EKZERCARO de la lingvo internacia "Esperanto"

Lazaro Ludoviko Zamenhof

§ 1.

Alfabeto

Aa, Bb, Cc, Chch, Dd, Ee, Ff, Gg, Ghgh, Hhhh, Ij, Jj, Jhjh, Kk, Ll, Mm, Nn, Oo, Pp, Rr, Ss, Shsh, Tt, Uu, Uu, Vv, Zz.

Nomoj de la literoj: a, bo, co, cho, do, e, fo, go, gho, ho, hho, i, jo, jho, ko, lo, mo, no, o, po, ro, so, sho, to, u, uo, vo, zo.

§ 2.

Ekzerco de legado.

Al. Bá-lo. Pá-tro. Nú-bo. Cé-lo. Ci-tró no. Cén-to. Sén-to. Scé-no. Scí-o. Có-lo. Kó-lo. O-fi-cí-ro. Fa-cí-la. Lá-ca. Pa-cú-lo. Char. Che-mí-zo. Chi-ká-no. Chi-é-lo. Chu. Fe-lí-cha. Cí-a. Chí-a. Pro-cé-so. Sen-ché-sa Ec. Ech. Ek. Da. Lú-do. Dén-to. Plén-di. El. En. De. Té-ni. Sen. Vé-ro. Fá-li. Fi-dé-la. Trá-fi. Gá-lo. Grán-da. Gén-to. Gíp-so. Gús-to. Lé-gi. Pá-go. Pá-gho. Ghis. Ghús-ta. Ré-ghi. Ghar-dé-no. Lón-ga. Rég-no. Síg-ni. Gvar-dí-o. Lín-gvo. Ghu-á-do. Há-ro. Hi-rún-do. Há-ki. Ne-hé-la. Pac-hó-ro. Ses-hó-ra Bat-hú-fo. Hó-ro. Hhó-ro. Kó-ro. Hho-lé-ro. Hhe-mí-o. I-mí-ti. Fí-lo. Bír-do. Tró-vi. Prin-tém-po. Min. Fo-í-ro. Fe-í-no. I-el. I-am. In. Jam. Ju. Jes. Ju-ris-to. Kra-jó-no. Ma-jés-ta. Tuj. Dó-moj. Ru-í-no. Prúj-no. Ba-lá-i. Pá-laj. De-í-no. Véj-no. Pe-ré-i. Mál-plej. Jús-ta. Jhus. Jhé-ti. Jha-lú-za. Jhur-nálo. Má-jo. Bo-ná-jho. Ká-po. Ma-kú-lo. Kés-to. Su-ké-ro. Ak-vo. Ko-ké-to. Li-kvó-ro. Pac-ká-po.

§ 3.

Ekzerco de legado.

Lá-vi. Le-ví-lo. Pa-ró-li. Mem. Im-plí-ki. Em-ba-rá-so. Nó-mo. In-di-fe-rén-ta. In-ter-na-cí-a. Ol. He-ró-i. He-ro-í-no. Fój-no. Pí-a. Pál-pi. Ri-pé-ti. Ar-bá-ro. Sá-ma. Stá-ri. Si-gé-lo. Sis-té-mo. Pe-sí-lo. Pe-zí-lo. Sén-ti. So-fís-mo. Ci-pré-so. Shi. Pá-sho. Stá-lo. Shtá-lo. Vés-to. Vésh-to. Dis-shí-ri. Shan-cé-li. Ta-pí-sho Te-o-rí-o. Pa-tén-to. U-tí-la. Un-go. Plú-mo. Tu-múl-to. Plu. Lú-i. Kí-u. Ba-lá-u. Tra-ú-lo. Pe-ré-u. Ne-ú-lo. Fráu-lo. Pau-lí-no. Láu-di. Eu-ró-po. Tro-ú-zi. Ho-dí-au. Vá-na. Vér-so. Sól-vi. Zór-gi. Ze-ní-to. Zo-o-lo-gí-o. A-zé-no. Me-zú-ro. Ná-zo. Tre-zó-ro. Mez-nók-to. Zú-mo. Sú-mo. Zó-no. Só-no. Pé-zo. Pé-co. Pé-so. Ne-ní-o. A-dí-au. Fi-zí-ko. Ge-o-gra-fí-o. Spi-rí-to. Lip-há-ro. In-díg-ni. Ne-ní-el. Spe-gú-lo. Shpí-no. Né-i. Ré-e. He-ró-o. Kon-scí-i. Tra-e-té-ra. He-ro-é-to. Lú-e. Mó-le. Pá-le. Tra-í-re. Pa-sí-e. Me-tí-o. In-ghe-ni-é-ro. In-sék-to. Re-sér-vi. Re-zér-vi.

§ 4.

Ekzerco de legado.

Citrono. Cento. Sceno. Scio. Balau. Shanceli. Neniel. Embaraso. Zoologio. Reservi. Traire. Hodiau. Disshiri. Neulo. Majesta. Packapo. Heroino. Pezo. Internacia. Seshora. Cipreso. Stalo. Feino. Plu. Sukero. Gento. Indigni. Sigelo. Krajono. Ruino. Pesilo. Lipharo. Metio. Ghardeno. Sono. Laudi. Pale. Facila. Insekto. Kiu. Zorgi. Cikano. Traetera. Sofismo. Domoj. Spino. Majo. Signi. Ec. Bonajho. Legi. Iel. Juristo. Chielo. Hhemio.

§ 5.

Patro kaj frato. - Leono estas besto. - Rozo estas floro kaj kolombo estas birdo. - La rozo apartenas al Teodoro. - La suno brilas. - La patro estas sana. - La patro estas tajloro.

patro padre

o teminación del sustantivo

kaj y

frato hermano

leono león

as terminación del tiempo presente de los verbos

besto animal

rozo rosa

floro flor

kolombo paloma

birdo ave

la artículo definido (el, la, los, las)

aparteni pertenecer

al a, hacia (indica dirección)

suno sol

brili brillar

sana sano, sana

a terminación del adjetivo

tajloro sastre

infano niño

ne no

matura maduro, madura

homo ser humano

jam ya

plori llorar

chielo cielo

blua azul

kie dónde, donde

libro libro

krajono lápiz

sur sobre, encima de

tablo mesa

kushi yacer, estar acostado

fenestro ventana

plumo pluma

jen he aquí

pomo manzana

kiu quién, cual

n terminación del acusativo o complemento directo

mi yo

is terminación del tiempo pasado de los verbos

tero tierra

shtono piedra

forta fuerte

dento diente

j terminación del plural

de de

akra agudo, aguda

doni dar

u terminación del imperativo de los verbos

mano mano

vidi ver

resti permanecer

kun con

danghero peligro

kuragha valiente

rajdi cabalgar

i terminación del infinitivo de los verbos

paroli hablar

pri acerca de, sobre

bona bueno, buena

chapelo sombrero

diri decir

ke que (conjunción)

diligente diligentemente

ami amar

veni venir

kune juntos

filo hijo

stari estar de pie

apud junto a

pura limpio, limpia

koni conocer

pano pan

manghi comer

per por medio de

busho boca

flari oler

nazo nariz

antau antes

domo casa

arbo arbol

chambro habitación

flugi volar

kanti cantar

agrabla agradable

akvo agua

char porque

ili ellos, ellas

voli querer

trinki beber

knabo muchacho

for lejos

peli acusiar, arrear

ni nosotros, nosotras

okulo ojo

audi oir

orelo oreja

lerni aprender

tial por eso

bati golpear

ricevi recibir

avo abuelo

iri ir

nun ahora

onklo tio

legi leer

sed pero

li él

skribi escribir

letero carta

§ 10.

