-
Mathias Bröckers: Συνωμοσίες,
Σενάρια και Μυστικά της 11ης Σεπτεμβρίου
-
Χαμένα
στη μετάφραση και στην επιμέλεια…
-
Jean-François
Bouvvet: Ο Σίδηρος και το
Σπανάκι – Και Άλλες Αβάσιμες Θεωρίες
-
Andrew Robinson: Ο
Άνθρωπος που Αποκρυπτογράφησε τη
Γραμμική Β΄– Η Ιστορία του Μάικλ Βέντρις
-
Silvestre de
Sacy: Ασσασσίνοι – Πραγματεία για τη Δυναστεία και την
Ετυμολογία του Ονόματός τους
-
Χρήστης Βιβλίων
|

|
Mathias Bröckers
Συνωμοσίες,
Σενάρια και Μυστικά της 11ης
Σεπτεμβρίου
Εκδόσεις
Παπαζήση
Αθήνα
2003
Μετάφραση:
Μάριος Νομικός
Πρόλογος-Επιμέλεια:
Βασίλης Φίλιας
[350
σελίδες, άνευ ευρετηρίου, 17 ευρώ]
Πριν από ένα
τέταρτο του αιώνα περίπου, κάποιοι ρώτησαν
έναν φίλο, «τι χαβά έχεις και διαβάζεις
Καρλ Μαρξ;», για να εισπράξουν την «πληρωμένη»
απάντηση, «Μα διαβάζοντας Μαρξ λύνω
προσωπικά μου προβλήματα!»
Ίσως αυτή η
απάντηση προκαλέσει θυμηδία στους
περισσότερους εξ υμών, αλλά υποθέτω ότι τα
σκώμματα θα σταματήσουν πάραυτα αν
αναλογιστείτε, για παράδειγμα, τα δεκάδες
εκατομμύρια Αμερικανών χριστιανών που
χρησιμοποιούν ως μοναδικό «μπούσουλα» της
ζωής τους τη –γραμμένη πριν από κάποια
χιλιάδες χρόνια στις ερημιές της Μέσης
Ανατολής– Αγία Γραφή. Και αν οι εβραίοι
προφήτες είπαν κάποια πράγματα που έχουν
κάποια –σημαντική– αξία για ανθρώπους του
21ου αιώνα τότε, κατά μείζονα λόγο,
αυτό ισχύει και για τα έργα του Μαρξ που, σε
τελική ανάλυση, έζησε πριν από μόλις 150
χρόνια.
Αφορμή για
τα παραπάνω σχόλια στάθηκε μία παρατήρηση
του Ματίας Μπραίκερς, συγγραφέα αυτού του
βιβλίου για τα γεγονότα της 11ης
Σεπτεμβρίου, στην οποία αναφέρει «πόσο
απαραίτητη για την επιβίωση του ατόμου και
πόσο απόλυτα αναγκαία ήταν για τη
διατήρηση της πνευματικής υγείας και της
ανεξαρτησίας του» η τεχνική συγκέντρωσης
πληροφοριών μέσω του διαδικτύου για το τι
πράγματι συνέβη εκείνο το πρωινό. «Χωρίς το
διαδίκτυο θα είχε διαβρωθεί ο εγκέφαλός
μου, αναγκαστικά, όπως διαβρώθηκε ο
εγκέφαλος σε εκατοντάδες εκατομμύρια
άτομα που έβλεπαν μόνο τηλεόραση»,
καταλήγει ο Μπραίκερς.
Εξασφαλίζουν
πράγματι οι πληροφορίες που αντλούμε από
το διαδίκτυο την πνευματική μας υγεία, όπως
διατείνεται ο Γερμανός συγγραφέας; Η
απάντηση είναι ένα ξεκάθαρο «ναι!».
Τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τα γεγονότα της 11ης
Σεπτεμβρίου.
Αλλά ας
πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Ο γεννημένος
το 1954 Μ. Μπραίκερς είναι δημοσιογράφος και
συγγραφέας και για δέκα χρόνια (μέχρι το 1991)
ήταν αρχισυντάκτης των πολιτιστικών
σελίδων της θρυλικής Taz του Βερολίνου (Berliner Tageszeitung). Την 11η Σεπτεμβρίου 2001, ο Μ.
Μπραίκερς άρχισε να γράφει (για τους
ιστότοπους www.telepolis.de
και www.broeckers.com) μία σειρά
άρθρων σχετικά με τη «Συνωμοσία του
Παγκοσμίου Κέντρου Εμπορίου». Τα άρθρα
αυτά, ένα είδος «ημερολογίου» των όσων
προηγήθηκαν, των όσων συνέβησαν εκείνη την
ημέρα και των όσων επακολούθησαν,
αποτέλεσαν τη δεύτερη –και μεγαλύτερη–
ενότητα αυτού του βιβλίου, που κυκλοφόρησε
στη Γερμανία για πρώτη φορά τον Σεπτέμβριο
του 2002 και σήμερα βρίσκεται αισίως στην 35η
έκδοση.
Η πρώτη
ενότητα του βιβλίου («Όλα υπό έλεγχο», σελ.
