 |
 |
 |
เครื่องดีด |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
 |
เครื่องสี |
|
 |
 |
เครื่องตี |
|
 |
 |
เครื่องเป่า |
|
 |
|
 |
|
 |
 |
 |
 |
จะเข้
เป็นเครื่องดนตรีไทยประเภทเครื่องดีด ปรากฏหลักฐานในกฏมณเฑียรบาล
ตอนที่ 20สมัยอยุธยาตอนต้น พ.ศ. ตรงกับรัชสมัยของสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ
ความว่า
อนึ่งในท่อน้ำในสระแก้ว ผู้ใดขี่เรือคฤ เรือปทุน เรือกูบ และเรือมีศาตราวุธ
ใส่หมวกคลุมหัวนอนมา ชายหญิงนั่งมาด้วยกัน อนึ่งชะเลาะตีด่ากัน
ร้องเพลงเรือ เป่าปี่ เป่าขลุ่ยสีซอดีดจะเข้ กระจับปี่ตีโทนทับ
โห่ร้องที่นั่น
จะเข้เป็นเครื่องดนตรีที่รับอิทธิพลมาจากชาวมอญ เดิมคงมีรูปร่างเช่นเดียวกับจระเข้
ดังพบว่าเครื่องดนตรีประเภทเครื่องดีดเช่นเดียวกับจะเข้นั้น ในประเทศเขมร
และประเทศพม่าทำเป็นรูปจระเข้
จะเข้ นิยมทำด้วยไม้แก่นขนุนขุดเป็นโพรงตลอด แบ่งเป็นส่วนหัว และส่วนตัว
มีความยาวประมาณ 130-132 ซ.ม. ด้านล่างปิดด้วยแผ่นไม้แต่เจาะเป็นรู
หรือฉลุเป็นลายเพื่อให้เสียงกังวาน มีเท้ารองตอนหัว 4 และตอนตัว
1 มีสาย 3 สายพันติดกับลูกบิด 3 อัน สายที่ 1 อยู่ด้านนอกของผู้บรรเลงเรียกว่า
สายเอก ตรงกับเสียงโด สายกลางเรียกว่า สายทุ้ม ตรงกับเสียงซอล
ทั้งสายเอกและสายทุ้มนั้น เดิมสายทำจากไหม แต่ปัจจุบันนิยมใช้สายเอ็น
และสายด้านในสุดของผู้บรรเลงทำจากลวดทองเหลือง เรียกว่า สายลวด
ตรงกับเสียงโด ถัดจากลูกบิดคือ หย่อง เป็นส่วนที่รองรับสายจะเข้
ถัดจากนั้นคือ นม ซึ่งมี 11 อัน มีความสูงลดหลั่นกันเป็นลำดับเป็นส่วนที่ใช้นิ้วกดลงบริเวณด้านข้างเพื่อเปลี่ยนระดับเสียง
ส่วนที่รับสายตอนหัวเรียกว่า โต๊ะ ทำจากทองเหลืองบริเวณด้านบนใช้ผิวไม้ไผ่บางๆ
รองรับสายอีกชั้นหนึ่งเพื่อปรับความกังวานของสายแต่ละสาย เรียกว่า
แหน
การดีดจะเข้นั้นใช้ไม้ดีดซึ่งทำจากวัสดุหลายประเภท เช่น ไม้ กระดูกสัตว์
งาช้าง คล้ายแท่งปากกายาวประมาณ 10 ซ.ม. พันด้วยไหมพรม หรือไหมชนิดอื่นติดกับนิ้วชี้
ระดับเสียงจะเข้ |
|
 |
 |
 |
 |
ตำแหน่งนิ้ว/สาย |
สายเอก |
สายทุ้ม |
สายลวด |
สายเปล่า |
เสียงโด |
เสียงซอล |
เสียงโด |
นมที่
1 |
เสียงเร |
เสียงลา |
เสียงเร |
นมที่
2 |
เสียงมี |
เสียงที |
เสียงมี |
นมที่
3 |
เสียงฟา |
เสียงโด |
เสียงฟา |
นมที่
4 |
เสียงซอล |
เสียงเร |
เสียงซอล |
นมที่
5 |
เสียงลา |
เสียงมี |
เสียงลา |
นมที่
6 |
เสียงที |
เสียงฟา |
เสียงที |
นมที่
7 |
เสียงโด |
เสียงซอล |
เสียงโด |
นมที่
8 |
เสียงเร |
เสียงลา |
เสียงเร |
นมที่
9 |
เสียงมี |
เสียงที |
เสียงมี |
นมที่
10 |
เสียงฟา |
เสียงโด |
เสียงฟา |
นมที่
11 |
เสียงซอล |
เสียงเร |
เสียงซอล |
|