Quan tư thiên xem thiên văn, thấy
về địa phận tỉnh Thanh có một ngôi
sao sáng, chắc ở đấy có người tài, nhưngkhông
biết làng nào, mới tâu vua. Vua giao cho đinh
thần xét. Có một vị tâu:
- Xin tư cho tỉnh thần Thanh Hoá sức mỗi làng
phải tiến một con dê đực chửa,
hạn một tháng, không có th́ trị tội.
Trát về đến làng, các cụ kỳ lăo lo
sốt vó, nhất là ông thân sinh ra Quỳnh lại càng
sợ, ông ta là huynh thứ tronglàng, tất phải
tội trước. Ông ta về phàn nàn nhà vua đ̣i
những chuyện oái oăm.Quỳnh thấy bố
buồn rầu mới hỏi:
- Hôm nay thầy có việc ǵ mà không được
vui?
Ông bố đương bực ḿnh liền mắng:
- Việc làng, việc nước, trẻ con biết ǵ
mà hỏi?
Quỳnh nhất định hỏi cho ra, ông bố
phải kể thực cho nghe. Quỳnh nghe xong, thưa:
- Con tưởng việc ǵ, chứ việc ấy th́
thầy không phải lo! Nhà vua bắt mua một con,
chứ bắt mua mười con cũng có. Xin thầy
cứ ra nhận lời với làng, chồng cho con trăm
quan tiền để con đi mua. Không th́ ḿnh
chịu tội cho cả làng.
Ông bố thấy con nói thế, lạ lắm, nhưng
nghĩ bụng: "Ta thử nghe trẻ con xem sao!"
mới đánh liều ra nhận vớilàng, làm
tờ cam đoan, đem tiền về bảo con đi
mua.Sáng sớm, hai bố con khăn gói, cơm nắm,
vác chục quan tiền ra Thăng Long mua dê. Đến nơi,
Quỳnh nói với bốhỏi ḍ xem hôm nào vua
ngự chơi phố. Hôm đó, Quỳnh dậy
thật sớm, lén xuống dưới cổng
cửa Đông nằm chực.Đợi đến quá
ngọ, nghe tiếng xe ngựa quan quân đi x́nh
xịch trên cổng, Quỳnh liền khóc oà lên.
Vừa lúc xa giá điqua, vua nghe tiếng trẻ khóc mà
không thấy người, sai lính đi t́m, lôi
được Quỳnh ở dưới cống lên.
Vua hỏi:
- Sao mày lại chui xuống cống?
Quỳnh giả vờ không biết là vua, nói:
- Thưa ông, tôi thấy xe ngựa đông, sợ
chết chẹt nên tránh xuống cống.- Thế
tại sao khóc?- Thưa ông, mẹ tôi chết đă ba
năm nay mà măi không thấy bố tôi đẻ để
có em mà ẵm nên tôi khóc!- Thằng này mới dở
hơi chứ! Làm ǵ có đàn ông đẻ bao
giờ.- Thưa ông, mới rồi tôi thấy các
cụ làng tôi rủ nhau đi mua dê đực
chửa để tiến vua. Dê đực chửa
được th́ chắc bố tôi cũng đẻ
được.
Vua và các quan đi hộ giá đều bật cười,
biết đứa bé này có tài, ứng vào ngôi sao
sáng,
liền thưởng tiền và tha chodân làng không
phải cống dê đực chửa nữa.