29-67) αποτελεί μία εξαιρετικά διαφωτιστική
εισαγωγή σ’ αυτό που αποκαλώ «εφηρμοσμένη
συνωμοσιολογία». «Εν αρχή ην η συνωμοσία (των
βακτηριδίων)» σύμφωνα με τον Μπραίκερς που
συνεχίζει με τα κενά της δαρβινικής
θεωρίας και κάποιες εξαιρετικά
ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις του Ρώσου
αναρχικού πρίγκιπα Πιότρ
Κροπότκιν για τη συνεργασία και την
αμοιβαιότητα των ειδών στη φύση. Ακολουθεί
μια ανάλυση της τηλεοπτικής σειράς X-Files και τους πάντα «ακατανόμαστους»
ΑΥΤΟΥΣ που ευθύνονταν, σύμφωνα με τον
Μόλντερ, για τα πάντα και τα αναπόφευκτο
συμπέρασμα, «όποιος καταφέρνει να σε
πείσει να κάνεις λανθασμένες ερωτήσεις,
δεν χρειάζεται να φοβάται για τις
απαντήσεις»… Μυστικές υπηρεσίες και
ναρκωτικά στις ΗΠΑ, η συνωμοσιομανία του
Στάλιν, οι «Σοφοί της Σιών», ο Χίτλερ, οι
Πεφωτισμένοι του Βαϊσχάουπτ, η «συνωμοσία
του χρήματος», οι Ναΐτες, η στοά P-2, παρελαύνουν στις επόμενες σελίδες και
αναλύονται από το συγγραφέα που, στο τέλος
της ενότητας και στο υποκεφάλαιο «Εννέα
θέσεις για τις συνωμοσίες και τις θεωρίες
των συνωμοσιών» τονίζει ότι οι συνωμοσίες
είναι το πιο αυτονόητο πράγμα του κόσμου
και πως οι θεωρίες συνωμοσίας είναι σήμερα
ό,τι οι δαιμονολογίες του Μεσαίωνα: όποιος
αμφιβάλλει για την ύπαρξη του σατανά (συνωμοσίας),
έχει καταληφθεί ο ίδιος από αυτόν (αποτελεί
μέρος της συνωμοσίας).
Από τις
πρώτες κιόλας σελίδες της δεύτερης
ενότητας («Ένα συνωμοτικό ημερολόγιο», σελ.
69-249) του βιβλίου του, ο Μπραίκερς
ξεκαθαρίζει τα πράγματα άπαξ δια παντός. «Συνωμοσιολόγοι»
–ήγουν δαιμονολόγοι– δεν είναι παρά
εκείνοι που «χωρίς κάποια νομικά βάσιμη
απόδειξη δημιούργησαν το τέρας της
παγκόσμιας συνωμοσίας του Μπιν Λάντεν που
με την επανάληψή της σε όλα τα ΜΜΕ, έφθασε
να γίνει αδιαμφισβήτητη αλήθεια».
Στις
επόμενες 180 σελίδες του βιβλίου του ο
συγγραφέας εξετάζει κάθε όψη αυτής της
Μεγάλης Συνωμοσίας, αλλά και όλες εκείνες
τις αστήρικτες θεωρίες συνωμοσίας που
προτάθηκαν για την εξήγηση των γεγονότων
και το μόνο που καταφέρνουν κάθε φορά είναι
να θολώνουν τα νερά. Σήμερα, τρία χρόνια
μετά την 11η Σεπτεμβρίου, πολύ λίγα θα
είχε να προσθέσει κάποιος στα όσα αναφέρει
αναλυτικά ο Μ. Μπραίκερς στο βιβλίο του. Δεν
θα υποπέσω στον πειρασμό να αναφέρω, έστω
και περιληπτικά, μερικές από τις
πληροφορίες και τις αναλύσεις του
συγγραφέα, απλά σας καλώ να διαβάσετε αυτό
το βιβλίο. Εκτός εάν ανήκετε στους
πολυπληθείς «εμένα-θα-μου-πεις-ρε!»
συμπατριώτες μας που ενώ δεν διαβάζουν
εφημερίδες και περιοδικά (σιγά τώρα!), δεν
ακούν ραδιόφωνο και δεν βλέπουν τηλεόραση (αυτό
δα έλειπε!), δεν διαβάζουν βιβλία (εξάλλου
το σκρίνιο δε χωράει ποτέ περισσότερα από
μερικές δεκάδες), δεν χρησιμοποιούν το
διαδίκτυο (γεμάτο σκουπίδια και άντε να
μάθεις να χειρίζεσαι υπολογιστή!), αλλά παρ’
όλα αυτά είναι πάντα «άριστα ενημερωμένοι»
από το «ράδιο αρβύλα» το γνωστό και ως «σπασμένο
τηλέφωνο»: «το έμαθα από τον μπατζανάκη της
εξαδέλφης μου, ο θυρωρός του οποίου είχε
ένα συμμαθητή που τώρα δουλεύει στη CIA!» Ενίοτε, δε, τινές εξ αυτών συγγράφουν
κιόλας. Τρομάρα τους…
[Κυρίες και
κύριοι, η διατήρηση της πνευματικής μας
υγείας δεν πρέπει να εξαρτάται ούτε από τις
προθέσεις των όποιων «ερευνητών» της
ημεδαπής και της αλλοδαπής ούτε από τις
προθέσεις του εκάστοτε προέδρου των ΗΠΑ
και της συμμορίας που τον βοηθά στη
διακυβέρνηση της πλανηταρχίας του. (Ήδη
κυκλοφορούν πληροφορίες ότι η κυβέρνηση
των ΗΠΑ προωθεί, σε αγαστή πάντα συνεργασία
με το ιατροφαρμακευτικό κατεστημένο, την ψυχιατρική
εξέταση ολόκληρου του πληθυσμού των ΗΠΑ.)
