Σελιδα 6

Τα είχε θαλασσώσει!

  Στο μεταξύ η φασιστική κυβέρνηση της Ιταλίας που βρέθηκε μπροστά σε απρόβλεπτα εμπόδια, τα είχε θαλασσώσει κυριολεκτικά. Σε ελάχιστα χρονικά διαστήματα έκανε αλλαγές στη στρατιωτική ηγεσία, πράγμα που πολύ μας διασκέδαζε. Παρ' όλα αυτά όμως, το αποτέλεσμα ήταν το ίδιο για τους Ιταλούς, διότι τους έλειπε ένας μεγάλος παράγοντας, που για τον στρατό τουλάχιστον , παίζει τον σημαντικότερο ρόλο: το ψυχικό σθένος (αφού δεν είχαν καμιά συμπάθεια στο φασισμό τους)...
  Τέλος, ήρθε και ο ρόλος του Μουσολίνι. Ανέλαβε κι αυτός με τη σειρά του την ηγεσία του στρατού, ελπίζοντας σε καλύτερα αποτελέσματα. Θυμάμαι τον λόγο που εξεφώνησε τον Φεβρουάριο του 1941: "Το μίσος, είπε, των Ελλήνων εναντίον των Ιταλών είναι βαθύ, ανίατο και γενικό και το συμμερίζονται όλοι ανεξαιρέτως, από τον βασιλιά μέχρι τον τελευταίο πολίτη".

Ο Μουσολίνι εγκατέλειψε

  Και δεν είχε άδικο. Είπε μια μεγάλη αλήθεια, διότι ανέκαθεν αλλά και προπαντός από τον τορπιλισμό της "Έλλης" και μετά (15 Αυγούστου 1940) το μίσος όλων των Ελλήνων εναντίον του ιταλικού φασισμού, ήταν έτσι ακριβώς, όπως το χαρακτήρισε ο Ιταλός δικτάτορας.
  Οι εαρινές επιθέσεις του Μουσολίνι απέτυχαν και αυτές, όπως είναι γνωστό, και αναγκάστηκε να εγκαταλείψει ντροπιασμένος την ηγεσία του στρατού του και να γυρίσει στο σπίτι του.
  Πίσω όμως από τα νώτα του ηρωικά μαχόμενου στρατού μας, παραμόνευε κάποιος άλλος εχθρός, που ήρθε σε βοήθεια του Μουσολίνι και μας χτύπησε πισώπλατα. Ήταν ο άλλος δικτάτορας, ο Χίτλερ.

Οι Γερμανοί

  Γύρω στις 10 το πρωί της 6ης Απρίλη 1941, ο λαός της πόλης πληροφορήθηκε για τη γερμανική επίθεση. Η απροσδόκητη είδηση διαδόθηκε αστραπιαία στη φιλήσυχη πόλη και οι πολίτες σε ομάδες συζητούσαν το γεγονός προσπαθώντας να βγάλουν συμπεράσματα.
   Όσο περνούσε η μέρα, τόσο η αγωνία μας κορυφωνόταν, διότι δεν είχαμε καμιά νεότερη είδηση. Τις βραδινές ώρες πολιορκήσαμε τα ραδιόφωνα και με μεγάλο χτυποκάρδι περιμέναμε να ακούσουμε τις πρώτες ειδήσεις. Αυτές όμως ήταν αόριστες κι έτσι η ανησυχία μας κορυφωνόταν ακόμη περισσότερο.
   Μόνο από την τρίτη μέρα της εισβολής, η κατάσταση άρχισε να διαγράφεται καθαρά. Και ο πιο αφελής αντιλαμβανόταν ότι η Ελλάδα χτυπημένη από τα νώτα προχωρούσε προς την υποδούλωση διότι ήταν αδύνατο να αντεπεξέλθει στην πίεση των δύο μεγάλων αυτοκρατοριών και προ παντός της Γερμανίας.

