เอาเป็นว่าตั้งแต่ผู้เขียน
เริ่มจำความได้เกือบ ๔๐ กว่า
ปีมาโน่นแล้ว ที่ร้านขายของชำ
ของคุณตายอด
ซึ่งมีศักดิ์ทาง
ญาติเป็นตาเล็ก ของผู้เขียน
มีเพิงหมาแหงนหลังคาสังกะสี
พื้นปูไม้กระดานอยู่หลังหนึ่ง
ขนาดพอเหมาะที่จะตั้งวง
เล่นหมากรุกได้ ๑ วง พร้อมที่
ว่างสำหรับบรรดากองเชียร์
อีก ๒ - ๓ คน
ร้านชำและเพิงที่ว่านี้
ตั้งอยู่
ติดกับกำแพงและสระน้ำ ขนาด
ใหญ่ของวัดในหมู่บ้านชนบท
แห่งหนึ่งของจังหวัดเพชรบุรี
เมืองแห่งขนมหวาน และน้ำ
ตาลตะโหนด ที่ผู้คนรู้จักกัน
เป็นอย่างดี
ด้านข้างเพิงติดกับเส้นทาง
สัญจรของชาวบ้าน คุณยาย
ซึ่งเป็นภรรยาของคุณตายอด
ได้ตั้งตุ่มน้ำเย็นไว้ ๑ ตุ่ม
เพื่อให้ผู้คนที่สัญจรผ่านไป
มาดื่มกินคลายร้อนผ่อนกระหาย
โดยไม่คิดค่าบริการ
นอกจากนี้
ถัดจากตุ่มน้ำ
ค่อนไปทางสระใหญ่มีกรงนก
ตั้งอยู่มีนกขุนทองตัวเขื่องช่าง
พูดช่างคุยอยู่ตัวหนึ่ง คอย
ส่งเสียงทักทายผู้คน ที่แวะ
เวียนมา เป็นขาประจำที่ร้าน
เพิงข้างร้านชำของคุณตายอด
มักมีผู้คนแวะเวียน
มาเยี่ยมเยือน
ไม่ขาดสาย โดยเฉพาะบรรดา
เซียนหมากรุกทั้งหลาย
คุณตายอดนับได้ว่าเป็นเซียน
หมากรุกคนหนึ่งในหมู่บ้าน
จึงมีขา
หมากรุกแวะเวียน มาขอประลอง
ฝีมืออยู่ไม่ขาด
โดยเฉพาะในยาม
แดดร่มลมตกไม่เว้นแม้กระทั่งพระ
สงฆ์
หลวงตาหลวงน้าที่วัดหน้าบ้าน
ก็แวะเวียนมาเป็นขาประจำเสมอ
กระดานหมากรุกของคุณ
ตายอดทำด้วยไม้เนื้อแข็งอย่างดี
ส่วนตัวหมากรุกนั้น
เท่าที่พอนึกภาพ
ออกในขณะนี้
มีทั้งที่ทำด้วยงาช้าง
และไม้มะเกลือ
สำหรับหมากที่เป็นตัวเบี้ย นั้น
ก็นำมาจากเบี้ยจริง ๆ
ที่ใช้เป็น เงินตราในสมัยโบราณ
ตัวหมากทุกตัวแกะสลัก อย่าง
ประณีตสวยงามเป็นมันเงาวับ
โดย
ไม่ต้องลงแลคเคอร์
เนื่องจากเป็น
ธรรมชาติของงาช้างและไม้เนื้อแข็ง
เมื่อผ่านการจับต้องมานานนับพัน
นับหมื่นครั้ง
จึงเกิดเป็นมันวาว
ในส่วนของกระดานที่เป็น
ตาเดิน ก็สึกกร่อนเป็นหลุมลึก
มองเห็นลายไม้สักในส่วนลึกของ
ลายไม้ได้อย่างชัดเจน
บ่งบอกถึงอายุกาล ที่ถูกใช้เป็น
สมรภูมิสมมุติที่คู่ต่อสู้มุ่งเอาแพ้
