F. WEINREB (1910)-(1988)

F. Weinreb werd op 18 novenber 1910 in Lemberg geboren, maar hij kwam al vroeg naar Nederland. Hij studeerde aan de Nederlandse Economische Hogeschool in Rotterdam; doctoraal examen in december 1938. Hij was werkzaam aan het Nederlands Economisch Instituut en heeft daar enkele publikaties op zijn naam gebracht. Hij huwde in 1936, zes kinderen, waarvan de oudste in de oorlog in het doorvoerkamp Westerbork aan een ziekte overleed. In 1941 kwam zijn dissertatie "De ontwikkeling van het bouwbedrijf in Nederland" gereed, dit kon door het veranderde klimaat jegens de Joden niet meer verschijnen. Hij was Joods-orthodox en een geestdriftig aanhanger van de geleerde Dr. Nathan Birnbaum. Tijdens de oorlog bood hij als een van de weinige Joden op spectaculaire wijze tegenstand aan het nazi-systeem om de Joden weg te voeren en vervolgens te vernietigen. Dit alles gelukte met een ongeëvenaard succes. Door allerlei intriges kreeg Weinreb het voor elkaar dat er 1500 personen 'gesperrt' waren. - deze term betekende in de oorlog dat je niet mocht worden weggevoerd en moest blijven waar je was - En juist door dit grote aantal was het vervolgens onmogelijk dat er in die tijd, dit speelde vanaf eind november tot begin februari ('43-'44), transporten konden plaats vinden vanaf Westerbork naar Auschwitz. Men kon toch moeilijk een half lege trein laten vertrekken! Daarom lag het gehele jodentransport gedurende die maanden daarheen volkomen stil. Dus eigenlijk door de implicaties van zijn 'Spel' konden er gedurende die tijd geen beschermde, maar ook geen onbeschermde personen worden afgevoerd. Deze bijzonder succevolle 2e lijst van Weinreb was ook bekend onder de naam 'Von-Kleist-Liste'. Gelukkig heeft Weinreb zelf en het grootste deel van zijn gezin in redelijke gezondheid deze oorlog overleefd. Helaas vond men het in Nederland nodig om hem na de oorlog te veroordelen voor enkele gebeurtenissen op een veel kleinere schaal. Niet voor iedereen waarmee hij te maken kreeg liepen de gebeurtenissen in die onzekere tijden van de oorlog goed af. En dit werd hem, een verzetsman toch in hart en nieren, verweten. Alsof hij, een orthodoxe Jood die in de oorlog mishandeld was, die vervolgens naar Westerbork was gebracht en daar weer uit vrij kwam, nogmaals de Duitsers in het ootje nam en ten laatste zelf moest onderduiken, daar ook maar iets aan kon doen. Achteraf kunnen wij duidelijk waarnemen en vaststellen dat men pal na de oorlog de omvang van zijn succes in het WEINREB-SPIEL, waarin hij de hoofdrol en enkele bijrollen vervulde, niet heeft kunnen of willen begrijpen. Met het gevolg dat door dit blindstaren van enkele "kopstukken" van toen naar enkele details (men had het over bedragen en niet over grote groepen van mensen), slechts weinige mensen de grote lijnen nog konden zien van wat er eigenlijk gebeurd was.

Van René Marres (literair historicus) is in het vierde kwartaal van 1999 een boekje verschenen met als titel "Over Willem Frederik Hermans, de geschiedkunde en het fenomeen Friedrich Weinreb". (zie Persbericht) Hij behandelt daarin een aantal beschuldigingen welke in het verleden allemaal ten nadele van Friedrich Weinreb zijn opgeschreven. Op inhoudelijke en wetenschappelijke wijze toont hij aan dat geen daarvan stand kan houden zodra men wat dieper op de desbetreffende kwestie ingaat. Zijn historisch onderzoek maakt een ieder duidelijk dat onder andere het omvangrijke werkstuk van A.J. van der Leeuw en mr. D. Giltay Veth: "Het Weinreb-rapport", geschreven in opdracht van het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie (RIOD), historisch gezien van niet veel waarde is. Men komt bij het lezen van dit goed leesbare werk van Marres zelf tot de vaststaande overtuiging dat de toegevoegde waarde die Van der Leeuw en Giltay Veth aan het papier hebben meegegeven niet veel meer is dan 'zwartmaken'. Het is zelfs op diverse punten onbetrouwbaar te noemen! Daarom eindigt Marres zijn werkstuk met: Want al is het (Weinreb) Rapport als onderzoek erger dan waardeloos, als misleidingsmanoeuvre is het knap en geslaagd. Mocht iemand iets over Nederland in de Tweede Wereldoorlog willen weten, dan kan hij beter het betrouwbare boek van Weinreb lezen. (Collaboratie en verzet 1940-1945)

Deze conclusie van hem is gemakkelijk nog te staven met het feit dat de geïnterviewde personen, en op hen berust "Het Weinreb-rapport" tenslotte in belangrijke mate, niet onder ede stonden. Zij hadden dus de volle gelegenheid om tijdens het aanvullend onderzoek alleen vrijblijvende verklaringen af te leggen en ergo: daarmee kregen zij toch volop de mogelijkheid om op te komen voor het eigen belang? Maar ook: de jodenjagers van Windenkind (SD) worden in het rapport voorgesteld als gewone politiemensen ...! Dit terwijl toch een ieder kan weten dat zo'n voorstelling van zaken niet geloofwaardig en beledigend genoemd kan worden? Hoeveel onschuldige joden hebben zij niet weten te vangen en de dood ingestuurd? En van dat toch algemeen aanvaard af te keuren werk .... aten .... deze 'gewone politiemensen'! Zij leefden met andere woorden ten koste van de levens van de mensen die zich verborgen hielden! Kan men daarmee de huidige gewone politieman vergelijken?
Bij bovenstaande fundamentele punten van kritiek op "Het Weinreb-rapport" kan men de volgende kanttekeningen plaatsen: opzettelijk kinderlijk naïef, gebrekkig nuanceren en verdraaien van de werkelijkheid. "Het Weinreb-rapport" is dan ook een discreet voorbeeld van wat 'valsheid in geschrifte' kan betekenen.

Het wordt langzamerhand eens tijd dat men zich afvraagt: waartoe diende het schrijven van "Het Weinreb-rapport"? Wie werkten daaraan mee, wie waren de initiatief-opdrachtgevers die deze werkwijze verkozen? Kan men deze op laster* gelijkende methode ten koste van een enkel persoon wel blijven accepteren? Is deze bloem van de vooruitgang van onze samenleving ook in deze eeuw nog geldig?

We zullen zien...

*)Laster is in het Duits: Rufmord

----------------------------------------- -----------------------------------------