Διανυκτέρευση στα καταφύγια

  Στο μεταξύ τα γερμανικά αεροπλάνα περνούσαν ολόκληρη τη νύχτα πάνω από την πόλη και κατευθύνονταν κατά κύριο λόγο στον Πειραιά για να βομβαρδίσουν το λιμάνι και τα γύρω από την πρωτεύουσα αεροδρόμια. Το πέρασμα αυτό των αεροπλάνων μας ανάγκαζε να διανυκτερεύουμε στα καταφύγια ή στο ύπαιθρο.
  Στη συνέχεια, όλες οι ειδήσεις ήταν δυσμενείς, διότι η γερμανική προέλαση ήταν σχεδόν ακάθεκτη και η κατάλυσή μας σαν Κράτους ελεύθερου, πλησίαζε. Η μια μετά την άλλη οι πόλεις μας καταλαμβάνονταν και τα αεροπλάνα περνούσαν πια ολόκληρη τη μέρα από πάνω μας, και σε ύψος μόλις ελάχιστων μέτρων από τις στέγες των σπιτιών μας. Τέλος, πληροφορηθήκαμε και την κατάληψη των Πατρών και την προς τα εδώ προέλαση του εχθρού.

Εβομβάρδισαν την πόλη

  Μετά τη συνθηκολόγηση του στρατού, ο λαός είχε αναθαρρήσει και προ παντός όταν άρχισαν να καταφθάνουν στην πόλη μας οι πρώτοι στρατιώτες τους οποίους οι Γερμανοί είχαν αφήσει ελεύθερους, γι ' αυτό πάψαμε να παίρνουμε προφυλακτικά μέτρα για το ενδεχόμενο βομβαρδισμού.
  Η αμέλειά μας όμως αυτή παρά λίγο να μας στοιχίσει πολύ ακριβά διότι οι Γερμανοί εβομβάρδισαν την πόλη γύρω στις τρεις το απόγευμα της 27 .4.1941 ρίχνοντας περί τις 10-12 βόμβες, με αποτέλεσμα το φόνο δύο ατόμων, του Αναστ. Θ. Κοροντζή και της Σπαγκούρου καθώς και τον τραυματισμό πολλών άλλων .
  Απόρροια του βομβαρδισμού αυτού ήταν να εγκαταλειφθεί τελείως η πόλη και ο λαός να καταφύγει στις εξοχές.
  Την επομένη του βομβαρδισμού πέρασαν οι μηχανοκίνητες γερμανικές φάλαγγες από τη δημόσια οδό Πατρών-Πύργου, περί τα 4 χιλιόμετρα δυτικά και κατευθύνονταν προς Καλαμάτα, καταδιώκοντας τους Άγγλους.
  Κατά την προέλαση, γερμανικός στρατός δεν μπήκε στην Αμαλιάδα, εκτός από ελάχιστους μοτοσικλετιστές, που κατευθύνθηκαν και κατέλαβαν την προς το ανατολικό σημείο της πόλης αποθήκη βενζίνης του Γρηγ. Καπατσώρη, όπου και έβαλαν ένα στρατιώτη φρουρό.
  Οι Γερμανοί, όπως είπαμε, πέρασαν έξω από την πόλη, από τον δρόμο που πηγαίνει στον Πύργο, εγκατέστησαν όμως φρουρά. Οι λίγοι άντρες τους, που έμειναν για την φρούρηση της βενζιναποθήκης, έφυγαν κι αυτοί μετά από μερικές μέρες, αφού πήραν με αυτοκίνητα όση βενζίνη βρήκαν μέσα στην αποθήκη.
  Από τότε κανένας σχεδόν Γερμανός δεν εμφανιζόταν στην πόλη, για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Ατυχώς όμως...

  Οι διερχόμενοι Γερμανοί στρατιώτες από όλες τις μικρές ή μεγάλες πόλεις ή και τα χωριά, δεν έδιναν καμιά απολύτως σημασία στον όχλο, περνούσαν μάλλον σαν επισκέπτες παρά σαν εχθροί και γι ' αυτό ο λαός σκεπτόταν ότι αν πρόκειται να έλθουν στρατεύματα κατοχής θα ήταν προτιμότερο αυτά να ήταν γερμανικά παρά ιταλικά διότι εξακολουθούσε το μίσος μας να διατηρείται αμείωτο εναντίον των Ιταλών φασιστών και εφοβούμεθα αντεκδικήσεις από μέρους τους.
  Ατυχώς όμως, ήταν γραφτό να δοκιμάσουμε και τους δύο αυτούς, που ήταν ο ένας σκληρότερος του άλλου. Μετά από λίγες μέρες λοιπόν, πληροφορηθήκαμε ότι αποφασίστηκε από τον Άξονα η Ελλάδα να μείνει υπό ιταλική κατοχή διότι, όπως αποδείχτηκε αργότερα, οι Γερμανοί θα εμπλέκονταν σε πόλεμο με την Ρωσία.