Papero estas blanka. - Blanka papero kushas sur la tablo. - La blanka papero jam ne kushas sur la tablo. - Jen estas la kajero de la juna fraulino. - La patro donis al mi dolchan pomon. - Rakontu al mia juna amiko belan historion. - Mi ne amas obstinajn homojn. - Mi deziras al vi bonan tagon, sinjoro! - Bonan matenon! - Ghojan feston! (mi deziras al vi). - Kia ghoja festo! (estas hodiau). - Sur la chielo staras la bela suno. - En la tago ni vidas la helan sunon, kaj en la nokto ni vidas la palan lunon kaj la belajn stelojn. - La papero estas tre blanka, sed la negho estas pli blanka. - Lakto estas pli nutra, ol vino. - Mi havas pli freshan panon, ol vi. - Ne, vi eraras, sinjoro: via pano estas malpli fresha, ol mia. - El chiuj miaj infanoj Ernesto estas la plej juna. - Mi estas tiel forta, kiel vi. - El chiuj siaj fratoj Antono estas la malplej sagha.

papero papel

blanka blanco, blanca

kajero cuaderno

juna joven

fraulo soltero

in terminación de las palabras femeninas; p. ej.: patro padre - patrino madre

(fraulino señorita).

dolcha dulce

rakonti narrar, contar

mia mío, mía

amiko amigo

bela bello, bella

historio historia

obstina obstinado, obstinada

deziri desear

vi tú, usted

tago día

sinjoro señor

mateno mañana (primera parte del día)

ghoji gozar

festi festejar

kia de qué calidad, cómo

hodiau hoy

en en

hela luminoso, claro

nokto noche

pala pálido, pálida

luno luna

stelo estrella

negho nieve

pli más

lakto leche

nutri nutrir

ol que (comparativo)

vino vino

havi tener

fresha fresco, fresca

erari errar

mal indica lo contrario; p. ej. bona bueno, buena - malbona malo, mala; estimi estimar - malestimi desestimar

el de (origen), desde

chiu cada uno

(chiuj todos).

plej el más

tiel así, de esa manera

kiel cómo

si sí (reflexivo)

(sia suyo, suya -del sujeto-).

sagha sabio, sabia

feino hada

unu uno

vidvo viudo

du dos

simila similar

karaktero carácter

vizagho cara

povi poder

pensi pensar

ambau ambos, ambas

fiera orgulloso, orgullosa

oni uno, se (impersonal)

vivi vivir

plena lleno, llena

portreto retrato

lau según

ec indica cualidad; p. ej. bona bueno - boneco bondad; viro hombre - vireco virilidad; virino mujer - virineco feminidad

honesta honesto, honesta

krom además de

tio eso

§ 12.

Du homoj povas pli multe fari ol unu. - Mi havas nur unu bushon, sed mi havas du orelojn. - Li promenas kun tri hundoj. - Li faris chion per la dek fingroj de siaj manoj. - El shiaj multaj infanoj unuj estas bonaj kaj aliaj estas malbonaj. - Kvin kaj sep faras dek du. - Dek kaj dek faras dudek. - Kvar kaj dek ok faras dudek du. - Tridek kaj kvardek kvin faras sepdeek kvin. - Mil okcent naudek tri. - Li havas dek unu infanojn. - Sesdek minutoj faras unu horon, kaj unu minuto konsistas el sesdek sekundoj. - Januaro estas la unua monato de la jaro, Aprilo estas la kvara, Novembro estas la dek-unua, Decembro estas la dek-dua. - La dudeka (tago) de Februaro estas la kvindek-unua tago de la jaro. - La sepan tagon de la semajno Dio elektis, ke ghi estu pli sankta, ol la ses unuaj tagoj. - Kion Dio kreis en la sesa tago? - Kiun daton ni havas hodiau? - Hodiau estas la dudek sepa (tago) de Marto. - Georgo Vashington estis naskita la dudek duan de Februaro de la jaro mil sepcent tridek dua.

multe mucho

fari hacer

nur solamente (adverbio)

promeni pasear

tri tres

hundo perro

chio todo

dek diez

fingro dedo

alia otro, otra

kvin cinco

sep siete

kvar cuatro

ok ocho

mil mil

cent cien

nau nueve

ses seis

minuto minuto

horo hora

konsisti konsistir

sekundo segundo

Januaro Enero

monato mes

jaro año

Aprilo Abril

Novembro Noviembre

Decembro Diciembre

Februaro Febrero

semajno semana

Dio Dios

elekti elegir

ghi el, ella (neutro)

sankta santo, santa

krei crear

dato fecha

Marto Marzo

naski engendrar

it terminación de participio pasado pasivo de los verbos

dauri durar

ig hacer, volver; p. ej. pura limpio, limpia - purigi limpiar; morti morir - mortigi matar sidi estar sentado - sidigi sentar

ordinara ordinario, ordinaria

persono persona

tiu ese, esa

chi indica proximidad; p. ej. tiu ese, esa - tiu chi este, esta; tie allí, alla - tie chi aquí.

varma caliente

eg indica aumentativo; p. ej. varma caliente - varmega calientísimo; pordo puerta - pordego portón.

sama mismo, misma

tempo tiempo

teruro terror

kontrau contra, frente a

devi deber

kuiri cocinar

ej lugar de una acción; p. ej. preghi rezar - preghejo iglesia; kuiri cocinar - kuirejo cocina.

labori trabajar

ad indica duración de una acción; p. ej. pafo disparo - pafado tiroteo.

sen sin

chesi cesar

inter entre

afero asunto

felicha feliz

fojo vez

cherpi sacar, extraer

tre muy

proksima cercano, cercana

loko lugar

n indica el acusativo y también dirección de movimiento.

krucho jarra

§ 14.

Mi havas cent pomojn. - Mi havas centon da pomoj. - Tiu chi urbo havas milionon da loghantoj. - Mi achetis dekduon (au dek-duon) daa kuleroj kaj du dekduojn da forkoj. - Mil jaroj (au milo da jaroj) faras miljaron. - Unue mi redonas al vi la monon, kiun vi pruntis al mi; due mi dankas vin por la prunto; trie mi petas vin ankau poste prunti al mi, kiam mi bezonos monon. - Por chiu tago mi ricevas kvin frankojn, sed por la hodiaua tago mi ricevis duoblan pagon, t. e. (= tio estas) dek frankojn. - Kvinoble sep estas tridek kvin. - Tri estas duono de ses. - Ok estas kvar kvinonoj de dek. - Kvar metroj da tiu chi shtofo kostas nau frankojn; tial du metroj kostas kvar kaj duonon frankojn (au da frankoj). - Unu tago estas tricent-sesdek-kvinono au tricent-sesdek-sesono de jaro. - Tiuj chi du amikoj promenas chiam duope. - Kvinope ili sin jhetis sur min, sed mi venkis chiujn kvin atakantojn. - Por miaj kvar infanoj mi achetis dek du pomojn, kaj al chiu el la infanoj mi donis po tri pomoj. - Tiu chi libro havas sesdek paghojn; tial, se mi legos en chiu tago po dek kvin paghoj, mi finos la tutan libron en kvar tagoj.

on indica las fracciones; p. ej. kvar cuatro - kvarono un cuarto

da es usado en lugar de de después de palabras que expresan pesos o medidas

urbo ciudad

loghi habitar

ant terminación de del participio activo presente de los verbos

acheti comprar

au o

kulero cuchara

forko tenedor

re de nuevo, regreso

mono dinero

prunti prestar

danki agradecer

por para

peti pedir

ankau también

post después, detrás

kiam cuando

bezoni necesitar

obl indica los múltiplos; p. ej. du dos - duobla doble

pagi pagar

shtofo tela

kosti costar

chiam siempre

op indica los colectivos numerales; p. ej. du dos - duope de a dos

jheti lanzar, tirar

venki vencer

ataki atacar

pagho página

se si (condicional)

fini terminar

tuta completo, completa

§ 15.

