Cando Noso Señor andaba polo mundo xunto con San Pedro, chegóu unha vez a Teixido, e iban tan cansos e tan ardidos de sede, sin poderen atopar auga ningunha pra beber, que Noso Señor pidéu axuda ó ceo, e o ceo mandoulle unha mazá, e ó partila en dúas pra comela, no medio da mazá, atópou a San Andrés, quen se laiou de que ao seu santuario ían moi poucas persoas, embora ser santo milagreiro, en canto a Santiago eran milleiros os que asistían. (Sobre esta rivalidade ou ciumes entre Santo André e Santiago, teñen falado varios autores, onde André representa o pobo, a tradición, o elemento autóctono, o agachado e o paganismo; Santiago, ás avesas, o cabaleiro, a invasión, o oficial e a ortodoxia.)

    Naquel lugar, Cristo, despois de facer ninxir unha fonte, fíxolle a promesa de que ninguén habería de entrar no ceo sen visitar antes o santuario.
 

    Deiquí vén o dito: "A san Andrés de Teixido, vai de morto que non foi de vivo". Así, a os bechos -cobras, lagartos, etc.- que se atopan no camiño non se lles pode facer mal ningún: son almas dos que en vida non fixeron a romaxe, e que toman esas figuras pra cumprila. Pero non somentes poden cumplir esta obriga collendo a forma dun animal:
 

Santuario de San André.Teixido

Cómpre sinalar tamén a romaxe que fan algúns vivos acompañados do espírito dun parente morto. A viaxe organízase por non ter cumprido o morto o ofrecemento que fixera en vida. Os vivos van á sepultura onde o morto está enterrado e avísano de que van a cumprir a promesa. Proceden con el de idéntica maneira que o faría un mozo de cego co invidente a quen conduce, xa que o morto, aségurase, escoita, mais non ve, de tal xeito que cómpre orientalo, avisalo de posíbeis perigos e comunicarlle, ao cabo, a chegada ao santuario.    Antigamente, os romeiros soían levar un hábito especial, sorte de longa camisa branca con cenefas de coores formando listas, ondas ou meandros, unhas veces cinguida pola cintura, outras solta. Moitos levaban tamén gaitas, pandeiros e outros instrumentos, e ían tocando e cantando pra aliviaren a camiñata e, nalgúns puntos do camiño, depositaban pedras que ían facendo medrar milladoiros .

    Se ollamos para o océano albiscaremos á nosa dereita uns illotes que son as illas Gabeiras, ou Pena Gabeira. A mais grande das tres é a que chaman a barca de Santo André, que, segundo a lenda, chegou a estes lugares nunha barca que despois virou pedra.

    Debaixo da Fonte das Virtudes existen tres olas: unha está ateigada de ouro, outra de prata e outra de arsénico. Se un destapa calquera das dúas primeiras, fica rico; se a terceira, morre decontado por culpa do veleno.

     No cume dun monte situado nos arredores, existe un penedo do que se di que é quen de xerar treboadas.

    Sinala a tradición que a estes lugares, dos que se di que foron os derradeiros en toda Galiza en apertaren o cristianismo, e onde se teñen atopado unha chea de supervivencias de ritos pagáns, da maor parte dos cuales non hai máis indicio da súa usanza na nosa Terra, chegou Lanzarote fuxindo de Bretaña en compaña dun can de tan enormes dimensións que a xente tiña moito medo e chamábanlle o can grande. Dise que os primeiros animais estranxeiros que houbo nestes lugares foron mesmamente, os que trouxo Lanzarote.
 

Cancioneiro de San Andres

Páxina Principal