STATUT VIALIKAHA 1588
|
||
|
||
|
||
RAŹDZEŁ TRECI. Ab šlachieckich
volnaściach
|
||
|
||
|
||
|
||
Ab mierach i
łokciach – Pastanoŭvajem: kab u mieście Našym stalečnym Vilenskim i ŭ kožnym horadzie Našym haspadarstva Našaha VKŁ, tak u pryvieljavanych miastoch, jak i ŭ mieńšych miastečkach, hetaksama ž u sialibach kniaskich, panskich, duchoŭnych i śvieckich, i ŭ haścioŭniach pa darohach u kirmaš i biez kirmašu zbožža ŭsialakaje pradavałasia adnolkavaju ŭraŭnavanaju mieraju, heta značyć kab była bočka, u jakoje pavinny być čatyry karcy, miery krakaŭskaje roŭnych, biaź vierchu i biez ustraski, ale pad strachu. Takovaja miera musić być admieranaja ŭ Vilni va ŭradzie zamkavym pana vajavody Vilenskaha. A pry sabie tuju mieru pavinny mieć urad haradzki Vilenski, taksama j tama, dzie ŭ jakich miastoch prava Mahdeburhskaje majecca, u vajavodztvach, starostvach, arendavych trymańniach, taksama ŭrad zamkavy z uradam haradzkim. A ŭ ziamli Žamojckaj – starosta abo padstarości, taksama dziaržaŭcy abo civunovie toje ziamli takovyja miery pastanoŭvać majuć prava, kab nie ŭstrasalisia i biez viarchoŭ byli. A klajno ŭradavaje tolki na tych mierach pakłaści musiać, jak by bočka była ŭ čatyry karcy, a pałova bočki – u dva karcy, a čvertka bočki – u adzin karec; i kab užo ŭ tyja miery ŭsialakaje zbožža mierałasia pad strachu. I takovaja miera pavinna być u haradoch i kirmašoch, stadołach i karčmach kniaskich, panskich i ziamlackich. A chto by kolviek z paddanych Našych – budź ad uradu haradzkoha abo, taksama, ad haradžanaŭ miestaŭ Našych, taksama kniaskich, panskich i ziamlackich – śmieŭ taho nie zaŭvažać dy inšyja miery pastanoŭvać dy ich užyvać, takovy ŭrad Našyj haradzki abo haradžanie miestaŭ Našych uspraviadliŭvanyja być musiać cieraz zabaronu taho ŭradam zamkavym biaz pozvy da siabie, a kniazi, panovie j ziamianie-šlachta – cieraz pozvu zamkavuju, budučy ad pakryŭdžanaha pa terminie paznačanym pryciahnutyja da sudu zamkavaha, u jakim paviecie tyja harady j miastečki stadoły svaje mieć buduć. I pa dokazie praŭnym ichnaje viny pavinny buduć za toje štraf dvanaccać kopaŭ hrošaŭ zapłacić, jaki musić być pałovaju addadzieny tamu ŭradu Našamu, pierad jakim taja sprava zdarycca, a druhaja pałova – pakryŭdžanamu. Kali ž by z dazvaleńnia abo niedabačlivaści samaho ŭradu Našaha – heta značyć vajavodaŭ, starostaŭ, dziaržaŭcaŭ, civunoŭ i vojtaŭ haradoŭ, dvaroŭ i vałaścioŭ Našych, Haspadarskich, i, taksama, duchovych i śvieckich – inšyja miery pad toju ŭzornaju mieraju paddanyja Našyja ŭ kryŭdu kamu ŭžyvali, tady takovy ŭrad, ad pakryŭdžanaha pozvaju Našaju da vyšejšaha ŭradu vyklikany, i, kali by zhodna z pravam vinnym byŭ by abvieščanym, – sam takovamu ža štrafu padlehčy musić, jak vyšej apisana. Hetaha štrafu pałova Skarbu Našamu ziamlackamu, a druhaja pałova pakryŭdžanamu pavinna być zapłočanaja. Tym ža čynam panovie vajavodavie j starastovie va ŭradach svaich, ź inšymi padobnymi ŭradami haradzkimi, uzory j terminy dziejańnia mieram i cenam u šynkavańni, napojach (tak pryvoznych: muškata, malmaziei, vina,– jak i miodu, piva, harełki dy inšych straŭnych rečach) cieraz uradnikaŭ svaich pavodle času j darahości pastanoŭvać musiać. Hetak sama ž jany musiać pastanoŭvać dla kupcoŭ, ramieśnikaŭ pa čym, što (tak na łokci, jak i na vahu) – kareńnie dy inšyja ŭsialakija patreby – pradavać. I, taksama, kab za pracu svaju ludzi pavodle matarjału, času j darahości zarobak słušny mieć mahli, miednicy, taksama j kvarty, harncy kaby byli pa ŭsiamu haspadarstvu Našamu VKŁ roŭnaje j adnolkavaje miery, jak jość u mieście Našym stalečnym Vilenskim. Taho ŭsiaho tyja ž mienavanyja ŭradniki zamkavyja pilnavać i śćviardžać pavinnyja buduć. I toje ŭsio, jak vyšej apisana, trymacca j vykonvacca musić pad toju ž pavinnaściu, vyšej pamianionaju.
|
|
||||
|
|