ศ ส
ศรศิลป์ไม่กินกัน | ไม่ถูกกัน , ไม่ลงรอยกัน , ไม่ชอบหน้ากัน |
ศิษย์คิดล้างครู | ศิษย์เนรคุณที่มุ่งคิดจะทำลายล้างครูบาอาจารย์ |
ศิษย์นอกครู | ศิษย์ที่ประพฤติไม่ตรงตามคำสั่งสอนของครูบาอาจารย์ , โดยปริยายหมายถึง ผู้ที่ประพฤติไม่ตรงตามแบบฉบับที่นิยมกันมา |
ศิษย์มีครู | คนเก่งที่มีครูเก่ง |
ศึกหน้านาง | การวิวาทหรือต่อสู้กันหน้าหญิงที่ตนหมายปอง |
ศึกเสือเหนือใต้ | สงคราม เช่น ฝึกทหารไว้ให้พร้อมรบ ยามมีศึกเสือเหนือใต้จะได้ป้องกันบ้านเมือง |
ศอกกลับ | ย้อนว่าสวนคำในทันที , กระทำการแก้แค้น |
ศาลเตี้ย | ใช้อำนาจทางนักเลงจับกุมตัดสินโทษโดยพลการ |
ศาลา นารี วิถี คงคา | สิ่งที่เป็นของกลางไม่เป็นของใครคนใดคนหนึ่ง |
ศึกในอก | ความรู้สึกในใจที่ต้องเอาชนะข่มใจตัวเองอยู่ตลอดเวลา |
สกุลรุนชาติ , ตระกูลมูลชาติ | ตระกูลผู้ดี |
สมน้ำสมเนื้อ | พอเหมาะพอดีกัน |
สร้างวิมานในอากาศ | ใฝ่ฝันถึงความมั่งมี , คิดคาดหรือหวังจะมีหรือเป็นอะไรอย่างเลิศลอย |
สวมหน้ากาก , ใส่หน้ากาก | แสดงทีท่าหรือกิริยาอาการที่มิได้เกิดจากนิสัยจริง , แสดงกิริยาท่าทีลวงให้เข้าใจผิด |
สวมหมวกหลายใบ | ดำรงตำแหน่งหลายตำแหน่งในเวลาเดียวกัน |
สวยแต่รูปจูบไม่หอม | มีรูปร่างงาม แต่มีความประพฤติ ท่าที วาจา และกิริยามารยาทไม่ดี |
สวรรค์ในอก นรกในใจ , สวรรค์อยู่ในอก นรกอยู่ในใจ | ความสุขที่เกิดจากการทำความดี หรือความทุกข์ที่เกิดจากการทำความชั่วย่อมอยู่ในใจของผู้ทำเอง |
สองจิตสองใจ | ลังเล , ตัดสินใจไม่ได้ |
สองตาก็ไม่แล , สองตาก็ไม่อยากแล | คำที่แสดงอาการว่าไม่แยแสหรือตัดรอนไม่เป็นมิตรไมตรีกันอีกต่อไป |
สองฝักสองฝ่าย | ที่ทำตัวเข้าด้วยกันทั้ง ๒ ข้างซึ่งไม่เป็นมิตรกัน โดยหวังผลประโยชน์เพื่อตน |
สองสลึงเฟื้อง , ไม่เต็มเต็ง , ไม่เต็มบาท , สามสลึงเฟื้อง | บ้าๆ บอๆ , มีสติไม่สมบูรณ์ , มีจิตใจใกล้ไปทางบ้าๆ บอๆ |
สองหน้า | ที่ทำตัวให้ทั้ง ๒ ฝ่ายต่างเข้าใจผิดกันโดยหวังผลประโยชน์เพื่อตน |
สอนจระเข้ให้ว่ายน้ำ | สอนสิ่งที่เขารู้ดีหรือที่เขาถนัดอยู่แล้ว |
สอนลูกให้เป็นโจร | ไม่ว่ากล่าวอบรมสั่งสอนลูกให้เป็นคนดี เมื่อลูกไปลักขโมยของใครมาได้กลับชมเชยว่าเก่ง ในที่สุดลูกก็กลายเป็นโจร |
สอนหนังสือสังฆราช , บอกหนังสือสังฆราช | สอนสิ่งที่เขารู้ดีอยู่แล้ว |