Η πνευματική υγεία μας εξαρτάται μόνον από
εμάς τους ίδιους. Και η γνώση του τι ακριβώς
συμβαίνει γύρω μας αποτελεί έναν από τους
σημαντικότερους παράγοντες που την
εξασφαλίζουν…]
Στην τρίτη
ενότητα («Ρώτα ποιος ήταν, αλλά –προς Θεού
μη ρωτάς γιατί έγινε», σελ. 251-308) ο Μ Μπέκερς
εξετάζει τη θεωρία συνωμοσίας περί Μπιν
Λάντεν και τον τρόπο με την οποία την «αφομοίωσαν»
τόσο οι πολίτες του πλανήτη όσο και τα Μέσα
Ενημέρωσης. Ορισμένες παρατηρήσεις του
σχετικά με τον τρόπο που αντιδρούν τα
πρωτεύοντα θηλαστικά σε περίπτωση
κινδύνου (το κοπάδι ακολουθεί πάντα τον
ηγέτη του…) παρουσιάζουν εξαιρετικό
ενδιαφέρον.
Ακολουθούν ο
Επίλογος και τρία παραρτήματα («Οι 100 πιο
συχνές ερωτήσεις», «Σύντομο ιστορικό από
το οποίο προκύπτει ότι τα τρομοκρατικά
χτυπήματα ήταν αναμενόμενα», και μία
συνέντευξη του πρώην Γερμανού
σοσιαδημοκράτη υπουργού Αντρέας φον
Μπύλοβ), ενώ το βιβλίο κλείνει με τις
απαραίτητες σημειώσεις (κυρίως παραπομπές
σε σελίδες του διαδικτύου). Δυστυχώς –για
μία ακόμη φορά– στην ελληνική έκδοση δεν
υπάρχει ευρετήριο κύριων ονομάτων…
Οι εξ υμών
γερμανομαθείς –και οι γνώστες των
μεταφραστικών εργαλείων του google.com–
μπορούν να διαβάσουν ολόκληρο το «Συνωμοτικό
ημερολόγιο», όπως αυτό πρωτοδημοσιεύτηκε
στο διαδίκτυο αφού στο βιβλίο υπάρχουν
διάφορες μεταγενέστερες και αναγκαίες
προσθήκες, στον ιστότοπο του συγγραφέα (http://www.broeckers.com/links.htm), ενώ όσοι θελήσουν να ερευνήσουν
περαιτέρω το ζήτημα μπορούν να βρουν όλες
τις σημειώσεις –υπό μορφή υπερκειμένου–στη
διεύθυνση http://www.zweitausendeins.de
/Broeckers/Broeckers_index.htm.
Ο Ματίας
Μπραίκερς με τον Αντρέας Χάους συνέγραψαν
ακόμη ένα βιβλίο για την 11η
Σεπτεμβρίου, που κυκλοφόρησε πέρυσι, με
τίτλο: Γεγονότα,
Πλαστογραφίες και Αποσιωπηθέντα Στοιχεία
της 11ης Σεπτεμβρίου, που
συνοδεύεται μάλιστα και από το Video-CD
του Ντάνιελ Χόπσικερ, «Ο Μοχάμεντ Άττα και
το Ιπτάμενο Τσίρκο της Βενετίας». Στη
Βενετία της Φλόριντα διέμεναν κάποιοι από
τους αεροπειρατές… Περισσότερες
πληροφορίες για το βιβλίο στον ιστότοπο
του συγγραφέα και ας ελπίσουμε ότι θα
μεταφραστεί κι αυτό στη γλώσσα μας.
Ladies and gentlemen welcome to Brainwashington D.C.!
[Το βιβλίο
του Μ. Μπραίκερς είναι άριστο τόσο ως προς
το περιεχόμενό του όσο και ως προς τη μορφή
του (σελιδοποίηση κ.λπ.). Η μετάφραση στα
όρια του ανεκτού. Δηλαδή, χωρίς να είναι
εκνευριστική ενίοτε είναι και ψυχαγωγική.
Το βιβλίο, ωστόσο, πάσχει οικτρά στον τομέα
της επιμέλειας. Τι είδους ακριβώς
επιμέλεια προσέφερε στο βιβλίο ο καθηγητής
Β. Φίλιας είναι άγνωστο. Αλλά τα
πραγματολογικά λάθη ξεπερνούν κάθε όριο.
