Anayasa demokrasiye kapalı

Hacı Ali Özhan

*Cuma dergisi 7 kasım 1999 yayımlanmıştır.

Eylül askeri darbesince hazırlanan 2709 sayılı kanun, 1982 yılında, lideri Sn. Evren' in kefilliği ve dönemin korkulu ortamında % 92 çoğunlukla kabul edilerek Türkiye Cumhuriyeti Anayasası olmuştur.

Sn. Evren, Anayasanın kabulü ile kendisini , 7 yıl süreli Cumhurbaşkanı yaptırarak yürütmenin başına geçmiştir.

içeriği ve baskıcı, ancak'lı, ama' lı, bol tekrarlı bazen çok ayrıntılı bir tepki anayasasıdır 2709. O kadar tedbirli ve tepkilidir ki verdiği haklardan geri almadığı yok gibidir.

1982 Anayasası her tarafında demokrasi yazmasına karşın, demokrasi ilkeleri ile bağdaşmayan 4 madde ile geçici 15 madde üzerinde durmak istiyorum.

1961 Anayasası'nda yalnızca "Devletin seklinin cumhuriyet oluğu hakkındaki anayasa hükmü değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif edilemez " demesine karşın, 1982 Anayasası'nın 4. maddesinde, cumhuriyet, cumhuriyetin nitelikleri, devletin bütünlüğü, resmi dili, bayrağı, milli marşı, başkentini düzenleyen ilk 3 maddedeki hükümleri kapsar şekilde genişletilerek bu hükümlerin değiştirilemeyeceği ve değiştirilmesinin teklif edilemeyeceği düzenlenmiştir.

Buradan ilk 3 maddenin dışındaki hükümlerin değiştirilebileceği anlamı çıkmasına karşın, anayasa değişikliğinin meclisin 1/3 oran sayısınca teklif edilmesi ve 3/5 oran sayısınca kabulü şartına bağlanması anayasanın değiştirilmesinin zorlaştırılması yanında, kanunların anayasaya aykırılık, anayasa dışı, anayasaya karşı vb. yorumlarla değiştirilmeyi daralttığı bazen de suçladığı hukuki gerçeğimiz.

Değiştirilemeyeceğini düzenleyen hükümler soyut, tanımsız, tartışmalı kavramlarla izah edilmiş olması, içinden çıkılmaz ciddi bir tartışma meydana getirmektedir. Keza, başlangıç kısmına atıf yapılarak düz bir metnin değiştirilemez hükümler arasına sokulması tartışmayı bile anlamsız yapacak kadar karıştırmaktadır.

Millet iradesi ile, egemenlik ile bir kuralın değiştirilemez, değiştirilmesi teklif dahi edilemez şeklinde düzenlenmesini bağdaştırmak kanımca imkânsızdır. Milletin kendi kendisine koyduğu bir kuralı yine milletin değiştiremez olması nasıl anlaşılabilir? Bu değiştirilemez kuralı kim nasıl değiştirecek?

Sanıyorum ülkemizdeki bunalım ve sorunların kaynağı burası.Değiştirilemez kuralı demokrasiye uymadığı gibi hukuka da uymamaktadır.

Geçici 15. madde ile 12 Eylül 1980 tarihinde Meclis Başkanlık Divanı'nın oluştuğu 6.12.1983 tarihine kadar ki 28 aylık dönemdeki MGK' yi hükümetleri, Danışma Meclisi ve kararlan uygulayanların her türlü kararlarının cezai, mali, hukuki sorumluluk iddiası ileri sürülemeyeceği ve yargı mercilerine başvurulamayacağı kuralına, hukuka, demokrasiye bırakın uyduğunu, çatıştığını söylemeye gerek var mı?

Keza bu dönemde çıkarılan 670 kanun, 90 KHK, 76 Karar 'ın anayasaya açıkça aykırı olsa bile uygulanması kuralı, böylesine demokrasi dışı ve hukuk düşmanı bir madde olamaz.

Askeri dönemlerin normal karakteri olan bu maddeler, 1961 İhtilali'nde de 27 Mayıs 1960- 6 Ocak 1961 döneminde yasaklayıcı kurallar konulmuştur. Anormal olan Anayasa Mahkemesi'nin geçici 15. maddeyi şekilci, katı hatta ihtilal uygulamasını aratmayacak derecede yorumlanmasıdır.

Anayasanın geçici maddeyi geçicilik özelliği ve amacı dışında bütün zamanlan kapsar şekilde yorumlayarak, Anayasanın üstünlüğünü tartışmalı hale getirmiş, kendi işlevi ile de uyumsuz hale düşürerek çift başlı anayasa yaratmıştır.

Bir çoğu temel konularda olan (SPK, Sen K. Top. K. Grev K. vs.) kanunlar açıkça Anayasaya aykırı olsa bile bir geçici madde ile anayasa gücünde ve anayasa ömrünce güvencede uygulanacaktır.

Antidemokratik hükümlerle dolu bu anayasa 3 kez sınırlı değiştirilmesine karşın toplumu rahatlatmaktan uzaktır. En başta 4. madde ve geçici 15. maddenin kaldırılmasını demokrasi adına diliyorum.

Hacı Ali Özhan

Cuma dergisinin 7 kasım 1999 tarihli sayısında yayımlanmıştır.