สอบสวนทวนพยาน | สอบพยาน |
สอยดอกฟ้า | หมายปองที่จะได้หญิงผู้สูงศักดิ์กว่าตนมาเป็นคู่ครอง |
สะดุดขาตัวเอง | อาการที่เดินขาขวิดทำให้เซหรือล้มคว่ำลง |
สันหลังยาว , ขี้เกียจสันหลังยาว , ขี้เกียจหลังยาว , หลังยาว | เรียกคนเกียจคร้านเอาแต่นอน ว่า ขี้เกียจสันหลังยาว , ขี้เกียจหลังยาว ก็ว่า , บางทีใช้สั้นๆ ว่า หลังยาว |
สาดโคลน | ใส่ร้ายป้ายสี |
สาดน้ำรดกัน | กล่าวให้ร้ายซึ่งกันและกัน , ก่อให้เกิดความเสียหายแก่กันและกัน |
สาดเสียเทเสีย | อย่างเจ็บแสบ ทำให้เสียหายอย่างรุนแรง |
สามเพลงตกม้าตาย | แพ้เร็ว , ยุติเร็ว |
สามสลึงเฟื้อง , ไม่เต็มเต็ง , ไม่เต็มบาท , สองสลึงเฟื้อง | บ้าๆ บอๆ , มีสติไม่สมบูรณ์ , มีจิตใจใกล้ไปทางบ้าๆ บอๆ |
สายตัวแทบขาด | เหน็ดเหนื่อยเพราะทำงานหนักแทบไม่ได้พักผ่อน |
สาวศรีสาวใช้ | สาวใช้ |
สาวไส้ให้กากิน | เอาความลับของฝ่ายตนไปเปิดเผยให้คนอื่นรู้เป็นการประจานตนหรือพรรคพวกของตน |
สิ้นเขี้ยวสิ้นเล็บ , หมดเขี้ยวหมดงา , หมดเขี้ยวหมดเล็บ | หมดอำนาจวาสนา , สิ้นฤทธิ์ |
สิ้นตำรา , หมดตำรา | จนปัญญา , หมดทาง , หมดฝีมือ |
สิ้นประตู | ไม่มีทาง |
สิ้นไร้ไม้ตอก | ยากไร้ , ขัดสนถึงที่สุด , ไม่มีทรัพย์สมบัติติดตัว |
สิบเบี้ยใกล้มือ | ของหรือประโยชน์ที่ควรได้ก็เอาไว้ก่อน |
สิบปากว่าไม่เท่าตาเห็น | การได้ยินได้ฟังจากผู้อื่นหลายๆคน ก็ไม่เท่ากับพบเห็นด้วยตนเอง |
สิบพ่อค้าไม่เท่าพระยาเลี้ยง | พ่อค้าหลายคนเลี้ยงก็สู้ขุนนางผู้ใหญ่คนเดียวเลี้ยงไม่ได้ |
สีซอให้ควายฟัง | แนะนำคนโง่ไม่มีประโยชน์ |
สุกก่อนห่าม | ที่ทำสิ่งที่ยังไม่สมควรแก่วัยหรือยังไม่ถึงเวลา , ด่วนทำสิ่งที่ยังไม่สมควรแก่วัยหรือยังไม่ถึงเวลา |
สุกเอาเผากิน | ทำลวกๆ , ทำพอเสร็จไปคราวหนึ่งๆ |
สุดขอบฟ้า , สุดหล้าฟ้าเขียว | ไกลมากที่สุด เช่น ต่อให้หนีไปอยู่สุดขอบฟ้า ก็จะตามให้พบ |
สุดโต่ง | ไกลมาก , ปลายไกลสุด เช่น บ้านของเขาอยู่สุดโต่งไปมาลำบาก แถวลูกเสือยาวเหยียดลูกผมยืนอยู่เสียสุดโต่ง เลยมองไม่เห็น , มากเกินขอบเขตที่ควรเป็น , ตึงหรือหย่อนเกินไป เช่น การปฏิบัติสุดโต่ง |
สุดท้ายปลายโต่ง | หลังสุด , ท้ายสุด , (มักใช้ในเชิงตำหนิหรือเย้ยหยัน) , เช่น ทำไมมาเสียสุดท้ายปลายโต่ง ไหนคุยว่าเก่ง ทำไมถึงสอบได้ที่สุดท้ายปลายโต่ง |
