์อยู่กลางวงล้อมของพระอุโบสถ พระวิหารทิศ และพระวิหารคด เป็นพระเจดีย์ทรงระฆัง หรือที่มักเรียกกันว่าทรงลังกาตั้งอยู่บนฐานทักษิณที่สูงในระดับแนวหลังคาพระระเบียง คือ ประมาณ ๔๓ เมตร ประดับด้วยกระเบื้องเคลือบเบญจรงค์โดยรอบ และมีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปปางต่าง ๆ และพระรูปหล่อของพระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์ สมเด็จพระสังฆราช ๑๔ ซุ้ม ถัดขึ้นไปเป็นชานเดินประทักษิณ และกลางองค์พระเจดีย์มีชุกชีประดิษฐานพระพุทธรูปปางนาคปรก ศิลปะลพบุรี สลักจากหินทราย ๒ องค์ และพระพุทธรูปอื่นอีกหลายองค์ และตามผนังด้านในองค์พระเจดีย์ มีช่องสำหรับประดิษฐานพระพุทธรูป อีก ๖ ช่อง ส่วนบนยอดพระเจดีย์บรรจุพระบรมสารีริกธาตุ

เป็นอาคารสี่เหลี่ยมผืนผ้า มีมุขเด็จด้านหน้าหลังคาลด ๒ ชั้น มุงด้วยกระเบื้องเคลือบสี ประดับด้วยช่อฟ้า ใบระกา หางหงส์ หน้าบันประดับปูนปั้นรูปช้างเจ็ดเศียร เทิดพานรองรับพระเกี้ยวขนาบสองข้างด้วยฉัตร ประคองด้วยราชสีห์ และคชสีห์ หน้าบันมุขเด็จเป็นรูปนารายณ์ทรงครุฑ ประตู และหน้าต่างประดับตกแต่งงดงาม ด้านในเป็นลายรดน้ำพุ่มข้าวบิณฑ์ ด้านนอกประดับมุกเป็นลายเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ๕ ดวง เรียงกันตามลำดับ คือ นพรัตน์ราชวราภรณ์ มหาจักรีบรมราชวงศ์ปฐมจุลจอมเกล้า ประถมาภรณ์ช้างเผือก และประถมาภรณ์มงกุฎไทย งานประดับมุกฝีมือเยี่ยมที่บานประตูหน้าต่างทั้งหมดเป็นฝีพระหัตถ์ของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นทิวากรวงศ์ประวัติ ซึ่งกำกับกรมช่างมุกในรัชกาลที่ ๕ พระอุโบสถ์นี้ แต่เดิมเป็นไม้แกะสลักส่วนบานมุกในปัจจุบันเป็นบานพระทวาร และบานพระแกลพระพุทธปรางค์ปราสาทในวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ซึ่งสร้างขึ้นเมื่อคราวสมโภชกรุงรัตนโกสินทร์ครบ ๑๐๐ ปี เมื่อ พ.ศ. ๒๔๒๕ ต่อมาเกิดเพลิงไหม้หลังคา พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จไปทรงบัญชาการดับเพลิงด้วยพระองค์เอง และโปรดให้ถอนบานมุกซึ่งยังไม่ทันไหม้ออก ต่อมาพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๖ โปรดให้นำมาติดที่พระอุโบสถวัดราชบพิธนี้เมื่อประมาณ พ.ศ. ๒๔๖๕ ส่วนบานประตูหน้าต่างของเดิมโปรดให้ไปติดไว้ที่พระวิหาร ลักษณะของพระอุโบสถ เมื่อมองจากภายนอกจะมีลักษณะของพระอุโบสถ เมื่อมองจากภายนอกจะมีลักษณะเช่นสถาปัตยกรรมไทยทุกประการ แต่การประดับตกแต่งภายในเป็นแบบยุโรปผสมไทยคือ ส่วนเพดาน เสา และลวดลายประดับตกแต่งผนังด้วยปูนปั้น ลักษณะคล้ายพระที่นั่งองค์หนึ่งในพระราชวังแวร์ซายส์ ประเทศฝรั่งเศส แต่ลวดลายส่วนใหญ่ปิดทอง ที่ผนังระหว่างช่องหน้าต่างมีรูปอุณาโลม และอักษร "จ" สลับกัน เหนือซุ้มประตูกลางเป็นตราแผ่นดินในรัชกาลที่ ๕ หรือที่เรียกว่า ตราอาร์ม ผู้ที่ออกแบบตกแต่งภายในพระอุโบสถ คือ หม่อมเจ้าประวิตร ชุมสาย แต่เดิมมีภาพเขียนพุทธประวัติ บนผนังส่วนบนระหว่างเสา และคูหา ฝีพระหัตถ์ของหม่อมเจ้าองค์นี้เช่นกัน แต่ในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๗ โปรดให้ลบภาพพุทธประวัติออก และทรงทาสีฟ้าอ่อนเป็นพื้นประดับด้วยลายดอกไม้ร่วงสีทอง ส่วนในสุดของพระอุโบสถประดิษฐานพระประธาน คือ พระพุทธอังคีรส และด้านหน้าพระประธานคือ พระนิรันตราย พระอุโบสถวัดราชบพิธได้รับการบูรณะในสมัยหลังอีกหลายครั้ง โดยเฉพาะในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๗ โปรดให้เปลี่ยนแปลงลวดลายบนผนังช่วงบนและเพิ่มเติมลวดลายที่ผนังระหว่างโคนช่วงเสา และด้านหลังพระประธาน ในปัจจุบันพระบรมราชสีรีรังคารของพระองค์ประดิษฐานที่ฐานชุกชีของพระประธานพระพุทธอังคีรส

พระพุทธรูปปางสมาธิพระประธานของพระอุโบสถประดิษฐานอยู่ด้านในสุดบนฐานชุกชีหินอ่อนซึ่งสั่งจากประเทศอิตาลีเป็นพระพุทธรูปกะไหล่ทองคำ หล่อในระหว่างช่วงปลายรัชกาลที่ ๔ ต่อต้นรัชกาลที่ ๕ เนื้อทองคำหนั่ก ๑๘๐ บาท ซึ่งเป็นทองคำที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงใช้เมื่อยังทรงพระเยาว์ เดิมพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวจะทรงนำไปประดิษฐานที่พระปฐมเจดีย์ แต่สิ้นรัชกาลเสียก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวจึงโปรดให้นำมาประดิษฐานเป็นพระประธานในพระอุโบสถวัดราชบพิธ เมื่อวันที่ ๑๒ กันยายน พ.ศ. ๒๔๑๕ เบื้องบนพระพุทธรูปมีเศวตฉัตรกั้น เดิมเป็นเศวตฉัตรกั้นพระโกศพระบรมศพพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อถวายพระเพลิงแล้วพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดให้นำมากั้นพระอังคีรส ที่ใต้ฐานชุกชีที่ประดิษฐานพระพุทธอังคีรสบรรจุพระบรมราชสรีรังคาร พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๗

๒ องค์ องค์หนึ่งอยู่ใกล้หอระฆัง บรรจุพระสรีรังคารของพระ วรวงศ์เธอพระองค์เจ้าพระอรุณนิภาคคุณากร เจ้าอาวาสองค์แรก และอีกองค์หนึ่งอยู่ใกล้หอกลอง บรรจุพระสรีรังคารพระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์ สมเด็จพระสังฆราชเจ้า เจ้าอาวาสองค์ที่ ๒

< ประวัติวัด     หน้าหลัก >