Μερικά –ελάχιστα– ενδεικτικά
παραδείγματα: οι αδελφοί Ντάλλες (Dulles)
γίνονται «Ντιουλ» (σελ. 184), οι Πεφωτισμένοι
(Illuminati)
του Άνταμ Βαϊσχάουπτ αναφέρονται παντού ως
«διαφωτιστές» (σελ. 29, 251 κ.α.), η Βρετανική
Εταιρεία Ανατολικών Ινδιών (British
East
India
Company)
μετατρέπεται σε «βρετανικό λόχο της
Ανατολικής Ινδίας» (σελ. 123), ενώ στην αμέσως
επόμενη σελίδα το όνομα παραμένει
αμετάφραστο στα αγγλικά. Τι σημαίνει άραγε
η λέξη «γκουερίλας» (σελ. 160) και σε ποια
γλώσσα; Και η οροσειρά του Ινδοκούς είναι
τελικά «Χιντούκους» στον πληθυντικό («σπηλιές
των Χιντούκους», σελ. 166) ή «Χιντούκους»
στον ενικό (σελ. 331); Ο Γερμανός Bülow
γιατί άραγε σε όλα τα μήκη και πλάτη του
βιβλίου είναι «Μπύλο» ενώ ο
Αυστραλοαμερικανός πρόεδρος (και όχι
διευθυντής) της Παγκόσμιας Τράπεζας
Γούλφενσον (Wolfensohn)
γίνεται «Βόλφενσον» (σελ. 245); Η Τριμερής
Επιτροπή (Trilateral) γίνεται «Τριεθνής» (σελ. 181), κάποιοι στο
Αφγανιστάν εγκατέλειψαν την καλλιέργεια
της παπαρούνας (μήκωνος της υπνοφόρου) και
μιμούμενοι τους Ολλανδούς
ανθοκαλλιεργητές μετατράπηκαν σε «αφγανούς
χωρικούς της τουλίπας» (σελ. 192), ενώ
πρόκειται, προφανώς, για καλλιεργητές
παπαρούνας. Η πόλη του Αφγανιστάν «Τζαλαλαμπάντ»
γίνεται «Γιαλαλαμπάντ» (σελ. 193), ο
Πατριωτικός Νόμος (Patriot
Act) των
ΗΠΑ γίνεται «πατριωτική πράξη» (σελ. 179). Δεκάδες
αγγλικοί όροι και φράσεις παραμένουν
αμετάφραστοι: «homepage»
(σ. 193), «controlled
demolition»
(σελ. 195), «Council
on
Foreign
Relations»
(σελ. 206, κ.α.), «Colonel» (σελ. 102) κ.ο.κ. (Σχετικά με μία άλλη όψη
της επιμέλειας αυτού του βιβλίου δείτε και
σε διπλανή σελίδα το «Χαμένα στη μετάφραση…»)
Μην
πτοηθείτε όμως από αυτά τα λάθη και κάμποσα
ακόμα. Πρόκειται για ένα εξαιρετικό βιβλίο
– κατά τα λοιπά. Κρίμα που η αβελτηρία
κάποιων σχεδόν κατέστρεψε αυτό το έργο. Στο
κύκλωμα του βιβλίου στην Ελλάδα οι
μεταφραστές είναι ίσως οι πιο
κακοπληρωμένοι ενώ, στο θέμα της αμοιβής,
τους συναγωνίζονται σχεδόν επάξια οι
επιμελητές βιβλίων. Και αν οι πρώτοι σχεδόν
σπάνια φέρουν ευθύνη για το τελικό
αποτέλεσμα οι δεύτεροι θα έπρεπε να κάνουν
καλύτερα τη δουλειά τους – εκτός και αν δεν
προλαβαίνουν από τις εμφανίσεις τους στα
τηλεοπτικά παράθυρα. Σε κάθε περίπτωση, οι
εκδότες έχουν την τελική ευθύνη για το
προϊόν που μας ζητούν να αγοράσουμε, άρα
είναι και οι μόνοι υπεύθυνοι…]
|

|
Χαμένα
στη μετάφραση και στην επιμέλεια…
Ο
λόγος για αρκετά βιβλία που αναφέρονται
στις σημειώσεις του έργου του Μπραίκερς
για την 11η Σεπτεμβρίου και που
μεταφραστής και/ή επιμελητής και/ή εκδότης
δεν θεώρησαν σκόπιμο να μας πληροφορήσουν
ότι έχουν κυκλοφορήσει μεταφρασμένα στα
ελληνικά, τα περισσότερα μάλιστα τα
τελευταία χρόνια.
Το βιβλίο
του Ζ. Μπρεζίνσκι, The Grand Chessboard(Η Μεγάλη Σκακιέρα), κυκλοφορεί στα
ελληνικά από τις εκδόσεις Λιβάνη (1998, μετ.
