Meer weten over: 

WIE WAS F. WEINREB?  
INDEX 
 Inzend-rubriek 
A. Nuis 
Celgenoot 
 Ds. J.D. Wuister 
 Een gesprek 
 

 

Dr. J. Presser, Professor aan de Universiteit van Amsterdam

De heer Presser schrijft in zijn boek (DE ONDERGANG, 1965) welke hij in opdracht heeft vervaardigd van het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie van 13 januari 1950 o.a.: Een broedermoordenaar, alleen op eigen voordeel belust. Een oplichter van honderden Joden. ''Een valse Messias''. En: de grootste illegale werker, die behoorde geridderd te worden. Met allerlei schakeringen daartussen. Het is een merkwaardig spectrum. Want hoe is het mogelijk dat één mens aan al die verschillende kwalificaties kan voldoen?

Verder schrijft Presser: Zijn rol in de oorlog is betrekkelijk eenvoudig begonnen en dit heeft zich achteraf gezien tot een kolossaal Weinreb-Spiel ontwikkeld. Duizenden Joden heeft hij van hun snelle deportatie kunnen weerhouden door het eenvoudig plaatsen van deze mensen op zijn Weinreb-lijst. Dit gaf de mensen een Sperre, zoals dat toen genoemd werd. Hierdoor kregen de mensen tijd om te vluchten, te emigreren, onder te duiken of om gewoon in het verzamelpunt Westerbork te wachten op alsnog doorzending naar Auschwitz. En wie wist wanneer de bevrijding zou plaatsvinden? Weinreb kon alleen maar in die omstandigheden een Sperre geven. En we weten nu dat elke Sperre "platzte", dat is het ophouden te bestaan van de bescherming. Zelfs de Judenrat-Sperre (die van de Judenrat zelf!) was op een gegeven moment niets meer waard.
Tijdens zijn gevangenneming kwam zijn gezin in Westerbork aan en hijzelf belandde op 13 mei 1943 uiteindelijk ook in Westerbork. Vanuit de gevangenis was hij daarheen gezonden. In de ziekenbarak aldaar, kon hij relatief dicht bij zijn gezin weer wat opknappen van zijn zware mishandelingen. Zijn oudste zoon is daar overleden door ondervoeding, verzwakking en ziekte.

Op 28 juni 1943 startte het 2e bedrijf van zijn Spiel. Zijn vrouw en kinderen bleven in Westerbork achter. Door allerlei intriges in deze comedie op leven en dood kreeg hij zijn gezin vrij uit dit doorvoerkamp. Uiteindelijk dook Weinreb op 7 februari 1944 definitief onder met zijn gezin. Dit was precies op tijd, want de 8ste kwam de politie hem tevergeefs ophalen. Hij was gevlogen.

Van het 3e bedrijf, na de oorlog, staat vast dat men hem voor zijn wandaden tijdens de oorlog heeft gestraft.

Volgens Presser is de Jood Weinreb als zondebok gestraft. Hij heeft meer gedaan dan mogelijk was, maar hij moest boeten. Was dit  voor het tekortschieten van talloze niet-Joden?