|
De kaart van de offensieven bij Verdun, met als belangrijkste forten en slagvelden op de oostoever van de Maas: Bois des Caures, fort(dorp) Douaumont en fort Vaux. Op de westoever: de heuvels Mort Homme en heuvel 304 (op kaart Hill 304) |
De opmars vertraagd bij Bois des Caures
Gevechten het fort en dorpje Douaumont
De bloedige strijd om fort Vaux
Gevechten op de westoever van de Maas en de laatste offensieven bij Verdun
 |
Een van de vele stukken zwaar geschut die door de Duitsers werden ingezet bij Verdun. |
1915 was een bijzonder slecht jaar voor de geallieerden. De verliezen stapelden zich op en vooruitgang werd er niet geboekt. De Duitsers ondervonden dan weer hinder van de Britse zeeblokkade, die hun van noodzakelijke grondstoffen onthield. Gezien de nog vrij gunstige positie bedacht de Duitse opperbevelhebber Von Falkenhayn dat een laatste krachtinspanning een doorbraak op het westfront zou forceren. Bovendien verwachtte hij dat de geallieerden in 1916 een groot offensief zouden lanceren. In een keurig rapport aan de Duitse keizer adviseerde Von Falkenhaynom eerst Frankrijk te verslaan en als dit eenmaal gebeurd was zou de strijd voor de Britten geheel nutteloos zijn. Om dit te bereiken koos men een locatie in Frankrijk die, als men zich daar zou terugtrekken een Duitse doorbraak als gevolg zou hebben , maar als ze ze verdedigden, het Franse leger zou doen doodbloeden. Zo'n locatie was-naar de mening van Von Falkenhayn- Verdun. Men wou deze keer zijn doel bereiken zonder zinloze en bloedige man-tegen-man gevechten. De opperbevelhebber beval een immense artilleriebeschieting waarna de Duitse infanterie moeiteloos de laatste Franse stellingen kon vernietigen. Op zich was dit een goed plan maar Von Falkenhayn maakte enkele fouten: Ten eerste wou hij de aanval beperken tot de rechteroever van de Maas. Anderzijds hield men nauwelijks rekening met de erbarmelijke weers-en terreinsomstandigheden bij Verdun. Toch werd het plan goedgekeurd en de enorme voorbereidingen gingen, onder grootste geheimhouding, begin januari 1916 van start. 50.000 man was alleen al nodig om de noodzakelijke spoorlijnen te leggen, enorme onderkomens te bouwen en gigantische munitiedepots aan te leggen. Na uitstel door weersomstandigheden ging "operatie Gericht" op 20 februari van start. Zo'n 90.000 Duitse soldaten stonden toen gereed voor een van de grootste en langste veldslagen uit de geschiedenis.
De Fransen hadden de sector Verdun tot dan toe als vrij onbelangrijk beschouwd. De plaatselijke bevelhebber Driant had meermaals gewaarschuwd dat de verdediging te wensen over liet. Hij kreeg de spits van de Duitse aanval over zich op 20 februari. Tijdens de negen uur durende artilleriebeschieting vielen er naar schatting 80.000 granaten op het Bois des Caures dat overigens slechts 800 meter breed en 3 kilometer diep was. Na die negen uren was alles daar met de grond gelijk gemaakt en viel er geen teken van leven meer te bespeuren. Vervolgens viel de Duitse infanterie aan maar stuitte onverwachts nog op hevige weerstand. Men trok zich terug en herhaalde de volgende ochtend het bombardement. Rond de middag vielen de Duitsers opnieuw aan. Hoewel het Bois des Caures op dat moment slechts verdedigd werd door twee zwaar gehavende Franse bataljons, werd het voor de Duitsers geen gemakkelijke overwinning. Om elke meter grond moesten ze vechten. Op 23 februari zwichtten de Fransen uiteindelijk. Ondanks de verliezen stelde dit oponthoud de Fransen in staat om gedurende 24 uur reserves aan te voeren zodat men de strijd kon voortzetten. Voor de Duitsers kwamen de forse en onverwachte verliezen hard aan.
Pas tegen de avond van de 24ste februari rukten de Duitsers verder op. Ze hadden een grote bres geslagen in de Franse linies en bedreigden het pantserfort Douaumont. Wat de Duitsers niet wisten was dat de Fransen dit fort aan het ontwapenen waren omdat het niet bestand was tegen de zware Duitse artillerie. De Duitsers verwachtten dus een hevige strijd. Men zou op 26 februari de aanval starten. Maar bij de eerste verkenningen op 25 februari konden enkele officieren en soldaten ongezien de grachtengordel binnendringen. Ze verrasten de 60 koppige bezetting die bezig waren met de ontwapening tijdens hun werk. Fort Douaumont was zonder slag of stoot in Duitse handen gevallen.