ชนะกันด้วยสติปัญญาและความ
สุขุมรอบคอบ ของบรรดาเซียน
หมากรุกแห่งหมู่บ้านมานาน
หลายชั่วอายุคน
การที่เราจะทราบได้ว่าหมาก
รุกไทยเป็นที่นิยมเล่นกันแพร่หลาย
ทั่วเมืองไทยมาช้านาน ขนาดไหน
นั้น
เราจะสังเกตได้จากการที่คน
ไทย มีสำนวนพูดและคำพังเพย
ที่เกี่ยวข้องกับหมากรุก
ซึ่งใช้กัน
แพร่หลาย
มาจนกระทั่งทุกวันนี้
อยู่หลายคำ
เท่าที่ผู้เขียนนึกได้ในขณะนี้
ก็มีอยู่ถึง ๕ คำด้วยกัน เช่น
หน้างอ
เป็นม้าหมากรุก
เดินไม่ดูตาม้า
ตาเรือ เรือลอย รุกฆาตและ ล้ม
กระดานเป็นต้น
สำหรับตำนานความเป็นมา
ที่แท้จริงของหมากรุกไทย นั้น
เท่าที่ค้นพบในตำราหลายเล่ม
กล่าวไว้ตรงกันว่า มีแบบแผนมา
จากหมากรุกอินเดีย
ซึ่งก็คงมีที่มา
เช่นเดียว กับวัฒนธรรมประเพณี
อื่น ๆ
อีกหลายอย่างที่ไทยเรารับ
มาจากอินเดีย
ภายหลังที่เรารับเอาพุทธศาสนา
มาเป็นศาสนาประจำชาติ วัฒน
ธรรมอื่น ๆ ก็หลั่งไหลตามมา
ตั่งแต่อดีตกาล
เกี่ยวกับตำนานหมากรุกอินเดีย
นั้น
ก็ว่าไว้ว่าเกิดจากมหาราชาองค์
หนึ่ง รบชนะมาก ๆ
เข้าก็เกิดเบื่อ
ตัวเองขึ้นมา
จึงรับสั่งให้บรรดา
อำมาตย์ ช่วยกันหาอะไรมาทำ
แก้เซ็ง
บรรดาอำมาตย์ได้ช่วยกันคิด
สนามรบจำลองเป็น กระดานตา
ราง ๔ เหลี่ยม ขึ้นแผ่นหนึ่ง
กำหนดตัวขุนขึ้น แทนองค์พระ
ราชา ส่วนกองทัพม้า กองทัพเรือ
ก็สมมุติเป็น ตัวม้า ตัวเรือ
ส่วนพวกโคน เม็ด
เบี้ย ก็สมมุติ
ให้เป็นแม่ทัพนายกอง ทหารราบ
ทหารเลวไปตามลำดับ แล้วก็เล่น
กันแพร่หลายอยู่ในอินเดีย
จนกระ ทั่งเผยแพร่มาถึงเมืองไทย
การเล่นหมากรุกนับว่าเป็น
ที่นิยม แพร่หลายทั่วเมืองไทย
เมื่อผู้เขียนเติมโตขึ้น
เดินทางไป
ศึกษาเล่าเรียน ยังสถานที่ใด
ไม่ว่าหัวเมือง หรือในกรุง
ก็เห็นมี
การเล่นหมากรุกกันอยู่ทั่วไป
เพราะความมีหมากรุก
อยู่ในสายเลือดเมื่อเห็นวงหมาก
รุกอยู่ที่ใด
ก็จะมองดูด้วยความ ชื่นชมยินดี
ซึ่งถ้ามีจังหวะและ
โอกาส ก็จะขอเข้าไปร่วมวง
ไพบูลย์ด้วยเสมอ
สมัยที่ยังเป็นลูกจ้างเขาอยู่
ทำงานที่ธนาคารแห่งหนึ่งแถว
สวนมะลิ
ตอนนั้นอยู่ราวประมาณ