La feino (Daurigo).

En unu tago, kiam shi estis apud tiu fonto, venis al shi malricha virino, kiu petis shin, ke shi donu al shi trinki. "Tre volonte, mia bona," diris la bela knabino. Kaj shi tuj lavis sian kruchon kaj cherpis akvon en la plej pura loko de la fonto kaj alportis al la virino, chiam subtenante la kruchon, por ke la virino povu trinki pli oportune. Kiam la bona virino trankviligis sian soifon, shi diris al la knabino: "Vi estas tiel bela, tiel bona kaj tiel honesta, ke mi devas fari al vi donacon" (char tio chi estis feino, kiu prenis sur sin la formon de malricha vilagha virino, por vidi, kiel granda estos la ghentileco de tiu chi juna knabino). "Mi faras al vi donacon," daurigis la feino, "ke che chiu vorto, kiun vi diros, el via busho eliros au floro au multekosta shtono."

§ 16.

Mi legas. - Ci skribas (anstatau "ci" oni uzas ordinare "vi"). - Li estas knabo, kaj shi estas knabino. - La tranchilo tranchas bone, char ghi estas akra. - Ni estas homoj. - Vi estas infanoj. - Ili estas rusoj. - Kie estas la knaboj? - Ili estas en la ghardeno. - Kie estas la knabinoj? - Ili ankau estas en la ghardeno. - Kie estas la tranchiloj? - Ili kushas sur la tablo. - Mi vokas la knabon, kaj li venas. - Mi vokas la knabinon, kaj shi venas. - La infano ploras, char ghi volas manghi. - La infanoj ploras, char ili volas manghi. - Knabo, vi estas neghentila. - Sinjooro, vi estas neghentila. - Sinjoroj, vi estas neghentilaj. - Mia hundo, vi estas tre fidela. - Oni diras, ke la vero chiam venkas. - En la vintro oni hejtas la fornojn. - Kiam oni estas richa (au richaj), oni havas multajn amikojn.

fonto fuente

richa rico, rica

viro hombre

volonte de buena gana

tuj inmediatamente

lavi lavar

sub debajo de

tener tener asido

oportuna oportuno, oportuna

trankvila tranquilo, tranquila

soifi tener sed

donaci regalar

preni tomar, coger

formo forma

vilagho pueblo

ghentila gentil

che en , en casa de

§ 17.

La feino (Daurigo).

Kiam tiu chi bela knabino venis domen, shia patrino insultis shin, kial shi revenis tiel malfrue de la fonto. "Pardonu al mi, patrino," diris la malfelicha knabino, "ke mi restis tiel longe". Kaj kiam shi parolis tiujn chi vortojn, elsaltis el shia busho tri rozoj, tri perloj kaj tri grandaj diamantoj. "Kion mi vidas!" diris shia patrino kun grandega miro. "Shajnas al mi, ke el shia busho elsaltas perloj kaj diamantoj! De kio tio chi venas, mia filino?" (Tio chi estis la unua fojo, ke shi nomis shin sia filino). La malfelicha infano rakontis al shi naive chion, kio okazis al shi, kaj, dum shi parolis, elfalis el shia busho multego da diamantoj. "Se estas tiel," diris la patrino, mi devas tien sendi mian filinon. Marinjo, rigardu, kio eliras el la busho de via fratino, kiam shi parolas; chu ne estus al vi agrable havi tian saman kapablon? Vi devas nur iri al la fonto cherpi akvon; kaj kiam malricha virino petos de vi trinki, vi donos ghin al shi ghentile."

insulti insultar

pardoni perdonar

longa largo, larga

salti saltar

perlo perla

granda grande

diamanto diamante

miri admirar

shajni aparentar

nomi llamar, nombrar

naiva ingenuo, ingenua

okazi ocurrir

dum durante

sendi enviar

kapabla capaz

§ 18.

Li amas min, sed mi lin ne amas. - Mi volis lin bati, sed li forkuris de mi. - Diru al mi vian nomon. - Ne skribu al mi tiajn longajn leterojn. - Venu al mi hodiau vespere. - Mi rakontos al vi historion. - Chu vi diros al mi la veron? - La domo apartenas al li. - Li estas mia onklo, char mia patro estas lia frato. - Sinjoro Petro kaj lia edzino tre amas miajn infanojn; mi ankau tre amas iliajn (infanojn). - Montru al ili vian novan veston. - Mi amas min mem, vi amas vin mem, li amas sin mem, kaj chiu homo amas sin mem. - Mia frato diris al Stefano, ke li amas lin pli, ol sin mem. - Mi zorgas pri shi tiel, kiel mi zorgas pri mi mem; sed shi mem tute ne zorgas pri si kaj tute sin ne gardas. - Miaj fratoj havis hodiau gastojn; post la vespermangho niaj fratoj eliris kun la gastoj el sia domo kaj akompanis ilin ghis ilia domo. - Mi jam havas mian chapelon; nun serchu vi vian. - Mi lavis min en mia chambro, kaj shi lavis sin en sia chambro. - La infano serchis sian pupon; mi moontris al la infano, kie kushas ghia pupo. - Oni ne forgesas facile sian unuan aamon.

kuri correr

vespero tarde (final del día)

chu acaso

edzo esposo

montri mostrar

nova nuevo,nueva

vesti vestir

mem mismo

zorgi cuidar de

gardi cuidar

gasto huesped

akompani acompañar

ghis hasta

serchi buscar

pupo muñeco

forgesi olvidar

facila fácil

§ 19.

La feino (Daurigo).

"Estus tre bele," respondis la filino malghentile, "ke mi iru al la fonto!" - "Mi volas ke vi tien iru," diris la patrino, "kaj iru tuj!" La filino iris, sed chiam murmurante. Shi prenis la plej belan arghentan vazon, kiu estis en la loghejo. Apenau shi venis al la fonto, shi vidis unu sinjorinon, tre riche vestitan, kiu eliris el la arbaro kaj petis de shi trinki (tio chi estis tiu sama feino, kiu prenis sur sin la formon kaj la vestojn de princino, por vidi, kiel granda estos la malboneco de tiu chi knabino). "Chu mi venis tien chi," diris al shi la malghentila kaj fiera knabino, "por doni al vi trinki? Certe, mi alportis arghentan vazon speciale por tio, por doni trinki al tiu chi sinjorino! Mia opinio estas: prenu mem akvon, se vi volas trinki." - "Vi tute ne estas ghentila," diris la feino sen kolero. "Bone, char vi estas tiel servema, mi faras al vi donacon, ke che chiu vorto, kiun vi parolos, eliros el via busho au serpento au rano."

us terminación del condicional de los verbos

murmuri murmurar

vazo vaso

arghento plata

apenau apenas

ar una colección de objetos; p. ej. arbo árbol - arbaro bosque

princo príncipe

certa cierto, seguro

speciala especial

opinio opinión

koleri rabiar

servi servir, prestar servicio

em inclinación a; p. ej. babili charlar - babilema charlatán

serpento serpiente

rano rana

§ 20.

