@ Το πλασάρισμα μιας θεωρίας

Όσον αφορά στην «επιστημονική» προσφορά του Γιουνγκ και εν γένει την «επιστημονικότητα» της ψυχανάλυσης, της αναλυτικής ψυχολογίας ή της όποιας άλλης ψυχο-«επιστήμης», νομίζω πως το καλύτερο σχόλιο είναι ο τίτλος ενός κειμένου του Κορνήλιου Καστοριάδη (που υπάρχει στο βιβλίο του Τα Σταυροδρόμια του Λαβύρινθου, εκδ. Ύψιλον, μετ. Ζ. Σαρίκας, 1991): «Επιλεγόμενα σε μία θεωρία της ψυχής που μπόρεσαν να την παρουσιάσουν σαν επιστήμη». Και πέραν του εύγλωττου τίτλου να προσθέσουμε απλώς μία παρατήρηση του Κ. Καστοριάδη, που είχε ασχοληθεί με την ψυχανάλυση ήδη από τη δεκαετία του 1960: «Και σ’ αυτές τις διατυπώσεις [σ.σ. του Φρόυντ, σχετικά με την ελπίδα του ότι μία ημέρα οι θετικές επιστήμες –ανατομία, φυσιολογία κ.λπ.– θα μπορούσαν να εξηγήσουν τον ψυχισμό και να θεραπεύσουν τις διαταραχές του], οι γιοι του Νώε [σ.σ. Φρόυντ] έριξαν ένα πέπλο, ίσως λιγότερο από ευλάβεια και περισσότερο για αυτοπροστασία. Μήπως θα έπρεπε να διακηρύσσουν δημόσια ότι η επιστήμη τους δεν λέει να γεννηθεί εβδομήντα πέντε χρόνια τώρα;» (ό.π., σελ. 34)

@ Εκδικητής Φρόυντ

Και από το ένα «ιερό τέρας» των ψυχο-«επιστημών» στο άλλο. Αν ο Φρόυντ είχε ζήσει μέχρι το μακρινό 1978, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία για το πώς θα χαρακτήριζε τον Thomas Szasz (www.szasz.com), που εκείνη τη χρονιά δημοσίευσε το βιβλίο του The Myth of Psychotherapy: Mental Healing as Religion, Rhetoric, and Repression (Ο Μύθος της Ψυχοθεραπείας: Η Ψυχική Θεραπεία ως Θρησκεία, Ρητορική και Καταστολή, Anchor Press/Doubleday, Νέα Υόρκη), και στο οποίο υπήρχε ένα κεφάλαιο με τον τίτλο «Σίγκμουντ Φρόυντ: Ο Εβραίος Εκδικητής»: Ο Σας δεν θα ήταν παρά ένας εβραίος που μισούσε τον εαυτό του. Κι αυτό γιατί ο Σας (1920) ήταν ουγγροεβραϊκής καταγωγής. Εάν ο Σας δεν ήταν εβραίος τότε η κριτική που ασκεί στην ψυχανάλυση και στον Φρόυντ δεν θα ήταν παρά ακόμη μία εκδήλωση του αντισημιτισμού του. Αυτοί ήταν οι δύο και μοναδικοί τρόποι –«δύο μέτρα και δύο σταθμά», αναφέρει ο Σας– με τους οποίους απαντούσε στους επικριτές του ο Φρόυντ: ανάλογα με το αν ήταν εβραίοι ή μη.

Με κίνδυνο να χαρακτηριστώ και… αντισημίτης [ο εβραίος Νόρμαν Φινκελστάιν γράφει για την «εκμετάλλευση της εβραϊκής οδύνης» από τους εβραίους στο βιβλίο του Η Βιομηχανία του Ολοκαυτώματος (ΤΜ, τ. 102, www.oocities.org/xmorfos/102.htm), ο… Γάλλος εκδότης του βιβλίου παραπέμπεται στη δικαιοσύνη…], παραθέτω ένα δύο αποσπάσματα από το βιβλίο του Σας (περισσότερα στη διεύθυνση http://users.cyberone.com.au/myers/freud.html).

«Το ότι ο Φρόυντ ήταν περισσότερο ένας οργισμένος εκδικητής [avenger] και ένας αυταρχικός ιδρυτής μιας θρησκείας (ή λατρείας [σέχτας]), παρά ένας ψύχραιμος επιστήμονας ή συμπονετικός θεραπευτής, πιστεύω ότι φαίνεται στον δια βίου θαυμασμό που έτρεφε για τον Μωυσή… Ο Μωυσής απελευθέρωσε τους εβραίους από τη δουλεία των Αιγυπτίων. Ο Φρόυντ επιδίωξε να απελευθερώσει το ego από τη δουλεία του id. Ο Μωυσής εκδικήθηκε τους Αιγυπτίους. Ο Φρόυντ τους χριστιανούς…»

«Τόσο στα γραπτά του όσο και δημοσίως, ο Φρόυντ επιμένει, με φωνή πληγωμένου σοφού ότι η ψυχανάλυση είναι μία επιστήμη όπως και όλες οι άλλες και δεν έχει καμία σχέση με την εβραϊκότητα. Αυτοπροσώπως και ιδιωτικά, ωστόσο, με φωνή στρατευμένου προφήτη, ορίζει την ψυχανάλυση ως εβραϊκό δημιούργημα και αγαθό…»