ปี ๒๕๒๕ - ๒๕๒๖ ธนาคารยัง
ไม่ขยายกิจการ ใหญ่โตมากนัก
อาคารสำนักงานใหญ่ สูง ๑๖ ชั้น
ที่สวนมะลิ ยังมีพื้นที่
ใช้สอยอย่าง
เหลือเฟือ
ธนาคารจึงใช้พื้นที่ ชั้น ๖
ทั้งชั้น เป็นที่ตั้งสโมสร
ห้องอาหาร
ร้านอาหาร ร้านกาแฟ มินิมาร์ท
จำหน่ายสินค้าสวัสดิการแก่
พนักงาน
หลังรับประทานอาหารเที่ยง
บรรดาขาหมากรุก
ก็จะตั้งโต๊ะโขก
หมากรุกกันเท่าที่เวลาพักเที่ยง
จะเอื้ออำนวยให้
ผู้เขียนก็ได้เข้าร่วมวงด้วยเป็น
ประจำ
เป็นการฝึกทักษะในการเดิน
หมาก
และเนื่องจากหมากแต่ละข้าง
จะมีผู้เล่นหลายคนจึงสนุกสนานเฮฮา
กันพอสมควรแก่เวลาและสถานที่
ภายหลัง
ธนาคารขยายกิจการ
มากขึ้นอาคารสำนักงานใหญ่
ซึ่งเคย
มีที่ว่างเหลือเฟือ
ก็กลับคับแคบลง
พื้นที่ไม่พอใช้งาน
จึงต้องยุบร้าน
อาหารร้านค้าสโมสร ไปโดยปริยาย
บรรดาคอหมากรุกทั้งหลาย ก็เป็น
อันแตกกระสานซ่านเซ็นกันไป
ตามยถากรรม//
|
|
พบโปรแกรมหมากรุกไทยโดยบังเอิญ
หลังจากวงหมากรุกที่แบงค์ล้มเลิก
ก็ห่าง ๆ จากวงหมากรุกไปนานนับ
๑๐ ปี
จนกระทั่งวันหนึ่งเมื่อประมาณ
กลางปี
๒๕๔๓ได้ไปเดินเล่น ที่ศูนย์ IT
ห้างสรรพ
สินค้าฟิวเจอร์ปาร์ครังสิต
เห็นเจ้าของร้าน
ขายคอมพิวเตอร์ร้านหนึ่งกำลังสาธิตวิธี
เล่นโปรแกรมหมากรุกไทย ให้ลูกค้าราย
หนึ่งดู
จึงหยุดดูด้วยความสนใจ และพึงพอ
ใจ
จึงซื้อติดมือมากลับมาทดลองเล่นดู
๑ ชุด
หลังจาก SETUP
โปรแกรมซึ่ง
บรรจุอยู่ในแผ่น Floppy Disk ๑ แผ่น
ลงเครื่องคอมพิวเตอร์ส่วนตัวที่บ้าน
เรียบร้อยแล้ว
พอเรียกหน้าจอหลักขึ้นดู
รายละเอียด
ก็อดรู้สึกแปลกใจตัวเอง
ไม่ได้
ที่โปรแกรมนี้มีเผยแพร่มาตั้งแต่
ตุลาคม ๒๕๓๙
แต่ผู้เขียนเพิ่งมาพบ
โปรแกรมมนี้เมื่อกลางปี ๒๕๔๓
นี้เอง
ทั้ง ๆที่เดินห้างพันธุ์ทิพย์
ซึ่งเป็น ศูนย์ IT
หลักของกรุงเทพฯ
อยู่เป็นประจำ
จึงแปลกใจตนเองที่คลาดสายตาไปได้
กลับมาสนใจที่หน้าจอกันต่อดีกว่า
จากเมนูหลักเมื่อคลิกที่แถบเกี่ยวกับ
หมากรุกไทยจะปรากฏกรอบ
ซ้อนเมนู
หลักขึ้นมาให้รายละเอียดเพิ่มเกี่ยวกับ
ผู้พัฒนาโปรแกรม
หลังจากทดลองใช้แถบเครื่องมือ