Nun mi legas, vi legas kaj li legas; ni chiuj legas. - Vi skribas, kaj la infanoj skribas; ili chiuj sidas silente kaj skribas. - Hierau mi renkontis vian filon, kaj li ghentile salutis min. - Hodiau estas sabato, kaj morgau estos dimancho. - Hierau estis vendredo, kaj postmorgau estos lundo. - Antau tri tagoj mi vizitis vian kuzon kaj mia vizito faris al li plezuron. - Chu vi jam trovis vian horloghon? - Mi ghin ankorau ne serchis; kiam mi finos mian laboron, mi serchos mian horloghon, sed mi timas, ke mi ghin jam ne trovos. - Kiam mi venis al li, li dormis; sed mi lin vekis. - Se mi estus sana, mi estus felicha. - Se li scius, ke mi estas tie chi, li tuj venus al mi. - Se la lernanto scius bone sian lecionon, la instruanto lin ne punus. - Kial vi ne respondas al mi? - Chu vi estas surda au muta? - Iru for! - Infano, ne tushu la spegulon! - Karaj infanoj, estu chiam honestaj! - Li venu, kaj mi pardonos al li. Ordonu al li, ke li ne babilu. - Petu shin, ke shi sendu al mi kandelon. - Ni estu gajaj, ni uzu bone la vivon, char la vivo ne estas longa. - Shi volas danci. - Morti pro la patrujo estas agrable. - La infano ne chesas petoli.

sidi estar sentado

silenti estar en silencio

hierau ayer

renkonti encontrarse con

saluti saludar

sabato sábado

morgau mañana

dimancho domingo

vendredo viernes

lundo lunes

viziti visitar

kuzo primo

plezuro placer

horlogho reloj

timi temer

dormi dormir

veki despertar

scii saber

leciono lección

instrui instruir

puni castigar

surda sordo, sorda

muta mudo, muda

tushi tocar

spegulo espejo

kara querido, querida

ordoni ordenar

babili charlar

kandelo vela

gaja alegre

danci bailar

morti morir

petoli retozar

uj que contiene, lleno de; p. ej. cigaro cigarro - cigarujo cigarrera; Turko Turco - Turkujo Turquía

§ 21.

La feino (Daurigo).

Apenau shia patrino shin rimarkis, shi kriis al shi: "Nu, mia filino?" - "Jes, patrino", respondis al shi la malghentilulino, eljhetante unu serpenton kaj unu ranon. - "Ho, chielo!" ekkriis la patrino, "kion mi vidas? Shia fratino en chio estas kulpa; mi pagos al shi por tio chi!" Kaj shi tuj kuris bati shin. La malfelicha infano forkuris kaj kashis sin en la plej proksima arbaro. La filo de la regho, kiu revenis de chaso, shin renkontis; kaj, vidante, ke shi estas tiel bela, li demandis shin, kion shi faras tie chi tute sola kaj pro kio shi ploras. - "Ho ve, sinjoro, mia patrino forpelis min el la domo".

rimarki observar, notar

krii gritar

nu pues bien!

jes sí

ek indica una acción que comienza o que es momentanea; p. ej. krii gritar - ekkrii exclamar

kulpa culpable

kashi esconder

regho rey

chasi cazar

demandi preguntar

sola solo, sola

pro a causa de

ho oh!

ve ay!

§ 22.

Fluanta akvo estas pli pura, ol akvo staranta senmove. - Promenante sur la strato, mi falis. - Kiam Nikodemo batas Jozefon, tiam NNikodemo estas la batanto kaj Jozefo estas la batato. - Al homo, pekinta senintence, Dio facile pardonas. - Trovinte pomon, mi ghin manghis. - La falinta homo ne povis sin levi. Ne riprochu vian amikon, char vi mem plimulte meritas riprochon; li estas nur unufoja mensoginto dum vi estas ankorau nun chiam mensoganto. - La tempo pasinta jam neniam revenos; la tempon venontan neniu ankorau konas. - Venu, ni atendas vin, Savonto de la mondo. - En la lingvo "Esperanto" ni vidas la estontan lingvon de la tuta mondo. - Augusto estas mia plej amata filo. - Mono havata estas pli grava ol havita. - Pasero kaptita estas pli bona, ol aglo kaptota. - La soldatoj kondukis la arestitojn tra la stratoj. - Li venis al mi tute ne atendite. - Homo, kiun oni devas jughi, estas jughoto.

flui fluir

movi mover

strato calle

fali caer

at erminación del participio pasivo presente de los verbos

peki pecar

int terminación del participio activo pasado de los verbos

intenci intentar

levi elevar

riprochi reprochar

meriti merecer

mensogi mentir

pasi pasar

neniam nunca

ont terminacióndel participio activo futuro de los verbos

neniu nadie

atendi esperar

savi salvar

mondo mundo

grava importante

pasero gorrión

kapti atrapar

aglo águila

ot terminación del participio pasivo futuro de los verbos

soldato soldado

konduki conducir

aresti arrestar

tra a travez de

jughi juzgar

§ 23.

La feino (Fino)

La reghido, kiu vidis, ke el shia busho eliris kelke da perloj kaj kelke da diamantoj, petis shin, ke shi diru al li, de kie tio chi venas. Shi rakontis al li sian tutan aventuron. La reghido konsideris, ke tia kapablo havas pli grandan indon, ol chio, kion oni povus doni dote al alia fraulino, forkondukis shin al la palaco de sia patro, la regho, kie li edzighis je shi. Sed pri shia fratino ni povas diri, ke shi farighis tiel malaminda, ke shia propra patrino shin forpelis de si; kaj la malfelicha knabino, multe kurinte kaj trovinte neniun, kiu volus shin akcepti, baldau mortis en angulo de arbaro.

kelke algo, un poco

aventuro aventura

konsideri considerar

inda de mérito, que es digno de

doto dote

palaco palacio

igh hacerse; p. ej. pala pálido - palighi palidecer; sidi estas sentado - sidighi sentarse

je se traduce por diferentes preposiciones

propra propio, propia

akcepti aceptar

baldau pronto

angulo ángulo

§ 24.

Nun li diras al mi la veron. - Hierau li diris al mi la veron. - Li chiam diradis al mi la veron. - Kiam vi vidis nin en la salono, li jam antaue diris al mi la veron (au li estis dirinta al mi la veron). - Li diros al mi la veron. - Kiam vi venos al mi, li jam antaue diros al mi la veron (au li estos dirinta al mi la veron; au antau ol vi venos al mi, li diros al mi la veron). - Se mi petus lin, li dirus al mi la veron. - Mi ne farus la eraron, se li antaue dirus al mi la veron (au se li estus dirinta al mi la veron). - Kiam mi venos, diru al mi la veron. - Kiam mia patro venos, diru al mi antaue la veron (au estu dirinta al mi la veron). - Mi volas diri al vi la veron. - Mi volas, ke tio, kion mi diris, estu vera (au mi volas esti dirinta la veron).

salono salón

os terminación del tiempo futro en los verbos

§ 25.

Mi estas amata. Mi estis amata. Mi estos amata. Mi estus amata. Estu amata. Esti amata. - Vi estas lavita. Vi estis lavita. VVi estos lavita. Vi estus lavita. Estu lavita. Esti lavita. - Li estas invitota. Li estis invitota. Li estos invitota. Li estus invitota. Estu invitota. Esti invitota. - Tiu chi komercajho estas chiam volonte achetata de mi. - La surtuto estas achetita de mi, sekve ghi apartenas al mi. - Kiam via domo estis konstruata, mia domo estis jam longe konstruita. - Mi sciigas, ke de nun la shuldoj de mia filo ne estos pagataj de mi. - Estu trankvila, mia tuta shuldo estos pagita al vi baldau. - Mia ora ringo ne estus nun tiel longe serchata, se ghi ne estus tiel lerte kashita de vi. - Lau la projekto de la inghenieroj tiu chi fervojo estas konstruota en la dauro de du jaroj; sed mi pensas, ke ghi estos konstruata pli ol tri jarojn. - Honesta homo agas honeste. - La pastro, kiu mortis antau nelonge (au antau nelonga tempo), loghis longe en nia urbo. - Chu hodiau estas varme au malvarme? - Sur la kameno inter du potoj staras fera kaldrono; el la kaldrono, en kiu sin trovas bolanta akvo, eliras vaporo; tra la fenestro, kiu sin trovas apud la pordo, la vaporo iras sur la korton.

inviti invitar

komerci comerciar

ajh hecho de o que tiene la cualidad de; p. ej. mola blando - molajho parte blanda de algo

sekvi seguir

konstrui konstruir

shuldi deber, adeudar

oro oro

ringo anillo

lerta hábil

projekto proyecto

ingheniero ingeniero

fero hierro

vojo camino

agi actuar

pastro padre, sacerdote

kameno chimenea

poto olla

kaldrono caldero

boli hervir

vaporo vapor

pordo puerta

korto patio

§ 26.