Na de inname van het fort merkten de Duitsers dat ze omringd waren door de Franse troepen die het gelijknamig dorpje verdedigden. In de nacht van de 25ste op de 26ste februari beschoten ze het dorp. Toen de infanterie tot de actie overging, werden ze zwaar onder vuur genomen door de Franse artillerie. Uiteindelijk zouden de Duitsers het dorp pas op 3 maart in handen krijgen. Daartoe gebruikten ze een list: Ze beschoten de Fransen een tijd en braken abruupt de beschietingen af. De Fransen, die een aanval verwachtten, verlieten hun bunkers en namen hun stellingen in. In plaats van de infanterie te laten aanrukken richtten de Duitsers hun kanonnen op de Franse loopgraven waarbij velen omkwamen. Dit scenario herhaalde zich nogmaals. De Fransen bleven de derde keer wijselijk in hun bunkers maar de Duitsers vielen deze keer wèl aan en namen het dorpje moeiteloos in. Bij Douaumont verloren beide partijen 4000 man en de Duitse opmars werd weer eens vertraagd. Dit stelde de pas aangestelde generaal Pétain in staat het Verdun-front te reorganiseren en wederom versterkingen aan te voeren.
De Fransen hadden in 1915 besloten om fort Vaux, net als Douaumont, wegens veroudering te ontwapenen. In 1916 was men nog niet tot de uitvoering hiervan gekomen en het fort was nog volledig bezet en gewapend bij de Duitse beschietingen in maart 1916. De Duitsers konden toen een zwaar kanon uitschakelen en een infanterie eenheid kon tot zeer dicht bij het fort komen. Men achtte het fort reeds veroverd, wat zeker niet het geval was. Op 24 mei stelden de Fransen majoor Raynal als nieuwe fortcommandant aan. In de daarop volgende weken werd fort Vaux dag en nacht beschoten (op een "rustige" dag telde Raynal 8000 granaatinslagen.). Naast de normale bezetting van 280 man hadden vele soldaten die in de omgeving gelegerd waren hun toevlucht gezocht tot het fort zodat het nu 600 man telde. Voedsel en water werden steeds schaarser. In de eerste junidagen verhevigde de aanval en de Duitsers veroverden de bovenbouw. De Franse weerstand en verliezen waren groot. Op den duur verergerden de levensomstandigheden in het fort want de Duitsers wierpen handgranaten in de luchtinlaten. De rookgassen van vlammenwerpers konden niet meer ontsnappen en men moest dag en nacht gasmaskers dragen(maar de atmosfeer was zelfs zodanig verpest dat dit niet hielp en sommige soldaten flauwvielen door gebrek aan zuurstof). Ook het gebrek aan water speelde de verdedigers parten; sommigen waren zelfs overgegaan tot het drinken van hun eigen urine of likten vocht van de muren. De wonden konden niet meer verzorgd worden en de stank van de lijken was niet te harden. Ook de aanvallers hadden het lastig: telkens als ze aanvielen werden ze opgewacht door Franse mitrailleurs en bij elke aanvalspoging stuitten ze op hevig Frans verzet. De Duitsers leden ook hier zware verliezen, men moest zelfs over de lijken van de gesneuvelden uit de loopgraaf klimmen. Op 7 juni viel fort Vaux dan tochin Duitse handen en de resterende Franse soldaten werden als krijgsgevangenen afgevoerd. Fort Vaux had ruim 5000 man aan doden en gewonden geëist. (niettegenstaande viel het fort in november zonder slag of stoot terug in Franse handen; de Duitsers hadden het om tactische redenen verlaten.)
 |
Duitse soldaten helpen een gewonde Franse soldaat uit de modder, bij Mort Homme |
Ook op de door de Duitsers verwaarloosde westoever van de Maas werd hevig gevochten. Op 8 maart vielen de Duitsers de heuvel Mort Homme aan. In de voorafgaande dagen hadden ze de Maas kunnen oversteken en enkele Franse stellingen veroverd. De eerste aanval op Mort Homme werd afgeslagen maar de Duitsers bleven met succes aanvallen lanceren gedurende de maanden maart en april. Aan het eind daarvan verdreven de Fransen de Duitsers van de heuvel. In mei openden de Duitsers hevige beschietingen op de beruchte heuvel 304 die 2 dagen en nachten onafgebroken voortduurden. Hoewel de Fransen zo'n 10.000 man verloren, kostte het de Duitsers nog drie dagen om heuvel 304 te veroveren. Op dezelfde manier kwam Mort Homme op 20 mei in Duitse handen.
Op de oostoever voerden de Duitsers op fort Souville hun laatste offensief bij Verdun uit. Er werden veel gifgasgranaten ingezet die hun effect misten omdat de Fransen gasmaskers droegen. Verder dan het fort Souville kwam men niet meer. Von Falkenhayn zag in dat zijn plan mislukt was en werd om die reden ontslagen. Hindenburg en Ludendorff (zie Slag bij Tannenberg) namen het opperbevel van hem over. De strijd bij Verdun werd nu van Duitse kant enkel nog defensief gevoerd.