ต่างๆ และลองเดินหมากดูแล้ว
ต้อง
ยอมรับ ว่าผู้พัฒนาโปรแกรม จัดทำ
ได้ค่อนข้างสมบูรณ์ทีเดียวจะมีบกพร่อง
อยู่เพียงเรื่องการไล่หมากเท่านั้น
เนื่องจากไม่ได้กำหนดศักดิ์
ของตัว
หมากรุกแต่ละตัวไว้
เมื่อมีการไล่
จึงไม่รู้ว่าจะไปจบสิ้นลงเมื่อไร
เช่น
หมากฝ่ายไล่มีเรือ ๑ ลำ
มีศักดิ์ไล่ได้
๑๖ ครั้งหากครบ ๑๖ ครั้งแล้ว
ขุนฝ่าย
ถูกไล่ยังไม่จน
จะต้องถือว่าการเล่น
กระดานนั้นเสมอกัน
ไม่มีแพ้หรือชนะ
แต่เมื่อไม่มีการกำหนดไว้
ก็จะทำให้
ไล่กันทั้งวันทั้งคืนไม่มีที่สิ้นสุด
อย่างไรก็ตามต้องขอยกย่องชมเชย
ผู้พัฒนาโปรแกรมอย่างจริงใจ
เพราะ
ที่ผู้เขียนได้สัมผัสมานี้
เป็นเพียง
Version แรกเท่านั้น คงจะมีการ
พัฒนาเพิ่มเติมใน Version ถัด ๆ
มาก็ได้
|
|
ในชีวิตของผู้เขียน
มีโอกาสได้พบ
เห็นสิ่งประหลาด
หรือน่าทึ่งไม่มากนัก
แต่มีอยู่สิ่งหนึ่ง
ที่ผู้เขียนรู้สึกประหลาด
และน่าทึ่ง
ที่ได้เห็นเด็กผู้ชายวัยขนาด
๑๐ ขวบ
นั่งเล่นหมากรุกกับผู้ใหญ่
วัย
๕๐ - ๖๐ ปี
อย่างขมีขมันเอาจริงเอาจัง
ไม่ใช่เล่นอย่างเล่น ๆ
ที่เด็กเล่นกันตาม
ลำพังประสาเด็ก
ที่พูดว่าน่าทึ่งก็เพราะว่าการเล่น
หมากรุกเป็นสิ่งที่ถือว่า
เป็นทั้งศาสตร์
และศิลป์
ซึ่งเกินวัยเด็กขนาดนี้จะ
สามารถเล่นได้
เพราะแม้แต่ผู้ใหญ่
ทั่วไปจะเล่นหมากรุกให้ได้ดี
จะต้องมี
ทั้ง ๒ สิ่งนี้อยู่ในตัว
และถ้าจะให้ถึงขั้น
เป็นเซียนหมากรุกแล้วละก็
จะต้อง
เป็นผู้ที่มีความสุขุมรอบคอบเยือกเย็น
เป็นอย่างยิ่ง ตัวผู้เขียนเอง
ก็ยังไม่มี
แววอย่างที่ว่านั้นเลย
ส่วนที่กล่าวว่าการเล่นหมากรุกเป็น
ทั้งศาสตร์และศิลป์ นั้น
ถ้าจะเปรียบ
เทียบให้เห็นได้ชัดเจน
น่าจะเปรียบ
เทียบระหว่างการเล่นหมากฮอสกับ
หมากรุก
เนื่องจากเด็กทุกคน
สามารถเล่น
หมากฮอสได้แต่เด็กบางคนเท่านั้น
ที่สามารถเล่นหมากรุกได้
เพราะการเล่นหมากฮอสกับหมาก
รุกนั้นแตกต่างกันโดยสิ้นเชิง
หมากฮอสทุกตัวเดินไปข้างหน้าทีละ
ตาเหมือนกันทั้งหมด
จะมียกเว้นเฉพาะ
หมากตัวที่เข้าฮอสแล้วเท่านั้นที่มีสิทธิ์