Kie vi estas? - Mi estas en la ghardeno. - Kien vi iras? - Mi iras en la ghardenon. - La birdo flugas en la chambro (= ghi estas en la chambro kaj flugas en ghi). - La birdo flugas en la chambron (= ghi estas ekster la chambro kaj flugas nun en ghin). - Mi vojaghas en Hispanujo. - Mi vojaaghas en Hispanujon. - Mi sidas sur segho kaj tenas la piedojn sur benketo. - Mi metis la manon sur la tablon. - El sub la kanapo la muso kuris sub la liton, kaj nun ghi kuras sub la lito. - Super la tero sin trovas aero. - Anstatau kafo li donis al mi teon kun sukero, sed sen kremo. - Mi staras ekster la domo, kaj li estas interne. - En la salono estis neniu krom li kaj lia fianchino. - La hirundo flugis trans la riveron, char trans la rivero sin trovis aliaj hirundoj. - Mi restas tie chi lau la ordono de mia estro. - Kiam li estis che mi, li staris tutan horon apud la fenestro. - Li diras, ke mi estas atenta. - Li petas, ke mi estu atenta. - Kvankam vi estas richa, mi dubas, chu vi estas felicha. - Se vi scius, kiu li estas, vi lin pli estimus. - Se li jam venis, petu lin al mi. - Ho, Dio! kion vi faras! - Ha, kiel bele! - For de tie chi! - Fi, kiel abomene! - Nu, iru pli rapide!

ekster fuera de

vojaghi viajar

piedo pie

benko banca

et indica disminución; p. ej. ridi reir - rideti sonreir

meti poner, colocar

kanapo canapé

muso ratón

lito cama

super sobre, encima de

aero aire

kafo café

teo té

sukero azucar

kremo crema

interne internamente

fiancho novio

hirundo golondrina

trans al otro lado de

rivero río

estro jefe

atenta atento, atenta

kvankam aunque

dubi dudar

estimi estimar

fi uf!

abomeno abomenación

rapida rápido, rápida

§ 27.

La artikolo "la" estas uzata tiam, kiam ni parolas pri personoj au objektoj konataj. Ghia uzado estas tia sama kiel en la aliaj lingvoj. La personoj, kiuj ne komprenas la uzadon de la artikolo (ekzemple rusoj au poloj, kiuj ne scias alian lingvon krom sia propra), povas en la unua tempo tute ne uzi la artikolon, char ghi estas oportuna sed ne necesa. Anstatau "la" oni povas ankau diri "l'" (sed nur post prepozicio, kiu finighas per vokalo). - Vortoj kunmetitaj estas kreataj per simpla kunligado de vortoj; oni prenas ordinare la purajn radikojn, sed, se la bonsoneco au la klareco postulas, oni povas ankau preni la tutan vorton, t. e. la radikon kune kun ghia gramatika finigho. Ekzemploj: skribtablo au skribotablo (= tablo, sur kiu oni skribas); internacia (= kiu estas inter diversaj nacioj); tutmonda (= de la tuta mondo); unutaga (= kiu dauras unu tagon); unuataga (= kiu estas en la unua tago); vaporshipo (= shipo, kiu sin movas per vaporo); matenmanghi, tagmanghi, vespermanghi; abonpago (= pago por la abono).

artikolo artículo

tiam entonces

objekto objeto

tia tal

kompreni comprender

ekzemplo ejemplo

polo polaco

necesa necesario, necesaria

propozicio proposición

vokalo vocal

kunmeti componer

simpla simple

ligi ligar

radiko raíz

soni sonar

klara claro, clara

postuli exigir

gramatiko gramática

nacio nación

diversa diverso, diversa

shipo barco

matenmanghi desayunar

aboni suscribir

§ 28.

Chiuj prepozicioj per si mem postulas chiam nur la nominativon. Se ni iam post prepozicio uzas la akuzativon, la akuzativo tie dependas ne de la prepozicio, sed de aliaj kauzoj. Ekzemple: por esprimi direkton, ni aldonas al la vorto la finon "n"; sekve: tie (= en tiu loko), tien (= al tiu loko); tiel same ni ankau diras: "la birdo flugis en la ghardenon, sur la tablon", kaj la vortoj "ghardenon", "tablon" staras tie chi en akuzativo ne char la prepozicioj "en" kaj "sur" tion chi postulas, sed nur char ni volis esprimi direkton, t. e. montri, ke la birdo sin ne trovis antaue en la ghardeno au sur la tablo kaj tie flugis, sed ke ghi de alia loko flugis al la ghardeno, al la tablo (ni volas montri, ke la ghardeno kaj tablo ne estis la loko de la flugado, sed nur la celo de la flugado); en tiaj okazoj ni uzus la finighon "n" tute egale chu ia prepozicio starus au ne. - Morgau mi veturos Parizon (au en Parizon). - Mi restos hodiau dome. - Jam estas tempo iri domen. - Ni disighis kaj iris en diversajn flankojn: mi iris dekstren, kaj li iris maldekstren. - Flanken, sinjoro! - Mi konas neniun en tiu chi urbo. - Mi neniel povas kompreni, kion vi parolas. - Mi renkontis nek lin, nek lian fraton (au mi ne renkontis lin, nek lian fraton).

nominativo nominativo

iam alguna vez

akuzativo acusativo

tie allí

dependi depender

kauzo causa

esprimi expresar

direkti dirigir

celi apuntar a

agala igual

ia de alguna clase

veturi ir en vehículo

dis indica división, diseminación; p. ej. semi sembrar - dissemi diseminar

flanko lado

dekstra derecho, derecha

neniel de ningún modo

nek - nek ni – ni

§ 29.

Se ni bezonas uzi prepozicion kaj la senco ne montras al ni, kian prepozicion uzi, tiam ni povas uzi la komunan prepozicion "je". Sed estas bone uzadi la vorton "je" kiel eble pli malofte. Anstatau la vorto "je" ni povas ankau uzi akuzativon sen prepozicio. - Mi ridas je lia naiveco (au mi ridas pro lia naiveco, au: mi ridas lian naivecon). - Je la lasta fojo mi vidas lin che vi (au: la lastan fojon). - Mi veturis du tagojn kaj unu nokton. - Mi sopiras je mia perdita felicho (au: mian perditan felichon). - El la dirita regulo sekvas, ke se ni pri ia verbo ne scias, chu ghi postulas post si la akuzativon (t. e. chu ghi estas aktiva) au ne, ni povas chiam uzi la akuzativon. Ekzemple, ni povas diri "obei al la patro" kaj "obei la patron" (anstatau "obei je la patro"). Sed ni ne uzas la akuzativon tiam, kiam la klareco de la senco tion chi malpermesas; ekzemple: ni povas diri "pardoni al la malamiko" kaj "pardoni la malamikon", sed ni devas diri chiam "pardoni al la malamiko lian kulpon".

§ 30.