Kαραμπινιερία

  Πέρασαν έτσι δυο μήνες περίπου, χωρίς να έλθουν ξένα στρατεύματα στην Αμαλιάδα, ενώ αντίθετα στον Πύργο εγκαταστάθηκε αμέσως σημαντική γερμανική φρουρά και αργότερα έφθασε εκεί και μεγάλη δύναμη ιταλικών στρατευμάτων .Τέλος, μετά το πέρασμα, όπως είπαμε, των δύο μηνών, έφθασε στην πόλη μας μικρή δύναμη χωροφυλακής. Καραμπινιερίας όπως λεγότανε, που αφού κατέλαβε το κοντά στην πλατεία Α γ .Αθανασίου σπίτι του Δημ. Καραγιάννη και εγκατέστησε φρουρά από δύο καραμπινιέρους, έφυγε.
  Οι δύο αυτοί έβγαιναν κάθε βράδυ και πήγαιναν από την Λεωφόρο Όθωνος -Αμαλίας στο σιδηροδρομικό σταθμό και μετά επέστρεφαν. Φαίνονταν καθ' όλα άμεμπτοι και δεν είχαν καμιά επαφή με τους κατοίκους. Γίνονταν όμως περίεργο θέαμα για τους μικρούς, διότι φορούσαν καπέλα τύπου Ναπολέοντος.

Bαρβαρότητα

  Ο λόγος της άμεμπτης συμπεριφοράς τους ήταν , όπως αποδείχτηκε αργότερα, ο φόβος τους μήπως κακοποιηθούν, διότι όταν έγιναν πολλοί, με την άφιξη μεγάλου όγκου στρατευμάτων, αποθρασύνθηκαν κυριολεκτικά και μας απόδειξαν τη μικρότητα και τη βαρβαρότητά τους με κάθε τρόπο. Φάνηκαν, με ένα λόγο, σωστά καθάρματα, άνθρωποι κατώτατου πολιτισμού και βάρβαροι. Ακόμη δε, δειλοί και άνανδροι, και τους οποίους κατόπιν καταξευτέλισαν οι Γερμανοί μπροστά στα μάτια μας και τους γελοιοποίησαν κυριολεκτικά όσους είχαν μείνει στην πόλη μετά τη συνθηκολόγηση του βασιλιά τους με τους συμμάχους μας, δηλαδή μετά την ανατροπή του Μουσολίνι.
  Την αποφράδα μέρα της 1ης Ιουλίου 1941 έφτασε δύναμη Ιταλών αξιωματικών με στρατό και έκαναν επιτάξεις ιδιωτικών και δημοσίων κτιρίων , προετοιμάζοντας την άφιξη μεγάλου αριθμού στρατευμάτων κατοχής.

Στο σπίτι του Μπελογιάννη

  Πραγματικά μετά από λίγες μέρες έφθασε ένα τάγμα που στρατωνίστηκε στο γυμνάσιο καθώς και σε άλλα σχολεία, ενώ το διοικητήριο στεγάσθηκε στο σπίτι του Γ. Μπελογιάννη, στην πλατεία Σοχιάς, που μέχρι τη μέρα εκείνη ήταν ένα από τα πολυτελέστερα ξενοδοχεία της πόλης.
  Αργότερα έφθασε και άλλος στρατός κι έτσι η πόλη βρέθηκε υπό την κατοχή και την κυριαρχία χιλιάδων στρατιωτών εξοπλισμένων με όλα τα τότε σύγχρονα όπλα.
  Η πόλη παρουσίαζε όψη στρατοκρατούμενη, ο λαός όμως δεν ανησυχούσε από το ασυνήθιστο αυτό φαινόμενο, διότι δεν τους υπολόγιζε.

"Επί ποινή τυφεκισμού..."!

  Η είσοδος του τάγματος έγινε πομπωδώς και επακολούθησε παρέλαση από τους κεντρικούς δρόμους. Τα μαγαζιά, ύστερα από διαταγή, ήταν κλειστά και οι πολίτες έβλεπαν με απάθεια την παρέλαση. Επακολούθησαν προκηρύξεις αναφερόμενες στα ζητήματα τάξης και προ παντός του αφοπλισμού.
  Κάθε πολίτης υποχρεωνόταν "επί ποινή τυφεκισμού" να παραδώσει κάθε όπλο που είχε, χωρίς να εξαιρούνται τα κυνηγετικά και τα ιστορικά καρυοφύλλια. Η προθεσμία για παράδοση ήταν οκταήμερη.