Τρίτο Μάτι, Δεκέμβριος 2004, Τεύχος 128

@ The Corporation

Το μεσημέρι της 11^ης Νοεμβρίου διάβαζα στην εφημερίδα τα του νέου φορολογικού νομοσχεδίου που μόλις την προηγουμένη είχε παρουσιάσει το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης. Ετήσια μείωση φόρων, λοιπόν, της τάξης του 29% για ανώνυμες εταιρείες και ΕΠΕ και του 20% γα ομόρρυθμες και ετερόρρυθμες εταιρείες. Για την επόμενη τριετία. Αντίστοιχα, αν εξαιρέσουμε τους χαμηλόμισθους και τους συνταξιούχους όλοι οι υπόλοιποι καλούνται να πληρώσουν αυξημένους φόρους της τάξης του 9,37 έως 6,10% ετησίως. («Προφανώς» οι ασθενέστεροι οικονομικά θα έχουν τις περισσότερες παρακρατήσεις φόρων τα επόμενα χρόνια.)

Σωστοί οι ανέμελοι ρόκερ των νιάτων τους που έγιναν υπουργοί Οικονομικών. Ως συνήθως, οι μισθωτοί καλούνται να χρηματοδοτήσουν τις επιχειρήσεις στην πορεία της χώρας προς την «ανάπτυξη». Η ίδια μονότονα επαναλαμβανόμενη «ροκιά»… Γνωρίζουμε άλλωστε το πού κατέληξαν οι αυξήσεις των μετοχικών κεφαλαίων των εταιρειών στη «χρυσή» χρηματιστηριακή δεκαετία του ’90: βιλίτσες εν Μυκόνω, σκαφάκια, τζιπάκια etc.

Το ίδιο βράδυ, για να ξεφύγω απ’ όλα αυτά κι όλα τα υπόλοιπα, αποφάσισα να «ψυχαγωγηθώ» παρακολουθώντας στον κινηματογράφο τη πολύ-εκθειασμένη και πολυβραβευμένη ταινία-ντοκιμαντέρ «The Corporation» των Μαρκ Αχμπάρ, Τζέννιφερ Άμποτ (σκηνοθέτες) και Τζόελ Μπέικαν (συγγραφέα του βιβλίου, Η Εταιρεία: Το Παθολογικό Κυνήγι του Κέρδους και της Δύναμης, πάνω στο οποίο βασίστηκε το ντοκιμαντέρ).

Μπλα μπλα μπλα κυνήγι του κέρδους με κάθε τρόπο μπλα μπλα μπλα μόλυνση του περιβάλλοντος μπλα μπλα μπλα παιδική εργασία μπλα μπλα μπλα αδιαφορία για τα δικαιώματα των εργαζομένων μπλα μπλα μπλα… Λογικό ήταν η ταινία να προκαλέσει «σοκ» σε πάμπολλους θεατές που ναι μεν γνωρίζουν άριστα ότι η αφηρημένη οντότητα «κεφάλαιο» δεν έχει πατρίδα, αλλά δεν ενδιαφέρθηκαν ποτέ για τους ιδιοκτήτες του «κεφαλαίου»: οι καπιταλιστές έχουν κι αυτοί ονοματεπώνυμα. Δεν είναι αφηρημένες οντότητες. Και αυτές οι συγκεκριμένες οντότητες –οι καπιταλιστές– φρόντισαν, όπως αναφέρεται στην ταινία, να δώσουν στις εταιρείες όλα τα δικαιώματα τα οποία απολαμβάνουν οι ίδιοι, χρησιμοποιώντας γι’ αυτό τη 14^η τροποποίηση του αμερικανικού συντάγματος η οποία είχε εγκριθεί μετά το τέλος του αμερικανικού Εμφυλίου Πολέμου για την προστασία των δικαιωμάτων των απελευθερωμένων αφροαμερικανών σκλάβων. Έκτοτε οι εταιρείες θεωρούνται ως «φυσικά» πρόσωπα και «καμία πολιτεία δεν μπορεί να στερήσει από μία εταιρεία… τη ζωή, την ελευθερία ή την ιδιοκτησία δίχως δικαστική απόφαση». Μέχρι τότε οι εταιρείες δημιουργούνταν για την εκτέλεση συγκεκριμένου έργου (κατασκευή δρόμων και γεφυρών, για παράδειγμα) και είχαν συγκεκριμένη διάρκεια ζωής (είκοσι ή τριάντα χρόνια). Έτσι μία αφύσικη οντότητα, η εταιρεία, κατέκτησε την «αθανασία», διέθετε ζωή και ελευθερία, αλλά όχι «ηθικές αρχές». Οι μέτοχοι της εταιρείας δεν είχαν πια καμία νομική ευθύνη – για όλα «έφταιγε» το «φυσικό» και νομικό «πρόσωπο» εταιρεία. Και πώς άραγε φυλακίζεις μία ανύπαρκτη οντότητα όταν παραβαίνει τους νόμους; Απλώς επιβάλλεις πρόστιμα! Αστειότητες… Εκατόν πενήντα χρόνια αργότερα, οι corporations λυμαίνονται τον πλανήτη…

… ως αφηρημένες οντότητες. Στην ταινία αναφέρονται όλες οι πολυεθνικές αφηρημένες οντότητες με το όνομά τους αλλά, δυστυχώς, η αφηρημένη οντότητα «μέτοχοι» παραμένει «ακατονόμαστη». Υποθέτω ότι στα πλαίσια του «λαϊκού καπιταλισμού» μέτοχοι θα είναι τα 45 εκατομμύρια ανασφάλιστων Αμερικανών, τα 35 εκατομμύρια Αμερικανών που ζουν κάτω από το επίπεδο της φτώχειας κ.ο.κ.