Ia, ial, iam, ie, iel, ies, io, iom, iu. - La montritajn nau vortojn ni konsilas bone ellerni, char el ili chiu povas jam fari al si grandan serion da aliaj pronomoj kaj adverboj. Se ni aldonas al ili la literon "k", ni ricevas vortojn demandajn au rilatajn: kia, kial, kiam, kie, kiel, kies, kio, kiom, kiu. Se ni aldonas la literon "t", ni ricevas vortojn montrajn: tia, tial, tiam, tie, tiel, ties, tio, tiom, tiu. Aldonante la literon "ch", ni ricevas vortojn komunajn: chia, chial, chiam, chie, chiel, chies, chio, chiom, chiu. Aldonante la prefikson "nen", ni ricevas vortojn neajn: nenia, nenial, neniam, nenie, neniel, nenies, nenio, neniom, neniu. Aldonante al la vortoj montraj la vorton "chi", ni ricevas montron pli proksiman; ekzemple: tiu (pli malproksima), tiu chi (au chi tiu) (pli proksima); tie (malproksime), tie chi au chi tie (proksime). Aldonante al la vortoj demandaj la vorton "ajn", ni ricevas vortojn sendiferencajn: kia ajn, kial ajn, kiam ajn, kie ajn, kiel ajn, kies ajn, kio ajn, kiom ajn, kiu ajn. Ekster tio el la diritaj vortoj ni povas ankorau fari aliajn vortojn, per helpo de gramatikaj finighoj kaj aliaj vortoj (sufiksoj); ekzemple: tiama, chiama, kioma, tiea, chi-tiea, tieulo, tiamulo k. t. p. (= kaj tiel plu).

ia de alguna clase

ial por alguna causa

iam alguna vez

ie algún lugar

iel de algún modo

ies de alguien

io algo

iom alguna cantidad

iu alguien

konsili aconsejar

serio serie

pronomo pronombre

adverbo adverbio

litero letra

rilati relacionarse

prefikso prefijo

ajn quiera que sea(n)

diferenci diferir, ser diferente

helpi ayudar

sufikso sufijo

§ 31.

Lia kolero longe dauris. - Li estas hodiau en kolera humoro. - Li koleras kaj insultas. - Li fermis kolere la pordon. - Lia filo mortis kaj estas nun malviva. - La korpo estas morta, la animo estas senmorta. - Li estas morte malsana, li ne vivos pli, ol unu tagon. - Li parolas, kaj lia parolo fluas dolche kaj agrable. - Ni faris la kontrakton ne skribe, sed parole. - Li estas bona parolanto. - Starante ekstere, li povis vidi nur la eksteran flankon de nia domo. - Li loghas ekster la urbo. - La ekstero de tiu chi homo estas pli bona, ol lia interno. - Li tuj faris, kion mi volis, kaj mi dankis lin por la tuja plenumo de mia deziro. - Kia granda brulo! kio brulas? - Ligno estas bona brula materialo. - La fera bastono, kiu kushis en la forno, estas nun brule varmega. - Chu li donis al vi jesan respondon au nean? Li eliris el la dormochambro kaj eniris en la manghochambron. - La birdo ne forflugis: ghi nur deflugis de la arbo, alflugis al la domo kaj surflugis sur la tegmenton. - Por chiu achetita funto da teo tiu chi komercisto aldonas senpage funton da sukero. - Lernolibron oni devas ne tralegi, sed tralerni. - Li portas rozokoloran superveston kaj teleroforman chapelon. - En mia skribotablo sin trovas kvar tirkestoj. - Liaj lipharoj estas pli grizaj, ol liaj vangharoj.

humoro humor

fermi cerrar

korpo cuerpo

animo alma

kontrakti contratar

um sufijo sin significado definido

bruli arder

ligno madera

materialo material

bastono bastón

tegmento tejado

funto libra

ist indica la profesión; p. ej. boto bota - botisto botisto; maro mar - maristo marinero

koloro color

supre arriba

telero plato

tero tierra

kesto cesta

lipo labio

haro pelo

griza gris

vango mejilla

§ 32.

Teatramanto ofte vizitas la teatron kaj ricevas baldau teatrajn manierojn. - Kiu okupas sin je mehhaniko, estas mehhanikisto, kaj kiu okupas sin je hhemio, estas hhemiisto. - Diplomatiiston oni povas ankau nomii diplomato, sed fizikiston oni ne povas nomi fiziko, char fiziko estas la nomo de la scienco mem. - La fotografisto fotografis min, kaj mi sendis mian fotografajhon al mia patro. - Glaso de vino estas glaso, en kiu antaue sin trovis vino, au kiun oni uzas por vino; glaso da vino estas glaso plena je vino. - Alportu al mi metron da nigra drapo (Metro de drapo signifus metron, kiu kushis sur drapo, au kiu estas uzata por drapo). - Mi achetis dekon da ovoj. - Tiu chi rivero havas ducent kilometrojn da longo. - Sur la bordo de la maro staris amaso da homoj. - Multaj birdoj flugas en la autuno en pli varmajn landojn. - Sur la arbo sin trovis multe (au multo) da birdoj. - Kelkaj homoj sentas sin la plej felichaj, kiam ili vidas la suferojn de siaj najbaroj. - En la chambro sidis nur kelke da homoj. - "Da" post ia vorto montras, ke tiu chi vorto havas signifon de mezuro.

teatro teatro

maniero manera

okupi ocupar

mehhaniko mecánica

hhemio química

diplomatio diplomacia

fiziko física

scienco ciencia

glaso vaso

nigra negro, negra

drapo paño

signifi significar

ovo huevo

bordo orilla (de mar o río)

maro mar

amaso montón

autuno otoño

lando país

suferi sufrir

najbaro vecino

mezuri medir

§ 33.

Mia frato ne estas granda, sed li ne estas ankau malgranda: li estas de meza kresko. - Li estas tiel dika, ke li ne povas trairi tra nia mallargha pordo. - Haro estas tre maldika. - La nokto estis tiel malluma, ke ni nenion povis vidi ech antau nia nazo. - Tiu chi malfresha pano estas malmola, kiel shtono. - Malbonaj infanoj amas turmenti bestojn. - Li sentis sin tiel malfelicha, ke li malbenis la tagon, en kiu li estis naskita. - Ni forte malestimas tiun chi malnoblan homon. - La fenestro longe estis nefermita; mi ghin fermis, sed mia frato tuj ghin denove malfermis. - Rekta vojo estas pli mallonga, ol kurba. - La tablo staras malrekte kaj kredeble baldau renversighos. - Li staras supre sur la monto kaj rigardas malsupren sur la kampon. - Malamiko venis en nian landon. - Oni tiel malhelpis al mi, ke mi malbonigis mian tutan laboron. - La edzino de mia patro estas mia patrino kaj la avino de miaj infanoj. - Sur la korto staras koko kun tri kokinoj. - Mia fratino estas tre bela knabino. - Mia onklino estas bona virino. - Mi vidis vian avinon kun shiaj kvar nepinoj kaj kun mia nevino. - Lia duonpatrino estas mia bofratino. - Mi havas bovon kaj bovinon. - La juna vidvino farighis denove fianchino.

mezo mitad

kreski crecer

dika rueso, gruesa

largha ancho, ancha

lumi iluminar

mola blando, blanda

rekta recto, recta

kurba curvo, curva

kredi creer

renversi poner al revés

monto montaña

kampo campo

koko gallo

nepo nieto

nevo sobrino

bo indica el parentezco resultante del matrimonio; p. ej. patro padre - bopatro suego

duonpatro padrastro

bovo buey

§ 34.