Ελένη Αστερίου), αλλά στο βιβλίο του
Μπραίκερς, είτε λόγω άγνοιας μεταφραστή/επιμελητή
είτε επειδή δεν χρειάζεται να προστεθεί
σημείωση για να μην «προμοτάρουμε» τους
ανταγωνιστές εκδότες, αλλού ο τίτλος
παραμένει αμετάφραστος στα αγγλικά (σελ. 181
κ.α.), ενώ αλλού μεταφράζεται ως Η
Μοναδική Παγκόσμια Υπερδύναμη (σελ. 240),
μεταφρασμένος από τον τίτλο της γερμανικής
έκδοσης (Die
einzige
Weltmacht).
Στα ελληνικά έχει μεταφραστεί και το
βιβλίο Clash
of
Civilizations
(Η
Σύγκρουση των Πολιτισμών) του Σάμιουελ
Χάντινγκτον (εκδ. Τερζόπουλος, 1999, μετ.
Σήλια Ριζοθανάση), που ο τίτλος του αλλού
μεταφράζεται και αλλού παραμένει
αμετάφραστος στα αγγλικά. Από τα βιβλία που
αναφέρονται στις σημειώσεις και έχουν
εκδοθεί στα ελληνικά (χωρίς φυσικά να
γίνεται η παραμικρή αναφορά στην ελληνική
μετάφρασή τους) είναι και τα εξής: L’
Effroyable Imposture
(σελ. 244) του Τιερύ Μεϋσάν (Η
Τρομακτική Απάτη, εκδ. Γραφές, 2002, μετ.
Μαρία Κράλλη), Οι
Ταλιμπάν του Αχμέντ Ρασίντ (εκδ. Ενάλιος,
2001, μετ. Γ. Κουσουνέλος, Α. Κοσμά), Οι Ασσασσίνοι του
Μπέρναρντ Λιούις (εκδ. Τροχαλία, 2000, μετ. Γ.
Γούτας), το βιβλίο του Γκρεγκ Παλάστ Δημοκρατία
σε Τιμή Ευκαιρίας (εκδ. Σύγχρονοι
Ορίζοντες, 2003, Ε. Μπαρτζινόπουλος, βλ. και Hellenic
Nexus
τ. 1), το βιβλίο του
Νόαμ Τσόμσκι 11/9 (εκδ.
Άγρα, 2001, μετ. Σ. Μιχαήλ), ενώ κυκλοφορούν και
διάφορες μεταφράσεις του έργου του Σουν
Τζου, Η Τέχνη του
Πολέμου. Επίσης κυκλοφορούν
μεταφρασμένα στα ελληνικά και τα
μυθιστορήματα Το Ουράνιο Τόξο της Βαρύτητας του
Τόμας Πύντσον (εκδ. Χατζηνικολή, 1998, μετ. Γ.
Κυριαζής) και Οι
Ιλουμινάτοι-Το Μάτι της Πυραμίδας των
Ρόμπερτ Ση και Ρόμπερτ Α. Γουΐλσον (εκδ. Aquarius, 1993, μετ. Γ. Μπαρουξής). Το «μόνο» βιβλίο εξ
όσων αναφέρονται στις σημειώσεις και που,
σύμφωνα με τον επιμελητή, έχει μεταφραστεί
στα ελληνικά είναι το Ο
Μπους Πάει στον Πόλεμο του Bob Woodward.
Αυτό δεν «ξέφυγε» αφού έχει εκδοθεί από τον
ίδιο εκδοτικό οίκο. Ψύλλοι στ’ άχυρα θα μου
πείτε…
Ψύλλοι
στ’ άχυρα; Ξεφυλλίζοντας λοιπόν τις
σελίδες με τις σημειώσεις στο βιβλίο του
Μπραίκερς για να δω ποια από τα βιβλία που
αναφέρονται έχουν μεταφραστεί στα
ελληνικά, βλέπω και μία σημείωση (υπ’
αριθμόν 167, στη δεύτερη ενότητα) που
παραπέμπει στο εξαιρετικό βιβλίο του
Βίλχελμ Ράιχ, Die Massenpsychologie
des
Faschismus,
που επίσης έχει μεταφραστεί στα ελληνικά (Η
Μαζική Ψυχολογία του Φασισμού, εκδ.
Μπουκουμάνη, 1974, μετ. Ηρώ Λάμπρου). Ανατρέχω
στις σελίδες του βιβλίου και τι ανακαλύπτω;
Σημείωση με τον αριθμό «167» δεν υπάρχει. Η
σημείωση «166» υπάρχει στο τέλος της πρώτης
παραγράφου της σελίδας 193 και η σημείωση «168»
στη δεύτερη γραμμή της τελευταίας
παραγράφου της σελίδας 194. Και αναρωτιέμαι:
αφού στο τέλος υπάρχει η βιβλιογραφική
παραπομπή, γιατί δεν υπάρχει και στο
κείμενο η αναφορά στον Ράιχ; Καταφεύγω στις
ιστοσελίδες του Μπραίκερς (άρθρο «
Fakten, Fiktionen, Fakes»
της 15.12.01) και εκεί υπάρχει σχεδόν μία
ολόκληρη παράγραφος που αναφέρεται στο
βιβλίο του Ράιχ.
