die zeer gemotiveerd waren en duidelijk wisten waaraan ze begonnen. Van
meet af aan vormden we een echt team en alles werd in het werk gesteld
om de opbouw, die helemaal van niets moest beginnen, conform de uitgestippelde
strategie te laten verlopen.
Ook de basisprincipes spreken mij sterk aan, met name: buurtschool,
ervaringsgericht, kleinschalig, open, intercultureel, gezellig en niet
in het minst de sterke samenwerking tussen dagverblijf en school. In het
team is er duidelijk ruimte voor participatie en insprak tot zelfs voor
de schoonmaaksters.'
De Viervoeter: 'Hoe was jouw eerste schooldag op De Loods?'
Marleen De Vos: 'Mijn eerste schooldag op De Loods verliep
chaotisch en was zwaar. Alle kinderen waren nieuw en sommigen hadden nog
nooit een dagverblijf of kribbe van nabij gezien. Bovendien was er nog
geen tolk voorhanden en had ik nogal wat taalproblemen. Migrantjes die
huilden kon ik niet goed troosten, en hierdoor voelde ik nogal wat onmacht.
Bovendien waren enkele materiële basisvoorzieningen nog niet in orde
en liep de aannemer er nog rond met een paar van zijn mensen. 's Avonds
ervoer ik nochtans, hoe contradictorisch het ook lijkt, een zeker gevoel
van tevredenheid.'
De Viervoeter: 'Vijf jaar Kleine Harp/Trappenhuis. Het
kan je toch niet onberoerd laten de deur achter je toe te trekken. Wat
meen je er te hebben achtergelaten?'
Marleen De Vos: 'Een stukje enthousiasme heb ik achtergelaten
en de ervaring die ik vroeger heb opgedaan tijdens mijn jaren in de Grote
Harp. Dit heb ik geprobeerd door te geven aan mijn collega's en ik heb
hier en daar gezien dat het is gelukt. Ik heb er ook vrienden achtergelaten,
zowel bij de collega's als onder de ouders. Dat afscheid deed wel wat pijn.
Bovendien meen ik dat ik, samen met het hele team, mee heb gebouwd aan
de impuls die de school nodig had om een nieuwe start te nemen.'
De Viervoeter: 'Is De Loods nu een Freinetschool of niet?
Of is ze juist meer een echte Freinetschool, zoals wel eens wordt beweerd?'
Marleen De Vos: 'Enerzijds is De Loods geen Freinetschool
in de echte zin van het woord. Daarmee bedoel ik dat de Freinetpedagogie,
zoals die wordt aangewend in de vroeger opgerichte scholen, niet rigide
wordt aangekleefd. Er wordt veeleer aandacht besteed aan een ervaringsgerichte
aanpak waarbij wordt vertrokken van wat elk kind vanuit zijn specifieke
achtergrond aandraagt met alle eventuele beperkingen vandien.
De Loods is in de eerste plaats een buurtschool. Als dit nu juist een
buurt is die achtergesteld en vergeten is, dan is de uitdaging des te groter.
En dit is voor deze kinderen ook het doel dat Freinet zich in de eerste
plaats stelde. Vanuit dit oogpunt is De Loods dus ergens wel een Freinetschool.'
De Viervoeter: 'Waarin verschilt de aanpak op De Loods
fundamenteel met die op Het Trappenhuis?'
Marleen De Vos: 'De aanpak in De Loods verschilt op nogal
wat punten van die in Het Trappenhuis.
Om te beginnen begint De Loods helemaal onderaan met een totaal nieuwe
populatie, een nieuw gemotiveerd team, een vernieuw gebouw en nogal wat
nieuw meubelen en materiaal. Er zijn dus weinig negatieve erfenissen en
obstakels en het team barst van enthousiasme en idealisme.
Bovendien is er een echt collegiale, vriendschappelijke sfeer waarbij
alle neuzen in dezelfde richting wijzen en waarbij er duidelijke garanties
zijn voor openheid, eerlijkheid en assertiviteit.
Daarnaast was er in de opstartfase de stevige en inhoudelijk goed uitgebalanceerde
ondersteuning van Jan De Vos, die ons nu nog altijd van nabij volgt en
begeleidt.
Een ander belangrijk aspect is de invulling van de directiefunctie
die door Dominique Vanden Abeele op een menselijke, warme en behulpzame
manier wordt opgenomen, met veel aandacht voor democratie en participatie,
maar met voldoende gevoel voor de basisregels van het schoolmanagement.
En tenslotte is er het aanvoelen dat het samenleven van de autochtone
en allochtone kinderen iets vlotter verloopt. Misschien is dit te danken
aan de betere verhouding of aan het feit dat de allochtone kinderen reeds
beter geïntegreerd zijn. Maar het kan ook zijn dat het te maken heeft
met het feit dat er, door de kleinschaligheid, voorlopig slechts een 60-tal
kinderen, verdeeld over 3 leefgroepen, aan onze zorgen zijn toevertrouwd.'
Marleen verzoekt ons nog langs deze weg aan elkeen haar groetjes over
te brengen. De Viervoeter wenst haar en het gehele team van De Loods uiteraard
nog veel succes en mateloos veel pedagogische voldoening.
Jan Bodaert
Copyright ©
januari 1998