La tranchilo estis tiel malakra, ke mi ne povis tranchi per ghi la viandon kaj mi devis uzi mian poshan tranchilon. - Chu vi havas korktirilon, por malshtopi la botelon? - Mi volis shlosi la pordon, sed mi perdis la shlosilon. - Shi kombas al si la harojn per arghenta kombilo. - En somero ni veturas per diversaj veturiloj, kaj en vintro ni veturas per glitveturilo. - Hodiau estas bela frosta vetero, tial mi prenos miajn glitilojn kaj iros gliti. - Per hakilo ni hakas, per segilo ni segas, per fosilo ni fosas, per kudrilo ni kudras, per tondilo ni tondas, per sonorilo ni sonoras, per fajfilo ni fajfas. - Mia skribilaro konsistas el inkujo, sablujo, kelke da plumoj, krajono kaj inksorbilo. - Oni metis antau mi manghilaron, kiu konsistis el telero, kulero, tranchilo, forko, glaseto por brando, glaso por vino kaj telertuketo. - En varmega tago mi amas promeni en arbaro. - Nia lando venkos, char nia militistaro estas granda kaj brava. - Sur kruta shtuparo li levis sin al la tegmento de la domo. - Mi ne scias la lingvon hispanan, sed per helpo de vortaro hispana-germana mi tamen komprenis iom vian leteron. - Sur tiuj chi vastaj kaj herborichaj kampoj pashtas sin grandaj brutaroj, precipe aroj da bellanaj shafoj.

viando carne

posho bolsillo

korko corcho

tiri tirar, halar

shtopi obturar, tapar

botelo botella

shlosi cerrar con llave

kombi peinar

somero verano

gliti patinar, resbalar

frosto helada

vetero tiempo (atmosférico)

haki cortar con hacha

segi aserrar

fosi cavar

kudri coser

tondi cortar con tijeras

sonori sonar con vibración prolongada

fajfi silvar

inko tinta

sablo arena

sorbi sorber

brando aguardiente

tuko trapo

militi guerrear

brava bravo, brava

kruta escarpado, escarpada

shtupo escalón

Hispano español

Germano alemán

tamen sin embargo

vasta vasto, vasta

herbo hierba

pashti pastar

bruto bruto, res

precipe principalmente

lano lana

shafo carnero

§ 35.

Vi parolas sensencajhon, mia amiko. - Mi trinkis teon kun kuko kaj konfitajho. - Akvo estas fluidajho. - Mi ne volis trinki la vinon, char ghi enhavis en si ian suspektan malklarajhon. - Sur la tablo staris diversaj sukerajhoj. - En tiuj chi boteletoj sin trovas diversaj acidoj: vinagro, sulfuracido, azotacido kaj aliaj. - Via vino estas nur ia abomena acidajho. - La acideco de tiu chi vinagro estas tre malforta. - Mi manghis bongustan ovajhon. - Tiu chi granda altajho ne estas natura monto. - La alteco de tiu monto ne estas tre granda. - Kiam mi ien veturas, mi neniam prenas kun mi multon da pakajho. - Chemizojn, kolumojn, manumojn kaj ceterajn similajn objektojn ni nomas tolajho, kvankam ili ne chiam estas faritaj el tolo. - Glaciajho estas dolcha glaciigita frandajho. - La richeco de tiu chi homo estas grranda, sed lia malsagheco estas ankorau pli granda. - Li amas tiun chi knabinon pro shia beleco kaj boneco. - Lia heroeco tre plachis al mi. - La tuta suprajho de la lago estis kovrita per naghantaj folioj kaj diversaj aliaj kreskajhoj. - Mi vivas kun li en granda amikeco.

kuko torta

konfiti confitar

fluida fluido, fluida

suspekti sospechar

acida ácido, ácida

vinagro vinagre

sulfuro azufre

azoto nitrógeno

gusto sabor

alta alto, alta

naturo naturaleza

paki empakar

chemizo camisa

kolo cuello

cetera demás, restante

tolo tela

glacio hielo

frandi golosinear

heroo héroe

plachi gustar

lago lago

kovri cubrir

naghi nadar

folio hoja

§ 36.

Patro kaj patrino kune estas nomataj gepatroj. - Petro, Anno kaj Elizabeto estas miaj gefratoj. - Gesinjoroj N. hodiau vespere venos al ni. - Mi gratulis telegrafe la junajn geedzojn. - La gefianchoj staris apud la altaro. - La patro de mia edzino estas mia bopatro, mi estas lia bofilo, kaj mia patro estas la bopatro de mia edzino. - Chiuj parencoj de mia edzino estas miaj boparencoj, sekve shia frato estas mia bofrato, shia fratino estas mia bofratino; mia frato kaj fratino (gefratoj) estas la bogefratoj de mia edzino. - La edzino de mia nevo kaj la nevino de mia edzino estas miaj bonevinoj. - Virino, kiu kuracas, estas kuracistino; edzino de kuracisto estas kuracistedzino. - La doktoredzino A. vizitis hodiau la gedoktorojn P. - Li ne estas lavisto, li estas lavistinedzo. - La filoj, nepoj kaj pranepoj de reggho estas reghidoj. - La hebreoj estas Izraelidoj, char ili devenas de Izraelo. - Chevalido estas nematura chevalo, kokido - nematura koko, bovido - nematura bovo, birdido - nematura birdo.

&nnbsp;

§ 37.

La shipanoj devas obei la shipestron. - Chiuj loghantoj de regno estas regnanoj. - Urbanoj estas ordinare pli ruzaj, ol vilaghanoj. - La regnestro de nia lando estas bona kaj sagha regho. - La Parizanoj estas gajaj homoj. - Nia provincestro estas severa, sed justa. - Nia urbo havas bonajn policanojn, sed ne sufiche energian policestron. - Luteranoj kaj Kalvinanoj estas kristanoj. - Germanoj kaj francoj, kiuj loghas en Rusujo, estas Rusujanoj, kvankam ili ne estas rusoj. - Li estas nelerta kaj naiva provincano. - La loghantoj de unu regno estas samregnanoj, la loghantoj de unu urbo estas samurbanoj, la konfesantoj de unu religio estas samreligianoj. - Nia regimentestro estas por siaj soldatoj kiel bona patro. - La botisto faras botojn kaj shuojn. - La lignisto vendas lignon, kaj la lignajhisto faras tablojn, seghojn kaj aliajn lignajn objektojn. - Shteliston neniu lasas en sian domon. - La kuragha maristo dronis en la maro. - Verkisto verkas librojn, kaj skribisto simple transskribas paperojn. - Ni havas diversajn servantojn: kuiriston, chambristinon, infanistinon kaj veturigiston. - La richulo havas multe da mono. - MMalsaghulon chiu batas. - Timulo timas ech sian propran ombron. - Li estas mensogisto kaj malnoblulo. - Preghu al la Sankta Virgulino.

an habitante, miembro; p. ej. regno estado - regnano ciudadano; Bogoto Bogotá - bogotano bogotano

regno estado

vilaghano de un pueblo

provinco provincia

severa severo, severa

justa justo, justa

polico (la) policía

sufiche suficiente

Kristo Cristo

Franco Francés

konfesi confesar

religio religión

regimento regimiento

boto bota

shuo zapato

lasi dejar, permitir

droni hundir

verki escribir (obras literarias)

ul persona caracterizada por...; p. ej. avara avaro, avara - avarulo un avaro; bela bello, bella - belulo un hombre bonito

ech aun, hasta

ombro sombra

preghi rezar

virga virgen

§ 38.

Mi achetis por la infanoj tableton kaj kelke da seghetoj. - En nia lando sin ne trovas montoj, sed nur montetoj. - Tuj post la hejto la forno estis varmega, post unu horo ghi estis jam nur varma, post du horoj ghi estis nur iom varmeta, kaj post tri horoj ghi estis jam tute malvarma. - En somero ni trovas malvarmeton en densaj arbaroj. - Li sidas apud la tablo kaj dormetas. - Mallargha vojeto kondukas tra tiu chi kampo al nia domo. - Sur lia vizagho mi vidis ghojan rideton. - Kun bruo oni malfermis la pordegon, kaj la kalesho enveturis en la korton. Tio chi estis jam ne simpla pluvo, sed pluvego. - Grandega hundo metis sur min sian antauan piedegon, kaj mi de teruro ne sciis, kion fari, - Antau nia militistaro staris granda serio da pafilegoj. - Johanon, Nikolaon, Erneston, Vilhelmon, Marion, Klaron kaj Sofion iliaj gepatroj nomas Johanchjo (au Jochjo), Nikolchjo (au Nikochjo au Nikchjo au Nichjo), Ernechjo (au Erchjo), Vilhelchjo (au Vilhechjo au Vilchjo au Vichjo), Manjo (au Marinjo), Klanjo kaj Sonjo (au Sofinjo).