Χάθηκε
στη μετάφραση, χάθηκε στην επιμέλεια,
χτύπησε ο δαίμων του τυπογραφείου;
|
|
Jean-François Bouvvet
Ο Σίδηρος
και το Σπανάκι – Και Άλλες Αβάσιμες
Θεωρίες
Εκδόσεις
Σαββάλας
Αθήνα
2003
Μετάφραση:
Κωνσταντίνα Φιλιοπούλου
[188
σελίδες, 9,70 ευρώ]
Πριν
από ένα πέμπτο του αιώνα περίπου, κάποιοι
φίλοι χρησιμοποιούσαν συχνά τη φράση «Με
εκπλήσσει το πλήθος των άχρηστων πραγμάτων
που ξέρεις!» όταν ήθελαν να δείξουν σε
κάποιον ότι αυτό που μόλις είχε πει δεν
είχε την παραμικρή αξία χρήσης, ήταν
παντελώς άχρηστο ως γνώση, μερικές δε φορές
ότι ήταν τελείως αβάσιμο, ήγουν θεμελιωδώς
λανθασμένο.
Στο
βιβλίο που επιμελήθηκε ο Ζαν-Φρανσουά
Μπουβέ και στο οποίο συνεισέφεραν επτά
ακόμη επιστήμονες –από
φυσικομαθηματικούς και
νευροβιοεπιστήμονες ως γεωπόνους και
μοριακούς γαστρονόμους– φιλοξενείται μια
σειρά ολιγοσέλιδων κειμένων, που έχουν
σκοπό τους να μας πείσουν ότι πάρα πολλά –μα
πάρα πολλά– από αυτά που γνωρίζουμε ως «επιστημονικές
αλήθειες» στην καθημερινότητά μας είναι
παντελώς λανθασμένα. «Όλοι γνωρίζουν»,
γράφει ο Ζ.-Φ. Μπουβέ στον πρόλογο του
βιβλίου, «ότι το σπανάκι περιέχει πολύ
σίδηρο, ότι το κόκκινο εξαγριώνει τον ταύρο,
ότι η φώκια είναι αδιόρθωτη ομοφυλόφιλη ή
ότι ο άνθρωπος κατάγεται από τον πίθηκο». Ε,
λοιπόν, γνωρίζουμε…
λάθος. Όλες αυτές οι δημοφιλείς «αλήθειες»
είναι ψευδείς. Και αυτό το απολαυστικό
βιβλίο αναλύει δεκάδες παραδείγματα αυτών
των ψευδών «αληθειών».
Η
χοληστερόλη δεν είναι δηλητήριο και τα
προϊόντα λάιτ δεν αδυνατίζουν, αγόρια και
κορίτσια δεν έχουν τις ίδιες νοητικές
ικανότητες (όπως αναφέρεται και στο βιβλίο
η Μαντόνα [με δείκτη νοημοσύνης 140] και η
Σάρον Στόουν [150] είχαν πολύ υψηλότερο IQ
από τον πρόεδρο Κέννεντυ [μόλις 119]), η
πεποίθηση ότι χρησιμοποιούμε μόλις το 10%
του εγκεφάλου μας δεν ισχύει, τα νοσοκομεία
δεν είναι ασηπτικοί χώροι, παπαρούνες για
την παραγωγή οπίου δεν καλλιεργούνται
μόνον στο Αφγανιστάν αλλά και στη Γαλλία,
τα αντισυλληπτικά δεν εμφανίστηκαν τη
δεκαετία του 1950, οι άνθρωποι έχουν
τουλάχιστον οκτώ αισθήσεις χωρίς να
υπολογίζουμε την «έκτη αίσθηση», το
κάπνισμα δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι
βλάπτει την υγεία, και δεν είναι καθόλου
σίγουρο ότι οι νέοι μαθαίνουν πιο γρήγορα…
Και
φτάνουμε στο καίριο ερώτημα: πόσο εύκολο
είναι να ξεμάθουμε αυτά που έχουμε μάθει;
|
|
Andrew Robinson
Ο
Άνθρωπος που Αποκρυπτογράφησε τη Γραμμική
Β΄–
Η
Ιστορία του Μάικλ Βέντρις
Εκδόσεις
Πατάκη
Αθήνα
2004
Μετάφραση:
Ιωάννης Ν. Αρβανίτης
Παράρτημα
στην ελληνική έκδοση: Χαράλαμπος Ε.