เดินหน้าหรือถอยหลังครั้งละกี่ตาก็ได้
แต่ถึงอย่างไรก็ยังคงเดินได้ในแนวตา
เฉียงในระนาบเส้นตรงเท่านั้น
ส่วนหมากรุกซึ่งมีจำนวนตัวหมาก
มากกว่าหมากฮอสถึง ๑ เท่า
แต่ละตัว
ก็มีหลักการเดินที่แตกต่างกันไป
นอกจากนี้เมื่อเป็นหมากฝ่ายรุกไล่
คู่ต่อสู้
จะมีศักดิ์การเดินเพิ่มขึ้นมาอีก
เช่นฝ่ายหนีเหลือขุน ๑
ฝ่ายไล่มีเรือ ๑
และหมากตัวอื่น
อีกรวมกันแล้วจะกี่ตัว
ก็ตามจะต้องใช้ศักดิ์ของเรือที่มีสิทธิ์
ไล่
คู่ต่อสู้ได้ ๑๖ ครั้ง
เป็นเกณฑ์การไล่
หากไล่ครบ ๑๖
ครั้งแล้วยังไล่ไม่จน
ก็ให้ถือว่าการเล่นกระดานนั้นไม่มีแพ้
ชนะเสมอกันไป
ตามที่กล่าวมาแล้ว
ตรงนี้แหละ
ที่ถือว่าเป็นศาสตร์
ที่ผู้เล่นทุกคนจะต้องศึกษาหลักการเล่น
ทำความเข้าใจและจดจำให้ได้
นอกจากนี้จะต้องศึกษากลยุทธ์ใน
การเดินหมาก
ที่เรียกกันว่าหมากกลให้
ถ่องแท้
จึงจะสามารถเอาชนะคู่ต่อสู้ได้
ซึ่งว่ากันว่ามีอยู่ถึง ๑๐๘
กลยุทธ์ ทีเดียว
ในส่วนที่เรียกว่าเป็นศิลป์นั้น
ก็คือ
ว่าการเล่นหมากรุกถือเป็นศิลปะในการ
วางแผนพิชิตคู่ต่อสู้
ต้องวางแผนว่าเดิน
หมากอย่างไรจึงจะรุกขุนคู่ต่อสู้ให้จนได้
ขณะเดียวกันก็ต้องหาทางป้องกัน
หมากของตนเอง
ไม่ให้คู่ต่อสู้กินฟรี
หรือรุกขุนจนหมดตาเดิน
ถึงกับพ่าย
แพ้ได้
ตัวอย่างก็คือการเดินหมากม้า
ซึ่งเดินเพียง ๓ ครั้ง ๓ ตา
ก็เพียงพอ
ที่จะทำให้คู่ต่อสู้อับจนหมดตาเดิน
ได้ทันที
นอกจากการวางแผนการเล่น
ตั้งแต่เริ่มเดินหมาก
ตัวแรกแล้ว
ความสุขุมรอบคอบเยือกเย็น เป็น
ศิลปะ ที่นักเล่นหมากรุกที่ดี
จะต้อง
ฝึกให้เป็นนิสัย
การผลีผลามเดินหน้าตะลุย
แหลกหรือกินหมากทุกตัว
ที่ขวางหน้า
มิใช่หนทาง
ของนักเล่นหมากรุกที่ดี
เพราะอาจติดกับดัก
หรือหลุมพรางที่
คู่ต่อสู้หลอกล่อไว้ได้
การขาดความสุขุมรอบคอบ
หรือควบคุมสติไม่ได้เมื่อถูกคู่ต่อสู้ยั่วเย้า
หลอกล่อ จะทำให้เดินหมากพลาด
ถูกกินฟรีจนถึงเสียขบวนพ่ายแพ้ได้
ในพริบตา
|
|
|
ดังนั้น ความสุขุมเยือกเย็นถือ
ว่าเป็นสิ่งสำคัญมาก
มองให้ทั่วกระดาน
ก่อนเดิน หมากทุกตา
อย่ากินหมากคู่ต่อสู้
จนกว่าจะแน่ใจ