§ 39.

En la kota vetero mia vesto forte malpurighis; tial mi prenis broson kaj purigis la veston. - Li palighis de timo kaj poste li rughighis de honto. - Li fianchighis kun fraulino Berto; post tri monatoj estos la edzigho; la edzigha soleno estos en la nova preghejo, kaj la edzigha festo estos en la domo de liaj estontaj bogepatroj. - Tiu chi maljunulo tute malsaghighis kaj infanighis. - Post infekta malsano oni ofte bruligas la vestojn de la malsanulo. - Forigu vian fraton, char li malhelpas al ni. - Shi edzinighis kun sia kuzo, kvankam shiaj gepatroj volis shin edzinigi kun alia persono. - En la printempo la glacio kaj la negho fluidighas. - Venigu la kuraciston, char mi estass malsana. - Li venigis al si el Berlino multajn librojn. - Mia onklo ne mortis per natura morto, sed li tamen ne mortigis sin mem kaj ankau estis mortigita de neniu; unu tagon, promenante apud la reloj de fervojo, li falis sub la radojn de veturanta vagonaro kaj mortighis. - Mi ne pendigis mian chapon sur tiu chi arbeto; sed la vento forblovis de mia kapo la chapon, kaj ghi, flugante, pendighis sur la branchoj de la arbeto. - Sidigu vin (au sidighu), sinjoro! - La junulo alighis al nia militistaro kaj kuraghe batalis kune kun ni kontrau niaj malamikoj.

koto barro

broso cepillo

rugha rojo, roja

honti avergonzarse

solena solemne

infekti infectar

printempo primavera

relo raíl

rado rueda

pendi pender

chapo gorro

vento viento

blovi soplar

kapo cabeza

brancho rama

§ 40.

En la dauro de kelke da minutoj mi audis du pafojn. - La pafado dauris tre longe. - Mi eksaltis de surprizo. - Mi saltas tre lerte. - Mi saltadis la tutan tagon de loko al loko. - Lia hieraua parolo estis tre bela, sed la tro multa parolado lacigas lin. - Kiam vi ekparolis, ni atendis audi ion novan, sed baldau ni vidis, ke ni trompighis, - Li kantas tre belan kanton. - La kantado estas agrabla okupo. - La diamanto havas belan brilon. - Du ekbriloj de fulmo trakuris tra la malluma chielo. - La domo, en kiu oni lernas, estas lernejo, kaj la domo, en kiu oni preghas, estas preghejo. - La kuiristo sidas en la kuirejo. - La kuracisto konsilis al mi iri en shvitbanejon. - Magazeno, en kiu oni vendas cigarojn, au chambro, en kiu oni tenas cigarojn, estas cigarejo; skatoleto au alia objekto, en kiu oni tenas cigarojn, estas cigarujo; tubeto, en kiun oni metas cigaron, kiam oni ghin fumas, estas cigaringo. - Skatolo, en kiu oni tenas plumojn, estas plumujo, kaj bastoneto, sur kiu oni tenas plumon por skribado, estas plumingo. - En la kandelingo sidis brulanta kandelo. - En la posho de mia pantalono mi portas monujon, kaj en la posho de mia surtuto mi portas paperujon; pli grandan paperujon mi portas sub la brako. - La rusoj loghas en Rusujo kaj la germanoj en Germanujo.

surprizi sorprender

laca cansado, cansada

trompi engañar

fulmo rayo

shviti sudar

bani bañar

magazeno revista

vendi vender

cigaro cigarro

tubo tubo

fumo humo

ing indica el objeto que se introduce parcialmente en...; p. ej. kandelo vela - kandelingo candelero

skatolo caja

pantalono pantalón

surtuto sobretodo

brako brazo

§ 41.

Shtalo estas fleksebla, sed fero ne estas fleksebla. - Vitro estas rompebla kaj travidebla. - Ne chiu kreskajho estas manghebla. - Via parolo estas tute nekomprenebla kaj viaj leteroj estas chiam skribitaj tute nelegeble. - Rakontu al mi vian malfelichon, char eble mi povos helpi al vi. - Li rakontis al mi historion tute nekredeblan. - Chu vi amas vian patron? Kia demanddo! kompreneble, ke mi lin amas. - Mi kredeble ne povos veni al vi hodiau, char mi pensas, ke mi mem havos hodiau gastojn. - Li estas homo ne kredinda. - Via ago estas tre laudinda. - Tiu chi grava tago restos por mi chiam memorinda. - Lia edzino estas tre laborema kaj shparema, sed shi estas ankau tre babilema kaj kriema. Li estas tre ekkolerema kaj ekscitighas ofte che la plej malgranda bagatelo; tamen li estas tre pardonema, li ne portas longe la koleron kaj li tute ne estas venghema. - Li estas tre kredema: ech la plej nekredeblajn aferojn, kiujn rakontas al li la plej nekredindaj homoj, li tuj kredas. - Centimo, pfenigo kaj kopeko estas moneroj. - Sablero enfalis en mian okulon. - LLi estas tre purema, kaj ech unu polveron vi ne trovos sur lia vesto. - Unu fajrero estas suficha, por eksplodigi pulvon.

shtalo acero

fleksi doblar

vitro vidrio

rompi romper

laudi alabar

memori recordar

shpari ahorrar

bagatelo bagatela

venghi vengar

eksciti excitar

er uno de muchos objetos de la misma clase; p. ej. sablo arena - sablero grano de arena

polvo polvo

fajro fuego

eksplodi explotar

pulvo pólvora

§ 42.

Ni chiuj kunvenis, por priparoli tre gravan aferon; sed ni ne povis atingi ian rezultaton, kaj ni disiris. - Malfelicho ofte kunigas la homojn, kaj felicho ofte disigas ilin. - Mi disshiris la leteron kaj disjhetis ghiajn pecetojn en chiujn angulojn de la chambro. - Li donis al mi monon, sed mi ghin tuj redonis al li. - Mi foriras, sed atendu min, char mii baldau revenos. - La suno rebrilas en la klara akvo de la rivero. - Mi diris al la regho: via regha moshto, pardonu min! - El la tri leteroj unu estis adresitta: al Lia Episkopa Moshto, Sinjoro N.; la dua: al Lia Grafa Moshto, Sinjoro P.; la tria: al Lia Moshto, Sinjoro D. - La sufikso "um" ne havas difinitan signifon, kaj tial la (tre malmultajn) vortojn kun "um" oni devas lerni, kiel simplajn vortojn. Ekzemple: plenumi, kolumo, manumo. - Mi volonte plenumis lian deziron. - En malbona vetero oni povas facile malvarmumi. - Sano, sana, sane, sani, sanu, saniga, saneco, sanilo, sanigi, sanighi, sanejo, sanisto, sanulo, malsano, malsana, malsane, malsani, malsanulo, malsaniga, malsanighi, malsaneta, malsanema, malsanulejo, malsanulisto, malsanero, malsaneraro, sanigebla, sanigisto, sanigilo, resanigi, resanighanto, sanigilejo, sanigejo, malsanemulo, sanilaro, malsanaro, malsanulido, nesana, malsanado, sanulajho, malsaneco, malsanemeco, saniginda, sanilujo, sanigilujo, remalsano, remalsanigho, malsanulino, sanigista, sanigilista, sanilista, malsanulista k. t. p.