Μαραβέλιας
[216
σελίδες, μετά σημειώσεων του μεταφραστή
και ευρετήριο, 14 ευρώ]
Πόσο
εύκολο έργο αποδείχτηκε τελικά για τον
Μάικλ Βέντρις η αποκρυπτογράφηση της
Γραμμικής Γραφής Β΄; Πόσο εύκολο ήταν για
τον ίδιο αλλά και για όλους εκείνους που
επιχείρησαν να την αποκρυπτογραφήσουν να
ξεμάθουν αυτά που ήδη γνώριζαν ή νόμιζαν
πως γνώριζαν, να ξεφύγουν δηλαδή από τις
προκαταλήψεις τους; Η Γραμμική Β΄ δεν είναι
ελληνική γραφή! Η Γραμμική Β΄ δεν είναι
ελληνική γραφή! Η Γραμμική Β΄ δεν είναι
ελληνική γραφή! Η Γραμμική Β΄ απλά δεν «ήταν»
ελληνική γραφή. Ήταν αποκλειστικά γραφή
των Μινωιτών –που ως γνωστόν «δεν είχαν»
σχέσεις με την Ελλάδα–, η Γραμμική Β΄ ήταν
διάλεκτος που συγγένευε στενά με την
ετρουσκική (όταν δεν συγγένευε με τα
σουμεριακά), ο Άρθρουρ Έβανς, που ανακάλυψε
τις πρώτες πινακίδες Γραμμικής Β΄ στην
Κρήτη, για να τις αποκρυπτογραφήσει
εξέταζε την κυπριακή γραφή, που είχε
αποκρυπτογραφηθεί το 1871 και ήταν ελληνική, χωρίς να θεωρεί
δεδομένο ότι η Γραμμική Β΄ ήταν ελληνική [αυτή
«η ιδέα του (σ.σ. Α. Έβανς) ίσως μοιάζει κάπως
διεστραμμένη», αναφέρει ο Α. Ρόμπινσον – «ίσως»;
«κάπως»;], ο Βέντρις «αντιπαθούσε την
κυριαρχία των κλασικών γλωσσών πάνω στο
Δυτικό πολιτισμό» (σελ. 50), οπότε η Γραμμική
Β΄ δεν υπήρχε περίπτωση να είναι ελληνική.
Και
όταν το 1939 ανακαλύφτηκαν σχεδόν εξακόσια
νέα κομμάτια Γραμμικής Β΄ στην Πύλο –τι
ζητούσαν άραγε «οι Υδραίοι καπεταναίοι στη
Λάρισα;»– οι μαθητές του Α. Έβανς
παρουσίασαν αμέσως εξηγήσεις όπως ότι οι
πινακίδες της Πύλου ήταν «λάφυρα πολέμου
από την Κρήτη» ή ότι «κάποιος αγράμματος
ηγεμονίσκος είχε εισβάλλει στη μινωική
Κρήτη και πήρε μαζί του τους γραφείς της να
δουλεύουν στο ανάκτορό του στην Πύλο» (σελ.
77). Πάντως, η Γραμμική Β΄ δεν ήταν ελληνική.
Τελεία και παύλα.
Ακόμη
και στα τέλη της δεκαετίας του 1948, «το
εντυπωσιακότερο ίσως είναι ότι κανένας από
τους ειδικούς επιστήμονες, ούτε και ο ίδιος
ο Βέντρις φυσικά, δεν τόλμησε να υπαινιχθεί
ότι η γλώσσα της Γραμμικής Β΄ θα μπορούσε
να είναι ελληνική» (σελ. 92).
Κι
όλα αυτά μέχρι το 1951-52 όταν ο Βέντρις
θεώρησε πως κατά πάσα πιθανότητα η
Γραμμική Β΄ ήταν ελληνική γλώσσα.
Τα
υπόλοιπα είναι ιστορία. Μια ιστορία –αυτή
της αποκρυπτογράφησης– που διηγείται με
τον καλύτερο δυνατό τρόπο ο Άντριου
Ρόμπινσον. Διάβασα το βιβλίο μέσα σε ένα
μεσημέρι και είχα την αίσθηση ότι διάβαζα
ένα καλογραμμένο αστυνομικό του Ραίυμοντ
Τσάντλερ ή του Ντάσιελ Χάμετ. Αν και ο
Ρόμπινσον δεν διαθέτει την ειρωνεία τους,
αν και η λύση του μυστηρίου είναι γνωστή εκ
των προτέρων αν και πάντα παραμονεύει ο
κίνδυνος σε τέτοιου είδους θέματα να
παρασυρθεί ο συγγραφέας σε μια δυσνόητη
για τον αμύητο αναγνώστη
επιστημονικολογία το βιβλίο αξίζει τον
κόπο και με το παραπάνω. Και σ’ αυτό
συντελεί και η πολύ καλή μετάφραση.
|
|
Silvestre de Sacy
Ασσασσίνοι
– Πραγματεία για τη Δυναστεία και την Ετυμολογία του Ονόματός τους
Εκδόσεις
Futura
Αθήνα
2004
Μετάφραση:
Νέλλη Μπουραντάνη
[100
σελίδες, μετά σημειώσεων άνευ ευρετηρίου,
7,5 ευρώ]
Συμπτώσεις…
Ο Μάικλ Βέντρις αποκρυπτογράφησε τη
Γραμμική Β΄, ο βαρόνος Antoine Isaac Silvestre
de Sacy (1758-1838), «ένας από τους πιο διαπρεπείς
μελετητές της Ανατολής κατά τον δέκατο
ένατο αιώνα καθώς και ο θεμελιωτής του
σύγχρονου οριενταλισμού», όπως σημειώνει
στο «Εισαγωγικό Σημείωμα» του βιβλίου ο Farhad
Daftary,
είχε καταφέρει να αποκρυπτογραφήσει
μερικά από τα ονόματα που αναφέρονταν στη
Στήλη της Ροζέτας, την οποία
αποκρυπτογράφησε πλήρως, λίγα χρόνια
αργότερα, ο Σαμπολιόν.