ว่าเป็นฝ่ายได้
เปรียบ
นี่คือกลยุทธ์สำคัญในการ
เล่นหมากรุก
ที่เขียนมาทั้งหมดนี้
ยังมิใช่
การแนะนำวิธีเล่นหมากรุกไทย นะ
ครับ แต่เป็นการคุยกันเล่น ๆ
ว่าจะ เล่นหมากรุกให้ได้ดี
จะต้องมีคุณ สมบัติ
อย่างไรเท่านั้น
สำหรับท่านที่ยังไม่เคยเล่น
หมากรุกไทยมาก่อนเลย แต่มี
ความสนใจอยากเล่นหมากรุก
ไทยเป็นจริง ๆ ก็ ต้องติดตาม
กันต่อไป
ปัจจุบันนี้
นับเป็นโอกาสดีที่
คอมพิวเตอร์ช่วยสอนเราเรียนสิ่ง
ต่าง ๆ ได้ง่ายและรวดเร็วขึ้น
เนื่องจากการฝึกเล่นกับคอม
พิวเตอร์
ท่านจะมีเวลาอย่างอิสระ
ไม่เหมือนกับการต้องไป
ไหว้วาน
ใคร
มาเป็นครูหรือคู่ฝึกซ้อมที่ต้อง
ขึ้นอยู่กับความพร้อมหลายประการ
ยิ่งในยุคสมัยนี้นับเป็นเรื่องที่
ยากมากในอันที่จะหาคนที่มีรสนิยม
และเวลาว่างตรงกัน
มาเป็นคู่เล่น
|
|
ความรู้พื้นฐานในการเล่น
หมากรุกไทยนี้ ขอให้ท่าน
ผู้อ่านคิดเสียว่าเป็นการอ่าน
เพื่อประดับความรู้เล็กๆ น้อย
ๆ
โดยเฉพาะท่านที่บังเอิญ
เกิดสนใจในกีฬาหมากรุก
ไทยขึ้นมา และต้องการทด
ลองเล่นหมากรุกดูบ้าง นี่
เป็นความรู้ขั้นประถม ของ
หมากรุกไทยเท่านั้น
หมากรุกไทย
จัดเป็นกีฬา
ประเภทหมากกระดาน
ชนิดหนึ่ง ซึ่งอุปกรณ์การเล่น
ก็มีเพียง กระดานตาราง
หมากรุก ๑ แผ่น กับตัวหมาก
รุกอีก ๒ ชุด ๆ ละ ๑๖ ตัว
สำหรับผู้เล่น ๒ ฝ่าย ที่เล่น
กันโดยปกติทั่วไป จะเล่นกัน
ฝ่ายละ ๑ คน แต่ใน การเล่น
เพื่อการสังสรรสนุกสนานนั้น
อาจจะมีผู้เล่นฝ่าย ละ ๑-๒
คนขึ้นไปก็ได้
สำหรับรายละเอียดของ
กระดานหมากรุกและตัวหมากรุก
มี ดังนี้ .-
คำว่ากระดานหมากรุก มิได้
หมายความว่า ตารางที่จะเล่น
หมากรุกได้ จะต้องทำด้วยไม้
กระดานเสมอไป ความจริง
จะใช้กระดาษแข็ง กระดาษอัด
หรือไม้อัดทำก็ได้ ขอแต่เพียง
ให้ราบเรียบ พอที่จะตั้งตัว
หมากกรุกได้ ก็สามารถใช้เป็น
กระดานหมากรุกได้ทั้งสื้น
ส่วนความนิยม
และถือว่าเป็น
มาตรฐานนั้นจะทำด้วยไม้เนื้อแข็ง
เหตุผลอาจจะเป็นไปได้ว่า
ขณะเล่น
เมื่อมีการยกม้าไปรุกขุน
ด้วยการ วางตัวรุกลงไปแรง ๆ
โดยการเคาะ กับกระดานดังโป๊ก
