De pedagogie van Freinet voor morgen
Dit is een vertaald artikel uit het interationale FIMEM. In het Nederlands is dat de Federatie Internationaal van "De Moderne School".
Het leek ons zeer de moeite waard. Vertalen uit het Braziliaans, waar schrijfster Fatima Morais woont hoefde niet, de FIMEM presenteerde het in het Engels en het Frans. Het artikel trilt van progressieve driften. De verbijsterende internationaliteit van onze laatste kwart eeuw siddert er in door.
Het Freinet-symposium dat in 1992 in de Franse stad Poitiers werd gehouden, met als thema "De Freinet-pedagogie vandaag, en voor morgen" heeft me niet met rust gelaten en wekte een aantal zeer uitdagende gedachten bij me op. Op de drempel van een nieuwe eeuw ben ik bang voor een aantal behoudende voorkeuren die ik dogmatisch zou willen noemen. Ik ben er oprecht van overtuigd dat het nodig is een open debat te voeren over de Freinetpedagogiek in de XXI-ste eeuw, ook al snijd ik diep in het vlees van het Ridef waar sommige theorieën te polemisch gevonden werden. Ik vrees dat we zo fout komen te staan tegenover de historische veranderingen van de laatste tien jaren.
Het is noodzakelijk om van gedachten te wisselen over alle punten van de Freinetpedagogie, zonder dat we voor meningsverschil of voor duidelijkheid vrezen. Recente ontwikkelingen in de wereld hebben dat veroorzaakt. Ze veranderen de geschiedenis van het mensdom. Dat maakt dat zeker de taal van versleten gedachten niet meer bruikbaar is voor dingen die dagelijks gewoon gebeuren.
Zonder dat we onze wortels verlaten of de principes van de Freinetpedagogie, die voor de hele mensheid bedoeld zijn, moeten we de vernieuwingen in het Freinet Guide Book toch maar accepteren als een voorbeeldige, heel gezonde bijdrage aan de hedendaagse opvoeding.
Nu we op de drempel van een nieuw millennium staan kunnen we de progressieve en vooruitkijkende inzichten niet terzijde schuiven, die zeer veelbetekende veranderingen aangeven.
De vereniging van Europa, de mislukking van het communistisch experiment, de groeiende honger in drie kwart van de wereld en de maar doorgaande ontwikkelingen van de telecommunicatie en van computers zijn maar een paar voorbeelden die om een onmiddellijke heroverdenking vragen van een aantal praktijken en houdingen van het Freinettiaanse denken.
Niet bij de ingewijden horen is bv. een van de thema's die als dogma gezien worden door degenen die maar eventjes afzien van dit soort veranderingen in de wereld.
Hoe kunnen we de Freinetbeweging brengen naar het huidige actuele gebeuren?
Hoe kunnen we "De Moderne School" herschrijven, op een manier dat ze zich in de hele wereld verplaatst, en niet alleen maar als een instelling van de eerste wereld: Europa en Amerika?
Hoe kunnen we in woord en bedoeling de theorie van "gemeenschap opbouwen", breder vorm geven, zonder kontakt te verliezen met het historisch belang dat het gebeuren van onze tijd inhoudt en recht doet aan het wereldburgerschap van de leerlingen.
Dat zijn thema's die op onze bijeenkomsten aan de orde moeten komen, ze hebben internationaal belang. Het is gezond, ook al dreigt er wellicht een afstand nemen van "De Moderne School" met zulk een moderne aanpak. Ik ben er ook van overtuigd dat "aan Freinet doen" betekent dat we steeds maar weer denken en overdenken aan een pedagogische beweging die altijd een reëel en levend perspectief toont. Het gaat er om dat we de wereld zien met vol bewustzijn van de voortgeschreden technologie, wetenschap, humaanheid, waarbij we nooit de praktijk losmaken van de overtuiging, met een steeds open en dapper oog voor de zich ontwikkelende werkelijkheid. De weg van Freinet kiezen betekent niet doen alsof we de bezitters zijn van DE waarheid. "Aan Freinet doen" betekent constant naar de essentie van zijn ideaal speuren, waardoor die essentie alleen maar machtiger kan worden bij al die opeenvolgende historische veranderingen.
Ik geloof dat we de lijn van onze internationale bijeenkomsten kunnen veranderen door de aanwezigheid van andere (niet-Freinettiaanse) leerkrachten mogelijk te maken; door te luisteren naar hun manier van samenwerken, door na te denken over hun vernieuwingen. En als we zo doen, zullen we een permanente pedagogische frisheid veroorzaken in andere opvoedkundige sectoren zoals die op de wereld worden ingevuld.
Steeds maar luisteren, om zelf dieper na te denken, konstant, nooit meer alleen na-apen, dat is een hoofdlijn die vandaag de dag Célestin Freinet zelf zeer zou aanspreken. Het is noodzakelijk dat wij geen vrees hebben voor veranderingen. Daarin ging Freinet ons voor. Leren betekent veranderen, groeien, kritische opneming van het nieuwe, tot je voordeel iets van het komende nieuwe je eigen maken. Laten we proberen om taboes te doorbreken, om onze mythe achter ons te laten, om sleur en gewoonte van opvattingen te neutraliseren. Door zo te handelen zullen we "De Moderne School" zien als een blijvend pad, dat het verdient om blijvend respect te bewijzen aan Célestin Freinet die dat zelf bereikte in een leven waarin hij revolutionaire spirit bewonderenswaardig en bij voortduring vorm wist te geven. Dat zijn karaktereigenschappen die als eerste nagevolgd kunnen worden door loyale volgelingen van zijn pad.
Uit het tijdschrift van de Freinetbeweging
Copyright © juni 1994