Λογικό ήταν που το ντοκιμαντέρ εντυπωσίασε όσους ενημερώνονται από τις ομιλούσες κεφαλές των 20:00. Χαρακτηριστικό άλλωστε το παράδειγμα των Τζέιν Ακρ και Στηβ Ουίλσον (www.docback.org), δημοσιογράφων του καναλιού Fox, που αφού επιχείρησαν να επιστήσουν την προσοχή του κοινού στην, από την εταιρεία Monsanto χρησιμοποιούμενη στις αγελάδες, συνθετική αυξητική ορμόνη απολύθηκαν από το κανάλι, χωρίς φυσικά να προβληθεί ποτέ η έρευνά τους.

Εκείνο που με ενόχλησε στην ταινία, πέραν των «ακατονόμαστων», ήταν το εξυπνακίστικο τρικ σχετικά με την «ψυχοπάθεια» των εταιρειών. Αφού οι εταιρείες θεωρούνται, από νομικής πλευράς, ως «φυσικά πρόσωπα» οι δημιουργοί του ντοκιμαντέρ για «να αξιολογήσουν ακριβέστερα την “προσωπικότητα” του εταιρικού “προσώπου”» χρησιμοποίησαν «τα πραγματικά διαγνωστικά κριτήρια του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και του DSM-IV, του πρότυπου διαγνωστικού εργαλείου των ψυχιάτρων και των ψυχολόγων». Και με τη χρήση αυτού του «πρότυπου εργαλείου» κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι εταιρείες είναι «ψυχοπαθολογικές προσωπικότητες».

Το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών (DSM-IV, τέταρτη «έκδοση» του 1994), αντίθετα από ό,τι αναφέρεται στις επίσημες ιστοσελίδες της ταινίας, δεν αποτελεί εργαλείο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, η «αμαρτωλή» ιστορία του οποίου δεν είναι του παρόντος, αλλά της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας.

Για να πάρουμε μια ιδέα για το τι ακριβώς είναι το DSM-IV, αρκεί να αναφέρουμε ότι στην πρώτη του έκδοση (DSM-I) το 1952 περιελάμβανε 112 «ψυχικές» διαταραχές, στη δεύτερη (DSM-IΙ, 1968) 163, στην Τρίτη (DSM-IΙΙ, 1980) 224, στην τρίτη αναθεωρημένη έκδοση (DSM-IΙΙ-Ρ, 1987) 253 και στην τέταρτη (DSM-IV, 1994) 374. Παρατηρούμε, δηλαδή, ότι μέσα σε μόλις 42 χρόνια οι «ψυχικές» διαταραχές στον πλανήτη «αυξήθηκαν» σχεδόν κατά 350%! Θα έλεγε κανείς ότι ο πληθυσμός του πλανήτη άρχισε να «σαλτάρει» ομαδικά.

Η αλήθεια, βέβαια, είναι πολύ πιο πεζή. Η «έκρηξη» αυτή των «ψυχικών νόσων» δεν οφείλεται παρά στη στενή συνεργασία του ιατρικού κατεστημένου των ΗΠΑ (ο αριθμός των γιατρών αυξήθηκε τα τελευταία πενήντα χρόνια σε ρυθμό πενταπλάσιο εκείνου του πληθυσμού) και του φαρμακευτικού κατεστημένου – ήγουν των φαρμακευτικών εταιρειών. Ως γνωστόν, οι «ψυχικές νόσοι» «αντιμετωπίζονται» –σπανίως «θεραπεύονται»– με τη χρήση φαρμακευτικών ουσιών. Όσο μεγαλύτερος ο αριθμός των «νόσων» τόσο μεγαλύτερος και ο τζίρος του ιατροφαρμακευτικού κατεστημένου.

Κατά την ταπεινή γνώμη του υπογράφοντος, στην επόμενη έκδοση του DSM θα έπρεπε να προστεθεί ακόμη μία «νόσος»: εκείνη της ασυνέπειας όσον αφορά τη δημιουργία ντοκιμαντέρ. Δεν μπορεί να καταγγέλλεις την «ψυχοπαθολογική προσωπικότητα» των εταιρειών χρησιμοποιώντας τα «διαγνωστικά εργαλεία» που έχουν διαμορφώσει κάποιες εταιρείες με «ψυχοπαθολογική προσωπικότητα»…

Λαμβανομένων μάλιστα υπ’ όψιν, ότι σε διάφορες πολιτείες των ΗΠΑ, για παράδειγμα το Ιλλινόις, εφαρμόζεται ήδη η «ψυχιατρική εξέταση» όλων των εγκύων γυναικών και των παιδιών μέχρι 18 ετών σε ένα πρόγραμμα προϋπολογισμού 10 εκ. δολ. που εγκρίθηκε από την πολιτειακή βουλή με 107 έναντι 5 ψήφων και από την πολιτειακή γερουσία ομόφωνα, ενώ είναι επίσης γνωστό ότι παρόμοιο πρόγραμμα προωθείται από την κυβέρνηση Μπους για όλους τους κατοίκους των ΗΠΑ!

Big diagnostic tools, big business, big money!

Άραγε, το «κλαψούρισμα» για την «οικολογική επιβάρυνση» του πλανήτη θα θεωρείται επίσης «ψυχική νόσος»; Και τότε ποιος θα είναι ο –ψυχιατρικά– ασφαλέστερος τρόπος για να εκφράζει κάποιος την αντίθεσή του στο «ακατονόμαστο σύστημα»;