พร้อมกับสำทับ
คู่ต่อสู้ว่า "รุก" นั้น
สามารถให้ อารมณ์
ในการเล่นหมากรุก ได้มาก
กว่ากระดานหมากรุก
ที่ทำด้วยวัสดุ อย่างอื่น
สำหรับขนาดมาตรฐานของ
กระดานหมากรุก มีขนาดกว้าง
๑๖ นิ้ว ยาว ๑๙ นิ้ว ตีเป็นตาราง
สี่เหลี่ยมจัตุรัส ขนาด ๒ นิ้ว
โดยแบ่งเป็นแถวนอน ๘ แถว
และแนวตั้ง ๘ แถว รวมเป็น
ตารางทั้งหมด ๖๔ ตาราง
ส่วนพื้นที่ด้านยาว เหลือไว้
ข้างละนิ้วครึ่ง
สำหรับเอาไว้วาง
ตัวหมากที่ถูกกินเรียบร้อยแล้ว
หน้าตากระดานหมากรุกทำนอง
นี้แหละครับ
ตัวหมากรุกไทยมีทั้งหมด
๓๒ ตัว แบ่งเป็น ๒ ชุด
สำหรับ
ผู้เล่น ๒ ฝ่าย
ตามที่กล่าวแล้ว
ชุดหนึ่งมี ๑๖ ตัว โดยชุดหนึ่ง
จะมีสีขาวยืนพื้น
ส่วนอีกชุดหนึ่ง
จะเป็นสีดำ หรือสีแดง
แล้วแต่ผู้
จัดทำจะกำหนดขึ้น ตัวหมากรุก
แต่ละตัว จะมีชื่อเรียก และ
ลักษณะที่แตกต่างกันออกไป
ดังนี้.-
ขุน มีชุดละ
๑ ตัว ถือเป็นหมาก
ตัวเอก มีลักษณะคล้ายหลักหมุด
หรือหัวเม็ดทรงกลมในสถาปัตย
กรรมไทย
นอกจากนี้จะมีตัวหมากที่มี
ลักษณะใกล้เคียงกับขุนอีก ๒
ตัว
คือโคนและเม็ด
โคน มีชุดละ
๒ ตัว มีลักษณะ
คล้ายกับขุนดังที่กล่าวแล้ว
แต่มี ขนาดย่อมกว่าขุนเล็กน้อย
เม็ด มีชุดละ ๑
ตัว เป็นหมาก
ที่มีลักษณะคล้ายกับขุนอีกตัวหนึ่ง
แต่มีขนาดย่อมกว่าขุนมาก โดยมี
ขนาดรองลงมาจากโคนอีกทีหนึ่ง
ม้า มีชุดละ
๒ ตัว มีลักษณะ
เป็นรูปหัวม้าชัดเจน แต่เป็นม้า
หน้างอซึ่งเป็นที่มาของคำพังเพย
ที่ว่า
"หน้างอเป็นม้าหมากรุก"
เรือ มีชุดละ ๒
ลำ มีลักษณะ
คล้ายดุมเสื้อราชประแตน หรือ
ดุมติดเสื้อสตรี
ที่เป็นสัญลักษณ์
สถาบันการศึกษาต่าง ๆ
เบี้ย ถือเป็นหมากตัวเล็กสุด
(คุณสมบัติ)
จึงจัดไว้ลำดับสุดท้าย
แต่ดั้งเดิมนั้นใช้ตัวหอยเบี้ยจริง
ๆ เป็นตัวหมาก
แต่ปัจจุบันทำจำลอง
ขึ้น มีลักษณะคล้ายตัวหมากฮอส
แต่มีขนาดเล็กกว่า และมีจำนวน
ถึงชุดละ ๘ ตัว
เท่ากับตัวหมาก
ฮอส ๑ ชุด เช่นกัน
หมากรุกแต่ละตัว
นอกจากจะมี ชื่อและรูปร่าง
ที่แตกต่างกันแล้ว
ยังมีคุณสมบัติและวิธีเดินที่พิสดาร
แตกต่างกันอีกมาก ดังนี้.-
 |
 |
|
|
|
