Demir Eksikliği Anemisi

Gelişmiş ülekelerde nüfusun %10'unun gelişmekte olan ülkelerde ise %20-25 inin anemik olduğu tahmin edilmektedir.Bunun büyük bir kısmı demir eksikliği nedenlidir.Demir eksikliği tartışılmaz bir şekilde en sık görülen beslenme değişikliğidir.

Total vücut demiri kadınlarda yaklaşık 2gr,erkeklerde ise 6 gramdır.Fonksiyonel vücut demirinin yaklaşık %80 ini hemoglobindedir.Geri kalan kısmı ise miyoglobin ve demir içeren enzimlerde bulunur.Hemosiderin ve ferritine bağlı bulunan demir depoları total vücut demirinin % 15-20 sini meydana getirir.Serum demiri büyük ölçüde demir depoları kaynaklı olduğundan,seviyesi demir depolarının yeterliliğinin önemli bir göstergesidir.Demir plazma içinde transferrin denilen demir bağlayan proteinle taşınır.Normal kişlerde transferrin %33 oranında demirle doymuştur.Serum demir seviyesi erkeklerde desilitrede 120 mikrogram,kadınlarda ise 100 mikrogramdır ve toplam demir bağlama kapasitesi desilitrede 300-350 mikrogramdır.

Demirin kaybı son derece sınırlıdır mukoza ve epitel hücrelerinin dökülmesiyle günde 1-2 mikrogramdır.Bu miktardaki kayıp malabsorbsiyon olmadığı sürece anemiye neden olmaz.demir eksikliği anemisindeki asıl neden genellikle aşırı kan kaybıdır.(veya daha ender olarak idrarda hemoglobin kaybıdır.)Bu kayıp en çok gastrointestinal bölgeden olur.Kötü beslenmeye bağlı demirin besinlerle alınamaması(batı diyeti 10-2- mikrogram demir içerir ve bu değerler hem kadınlar hemde erkekler için yeterlidir.) ,demir bağlayıcı ilaçların(fitatlar,fosfatlar) çok fazla alınması ve ince barsakta emilim için uygun pH oluşturan mide dokusunun kaybı başlıca nedenlerdir.
Neden ne olursa olsun eksikliğin gelişimi yavaş yavaş olur
ilk olarak demir depoları azalır laboratuvar değerleri normaldir.
sonra demir depoları boşalır serum ve kemik iliğnde boyanabilir demir azalır.Sonra dolaşımdaki demir seviyleleri düşer,serum transferininin demir beğlama kapasitesi artar(saturasyonu %15 in altındadır normalde %33 civarındadır).Serum transferrini 12 ng/dl altındadır, ancak akut faz reaktanı olarak yapay biçimde yükdek olabilir.
Demir eksikliğinin tanısında altın standart kemik iliği biyopsisinde demir aranmasıdır.(demir saptanmaz)
Yerleşmiş demir eksikliğinde hemotokrit düşer.Ağır demir eksikliğinde MCV de düşerek 55 fl (80-100 fl) altına inebilir.Diğer kan elemanları genelde normaldir ancak trombositler yüksek olabilir.

Demir eksikliği tanısı kesinleştiğinde altta yatan nedeni bulmak gerekir.

Demir eksikiliğinin erken evrelerinde az sayıda semptomla karşılaşılır .Orta ve ya ağır demir eksikliği olan hastalarda hemoglobinde azalmayla orantısız yorgunluk görülür.Bu durum enerji üreten reaksiyonların kimisindeki demir eksikliğinden kaynaklanır.Bazı hastalar pikaya benzer biçimde buz,nişasta veya kil yerler.Ağır demir eksikliğinde tırnakların eğimi tersine döner buna "kaşık tırnak " yada koilonkia denilir.Bu durum konjenital de olabilir.Bazı vakalarda atrofik glossit görülür.Bu durumda dil parlak ve düzgün görünümdedir.Beraberinde disfaji ve webler olduğunda buna Plummer-Vinson Sendromu denilir.

Demir eksikliği tedavisinde başlıca yol demirin yerine konması ve nedenin ortadan kaldırılımasıdır.Demir ağız yoluyla verilmelidir.Hemoglobin 4-6 haftalık tedavi sonrası normale dönebilir.Hemoglobin normale ulaştıpında demir depolarını doldurmak için tedaviye 4-6 hafta devam edilmelidir.
Ağız yoluyla verilen ilaçların tolere edilmemesi veya başarısız olunması durumunda kas içi veya intravenöz uygulama yapılır.Enyaygın kullanılanı demir-dextran dır.Demir depolarını 1 gr a çıkarmak için gereken total demir dozu hesaplanır ve kas içi uygulanır(haftada 3 kez her kalçaya 2ml) veya 4-6 saatlik infüzyonla verilir.
Demir eksikliğinde MCV nin ve MCHC nin düşük olması nedeniyle anemi mikrostik ve hipokromiktir.extramedüller hematopoeze az rastlanır.

geçen haftanın konusu kaposi sarkomu için tıklayın >>>> bölüm 1

Ziyaretçi Defterime Yazın Ziyaretçi Defterimi Okuyun