สุดเสียงสังข์ | ที่ผายออกมาก (ใช้แก่ตะโพกหญิง) ในความว่า ตะโพกสุดเสียงสังข์ |
สุดหล้าฟ้าเขียว , สุดขอบฟ้า | ไกลมากที่สุด เช่น เขาหนีไปอยู่สุดหล้าฟ้าเขียว ยากที่ใครจะตามไปถึง |
สุนัขจนตรอก | คนที่ฮึดสู้อย่างไม่คิดชีวิต , มักพูดเข้าคู่กับ เสือสิ้นตวัก ว่า เสือสิ้นตวัก สุนัขจนตรอก |
สุ่มสี่สุ่มห้า | ไม่ดูหน้าหลัง |
สู้ยิบตา , สู้เย็บตา | สู้จนถึงที่สุด , สู้ไม่ถอย เช่น เขาสู้ยิบตาแม้ว่าจะสะบักสะบอมเพียงใดก็ไม่ยอมแพ้ (กร่อนมาจากสำนวนเกี่ยวกับการตีไก่ซึ่งถูกตีจนต้องเย็บตาว่า สู้จนเย็บตา) |
สู้เหมือนหมาจนตรอก | ฮึดสู้อย่างไม่คิดชีวิต |
สูงชั่วนกเขาเหิน , สูงเท่านกเขาเหิน | สูงระดับที่นกเขาบิน |
สูงเทียมเมฆ | สูงมาก |
สูงสุดสอย , สูงสุดเอื้อม | สูงเกินกว่าที่จะสอยหรือเอื้อมได้ , โดยปริยายใช้หมายถึงหญิงสูงศักดิ์ที่ยากเกินกว่าคนธรรมดาสามัญจะเอามาเป็นภรรยาได้ |
สูงเสียดฟ้า | สูงมากจนเสมือนว่าจดฟ้า |
สูบเลือด , สูบเลือดสูบเนื้อ | เรียกเอาเงินหรือทรัพย์สินของผู้อื่นด้วยอาการขูดรีดหรือเอารัดเอาเปรียบอย่างยิ่ง |
เส้นผมบังภูเขา | เรื่องง่ายๆ แต่คิดไม่ออกเหมือนมีอะไรมาบังอยู่ |
เสน่ห์ปลายจวัก | เสน่ห์ที่เกิดจากฝีมือปรุงอาหารให้โอชารส |
เสาหลัก | บุคคลที่สังคมยอมรับนับถือว่าเป็นหลักของบ้านเมืองในด้านสติปัญญาหรือด้านวิทยาการต่างๆ |
เสียการเสียงาน , เสียงานเสียการ | ทำให้งานที่มุ่งหวังไว้บกพร่องหรือเสียหาย เช่น อยากไปเที่ยวก็ไม่ว่า แต่อย่าให้เสียการเสียงาน |
เสียกำซ้ำกอบ , เสียกำแล้วซ้ำกอบ | เสียน้อยแล้วยังจะต้องเสียมากอีก |
เสียกำได้กอบ , เสียกอบแล้วได้กำ | เสียน้อยไปก่อนแล้วจะได้มากในภายหลัง |
เสียงานเสียการ , เสียการเสียงาน | ทำงานที่มุ่งหวังไว้บกพร่องหรือเสียหาย เช่น เขามัวแต่ไปเที่ยวกับเพื่อนๆ จนเสียงานเสียการ |
เสียทองเท่าหัวไม่ยอมเสียผัวให้ใคร | ไม่ยมยกสามีให้หญิงอื่นแม้จะแลกกับทรัพย์สินเงินทองจำนวนมากก็ตาม |
เสียน้อยเสียยาก เสียมากเสียง่าย | เสียเพียงเล็กน้อยไม่ยอมเสียทำให้ต้องเสียมากกว่าเดิม เช่น ตอนที่เบรกรถยนตร์เริ่มไม่ดี ก็ไม่รีบไปซ่อม พอเบรกแตกไปชนต้นไม้เข้าเลยต้องเสียค่าซ่อมมาก เข้าทำนอง เสียน้อยเสียยาก เสียมากเสียง่าย |
