Wedle dość rozpowszechnionej opinii w świecie anglojęzycznym poezja nie odgrywa większej roli. Mało kto pisze wiersze i bodaj jeszcze mniej ludzi je czyta. Nie ma wieszczów w stylu Herberta czy Miłosza. Jest wprawdzie Seamus Heaney, którego nazwisko przeciętny wykształcony Anglik zapewne słyszał, ale prawie na pewno nie czytał ani jednego wiersza. Inni anglojęzyczni poeci-nobliści ostatnich czasów (no właśnie: kto?) są praktycznie zupełnie nieznani.
To prawda, poezja na papierze egzystuje poniekąd na marginesie kultury anglojęzycznej. Tylko że poezja na papierze to nie wszystko. Przez tysiąclecie poezja tym się różniła od prozy, że była powiązana z muzyką. Otóż twórczość literacka powiązana z muzyką wcale nie ma się w świecie anglojęzycznym źle, a wręcz przeciwnie. Oczywiście w oficjalnej terminologii osoba pisząca teksty piosenek nie jest poetą, lecz tekściarzem. Oficjalna terminologia nie zmienia faktu, że teksty piosenek Leonarda Cohena czy Roberta Zimmermanna (alias Boba Dylana) to poezja najwyższej próby. A John Lennon? Jeśli ktoś może robić za wieszcza w Anglii, to właśnie on.
John Lennon zrewolucjonizował muzykę i klasyfikowany jest zwykle jako muzyk, choć oprócz tego napisał dwie książki, a gdyby w książce wydać jego teksty piosenek, to byłby to tom znakomitej poezji. Oczywiście nikt ich tak nie wydaje z prostego powodu: z towarzyszeniem muzyki robią one dziesięciokrotnie większe wrażenie. Polski słuchacz tych piosenek, jeśli nie zna angielskiego (tak jak ja za młodu), ma cokolwiek ograniczony odbiór.
Jednocześnie tłumaczenie piosenek Lennona jest niezwykle trudne, bo skórkowany jest mistrzem gry słów. Wiem, bo próbowałem. Poniżej zamieszczam tych kilka, które udało mi się przełożyć jako tako. Trzy z nich z albumów solowych: HOW i OH MY LOVE z płyty IMAGINE, a GOD z płyty PLASTIC ONO BAND. ELEANOR ROGBY pochodzi z albumu Beatelsów REVOLVER z 1966 roku.
ELEANOR RIGBY jest oficjalnie spółki autorskiej Lennon-MacCartney. Zazwyczaj spółki autorskie funkcjonują na zasadzie - jedna osoba pisze teksty, druga muzykę. John i Paul funkcjonowali inaczej: obaj pisali i teksty i muzykę, po kawałku, czasem jeden napisał dwie linijki i nie mógł ujechać dalej, wtedy drugi dopisywał dwie następne. Jeszcze na albumie SGT. PEPPER jest kilka piosenek ewidentnie tak napisanych, choć generalnie już w '66 roku każdy z nich pisał własne piosenki coraz bardziej różniące się stylem. Otóż przyjmuje się, że ELEANOR RIGBY to piosenka Paula. Tym niemniej oficjalnie autorstwo jest wspólne, więc niech będzie na tej stronie.
Jeśli ktoś się niepokoi, czy aby czyjeś dobra osobiste nie zostały naruszone (bo tłumaczyłem te teksty nie uiściwszy opłat właścicielom praw autorskich, a przyznawszy się szczerze nie prosiłem ich nawet o zgodę), to niech zajrzy na moją stronę POSIADANIE SŁÓW, tam jest wyjaśnione co na ten temat myślę.
|
HOW
Jak mogę iść naprzód, skoro nie wiem w którą stronę ma być przód? Jak mogę iść naprzód, skoro nie wiem gdzie się zwrócić? Jak mogę iść naprzód w coś, czego dobrze nie znam? Jak mam mieć uczucia, skoro nie wiem co to są uczucia? Jak mam mieć uczucia, skoro nie wiem jak czuć? Jak mam mieć uczucia, skoro nikt mych uczuć nigdy nie chciał? Jak mam dawać miłość, skoro nie wiem co to jest co daję? Jak mam dawać miłość, skoro nie wiem jak dawać? Jak mam dawać miłość, skorom nigdy w życiu jej nie dostał? Życie może długo trwać. Ty masz silnym być i trwać, A świat robi ci na złość, Czasem myślę, że mam tego dość. Jak mamy iść naprzód, gdy nie wiemy w którą stronę ma być przód? Jak mamy iść naprzód, gdy nie wiemy gdz\ie się zwrócić? Jak mamy iść naprzód w coś, czegośmy niepewni? |
|
OH MY LOVE
Ma miłości, po raz pierwszy w życiu Mam szeroko otwarte oczy. Ma miłości, po raz pierwszy w życiu Moje oczy widzą. Widzę wiatr, widzę drzewo, Wszystko jest jasne w moim sercu. Widzę chmury, widzę niebo, Wszystko jest jasne w naszym świecie. Ma miłości, po raz pierwszy w życiu Mam szeroko otwarty umysł. Ma miłosci, po raz pierwszy w życiu Mój umysł czuje. Czuję smutek, czuję sen, Wszystko jest jasne w moim sercu. Czuję życie, czuję miłość, Wszystko jest jasne w naszym świecie. |
|
GOD
Bóg to jest koncept, Którym mierzymy swój ból Mogę powiedzieć to znów Bóg to jest koncept, Którym mierzymy swój ból. Ja nie wierzę w magię, Ja nie wierzę w I-King Ja nie wierzę w Biblię, Ja nie wierzę w Tarot, Ja nie wierzę w Hitlera, Ja nie wierzę w Jezusa, Ja nie wierzę w Kennedy'ego, Ja nie wierzę w Buddę, Ja nie wierzę w Mantrę, Ja nie wierzę w Gitę, Ja nie wierzę w Jogę, Ja nie wierzę w Królów, Ja nie wierzę w Elvisa, Ja nie wierzę w Zimmermanna, Ja nie wierzę w Beatelsów, Ja wierzę tylko w siebie, W Yoko i w siebie. Sen się rozwiał, cóż mogę rzec? Sen się rozwiał, tak już jest. Taka jest rzeczywistość. Kiedyś snów byłem tkaczem, dziś jestem obudzony. Kiedyś byłem Beatelsem, teraz jesten Johnem. Tak, moi przyjaciele, musimy iść do przodu. |
|
ELEANOR RIGBY
Eleanor Rigby Zbiera konfetti w miejscu gdzie właśnie ślub odbył się, Żyje we śnie, Czeka przed oknem, Nosi tę twarz, co na noc chowa w szafie przy drzwiach. Co z tego ma? Wszyscy ci samotnicy, skąd się tutaj wzięli? Wszyscy ci samotnicy, inni o nich zapomnieli. A ksiądz MacKenzie Pisze kazanie, co go nikt nie wysłucha i tak, Bo nikt nie przyjdzie. Spójrz jak pracuje, Nocą w pokoju przy lampie skarpety ceruje. Czym się przejmuje? Wszyscy ci samotnicy, skąd się tutaj wzięli? Wszyscy ci samotnicy, inni o nich zapomnieli. Eleanor Rigby Zmarła w kościele i był cichy pogrzeb, grób z krzyżem, Nikt tam nie przyszedł, A ksiądz MacKenzie Stoi nad grobem i chustką ociera z rąk ziemię. Gdzie ich zbawienei? Wszyscy ci samotnicy, skąd się tutaj wzięli? Wszyscy ci samotnicy, inni o nich zapomnieli. |