Ο de
Sacy διατήρησε ένα δια βίου ενδιαφέρον για τη
θρησκεία των Δρούζων, για τους Ισμαηλίτες
για τους περιβόητους Ασσασσίνους, και ήταν
ο πρώτος μελετητής που κατάφερε να λύσει το
μυστήριο του ονόματός τους. Τα
αποτελέσματα αυτής της έρευνας
καταγράφονται σ’ αυτή την Πραγματεία
(1818) όπου συνοψίζει όλα όσα κατάφερε να
αποσπάσει από ισλαμικές πηγές και από τα
χρονικά των Σταυροφόρων.
Στις
πρώτες σελίδες του βιβλίου του ο de
Sacy
περιγράφει αναλυτικά τις δυναστικές και
πολιτικοθεολογικές συγκρούσεις στο Ισλάμ
που οδήγησαν στην ίδρυση της δυναστείας
των Ασσασσίνων από τον Χασάν Σαμπάχ στα
τέλη του ενδέκατου αιώνα, όταν και κατάφερε
να καταλάβει το φρούριο του Αλαμούτ, που
βρίσκεται κοντά στο Καζβίν του σημερινού
Ιράν. Στη συνέχεια, εξετάζεται η ετυμολογία
του ονόματος Ασσασσίνοι (που στις
περισσότερες δυτικοευρωπαϊκές γλώσσες –assasino,
assassin, assasine,
asesino–
σημαίνει «δολοφόνος, φονιάς»), και ο
συγγραφέας καταλήγει στο, κοινώς αποδεκτό
σήμερα, συμπέρασμα ότι προέρχεται από τη
λέξη «χασίς». Οι Βυζαντινοί τους
αποκαλούσαν «χασίσιους» και ο συγγραφέας
θεωρεί πως όταν οι συγγραφείς του
Βυζαντίου γράφουν «χάσιοι» ασφαλώς
πρόκειται για λάθος των αντιγραφέων των
κειμένων. [Η Άννα Κομνηνή γράφει (Αλεξιάς,
εκδ. Άγρα, τ. Α΄, μετ. Αλόη Σιδέρη, σελ. 244-5): «Τέτοιο
είναι το φυσικό των Χασίων: χαίρονται με το
αίμα και το θεωρούν διασκέδαση να
διαπερνούν με το ξίφος τους τα ανθρώπινα
σπλάχνα… Το επάγγελμα του φονιά
παραδίδεται σ’ αυτούς από γενιά σε γενιά
σαν να ήταν κλήρος πατρικός».]
Ο de
Sacy
συνεχίζει επί
μακρόν με την ετυμολογία του ονόματος των
Ασσασσίνων, όπως υποδηλώνει άλλωστε και ο
τίτλος της Πραγματείας
του, καθώς και με το αν οι Ασσασσίνοι ήταν
Ισμαηλίτες. Τα ιστορικά στοιχεία που δίνει
για τους Ασσασσίνους δεν είναι και τόσο
πολλά, οπότε αν κάποιος ενδιαφέρεται γι’
αυτούς θα πρέπει να καταφύγει στο βιβλίο
του –σταθερά φιλότουρκου– Μπέρναρντ
Λιούις με το ίδιο θέμα που αναφέρεται σε
διπλανή στήλη.
Οι
εκδόσεις Futura
είναι περισσότερο γνωστές για την ομώνυμη και
πάντα ενδιαφέρουσα «περιοδική έκδοση
πολιτισμικής κριτικής», το ένατο τεύχος
της οποίας κυκλοφόρησε το περασμένο
καλοκαίρι και αξίζει το ενδιαφέρον σας.
|
|
Χρήστης
Βιβλίων
Τις
ημέρες που θα κυκλοφορεί αυτό το τεύχος στα
περίπτερα, θα αρχίσει να προβάλλεται σε
ολόκληρο τον πλανήτη –και στην Ελλάδα– η
ταινία του Όλιβερ Στόουν για τον «Μέγα»
Αλέξανδρο. Επειδή αναμένεται νέο κύμα «εθνικής
αγανάκτησης» κατά εκείνων που πετούν τους
«μαργαρίτας τοις κυσί» συνιστώ τοις πάσι
ψυχραιμία. Στο κάτω-κάτω ουδέποτε
ισχυρίστηκε κάποιος ότι το Χόλλυγουντ
γράφει ιστορία, ούτε ότι ήταν ποτέ
περισσότερο ανιστόρητο από τους «αγανακτούντες».
Και ευτυχώς δηλαδή που ο αμερικανός
σκηνοθέτης υποχρεώθηκε από την εταιρεία
παραγωγής της ταινίας να ξανακάνει το
μοντάζ και να μην εμφανίζει τον Αλέξανδρο
ως διολισθαίνοντα «στο αμάρτημα της
ομοφυλοφιλίας». Μόνον ένας «ντιγκιντάγκας»
Μεγαλέξαντρος μας έλειπε τώρα που
ξανάνοιξε το «Μακεδονικό». Η «Μπέμπα
Μπλανς» πάει στον πόλεμο…
|
|