เสียงเท่าฟ้า หน้าเท่ากลอง | เสียงอึกทึกครึกโครมแสดงว่ามีความสนุกสนานร่าเริงเต็มที่ , เสียงดังมาก |
เสียงนกเสียงกา | ความเห็นของคนที่ไม่มีอำนาจ เช่น เป็นผู้หลักผู้ใหญ่ น่าจะฟังเสียงนกเสียงกาบ้าง |
เสี้ยมเขาควายให้ชนกัน | ยุยงให้ทะเลาะกัน |
เสือจนท่า ข้าจนทาง | ไม่มีทางเลือก , หมดทางไป |
เสือซ่อนเล็บ | ผู้ที่มีความเก่งกล้าสามารถแต่ไม่ยอมแสดงออกมาให้ปรากฏ , ผู้มีเล่ห์กลอยู่ในใจ , ผู้เก็บความรู้สึกไว้ได้ดี |
เสือเฒ่าจำศีล , เสือเฒ่าเจ้าเล่ห์ | ชายสูงอายุที่มีท่าทีสงบเสงี่ยมน่านับถือ แต่เจ้ามารยามีเล่ห์เหลี่ยมมาก |
เสือติดจั่น | อาการที่เดินงุ่นง่านวนไปวนมาเหมือนเสือที่ติดอยู่ในจั่นหับ |
เสือทลายห้าง ช้างทลายโรง | คนที่แสดงกิริยาเอะอะตึงตัง |
เสือนอนกิน | คนที่ได้รับผลประโยชน์หรือผลกำไร โดยไม่ต้องลงทุนลงแรง |
เสือในร่างสมัน | คนร้ายที่ปลอมมาในร่างของคนดี |
เสือรู้ | คนที่มีไหวพริบหรือฉลาดรู้จักเอาตัวรอด |
เสือลากหาง | คนที่ทำท่าทีเป็นเซื่องซึม เป็นกลอุบายให้ผู้อื่นตายใจ แลัวเข้าทำการอย่างใดอย่างหนึ่งโดยไม่ทันให้รู้ตัว , คนที่ทำท่าอย่างเสือลากหาง เพื่อขู่ให้กลัว |
เสือสองตัวอยู่ถ้ำเดียวกันไม่ได้ , จระเข้สองตัวอยู่ถ้ำเดียวกันไม่ได้ , ราชสีห์สองตัวอยู่ถ้ำเดียวกันไม่ได้ | คนที่มีอำนาจหรืออิทธิพลพอๆกันอยู่รวมกันไม่ได้ |
เสือสิ้นตวัก | คนที่ฮึดสู้อย่างไม่คิดชีวิต , มักพูดเข้าคู่กับ สุนัขจนตรอก ว่า เสือสิ้นตวัก สุนัขจนตรอก |
ใส่ไข่ ,ใส่สีสัน , ใส่สีใส่สัน | อาการที่พูดขยายความให้เกินความจริง |
ใส่ตะกร้าล้างน้ำ | ทำให้หมดราคี , ทำให้หมดมลทิน |
ใส่ถ้อยร้อยความ | ใส่ความ , พูดหาเหตุหาเรื่อง |
ใส่ไฟ | ยั่วยุ |
ใส่สาแหรกแขวนไว้ | เลี้ยงดูอย่างพะเน้าพะนอไม่ต้องให้ทำอะไร |
ใส่สีสัน , ใส่ไข่ ,ใส่สีใส่สัน | อาการที่พูดขยายความให้เกินความจริง |
ใส่หน้ากาก , สวมหน้ากาก | แสดงท่าทีหรือกิริยาอาการที่มิได้เกิดจากนิสัยใจจริง , แสดงกิริยาท่าทีลวงให้เข้าใจผิด เช่น ต่างคนต่างใส่หน้ากากเข้าหากัน |
ใส่หน้ายักษ์ , ตีหน้ายักษ์ | ทำหน้าถมึงทึง แสดงอาการเกรี้ยวกราดดุดัน |
ไส้เป็นน้ำเหลือง | อดอยากยากแค้น , ไม่มีอะไรกิน |
ไส้เป็นหนอน , เกลือเป็นหนอน | ญาติมิตร สามีภรรยา บุตรธิดา เพื่อนร่วมงาน หรือ คนในบ้านคิดคดทรยศ |