Kort en bondig
deur Mike Oettle
JY kan skaars vir Markus vergeet, want hy is die skrywer van die oudste van
die vier Evangelies – alhoewel dit in die tradisionele rangskikking van die
Nuwe Testament tweede geplaas word. Hy skryf ook die kortste van die Evangeliste, of Evangelieskrywers – sy skryfstyl is met dié van ’n joernalis vergelyk, want hy gee slegs die feite.
Indien dit aanvaar word dat die Evangelis dieselfde persoon is as Johannes Markus,[1] wat verskeie male in die Evangelies genoem word, weet ons van hierdie man heelwat. Maar soos almal wat vir Christus tydens Sy bediening gevolg het, het sy legende ook gegroei. Die Koptiese of Egiptiese Kerk noem hom sy stigtende vader, sy eerste biskop, en word hy ook met die stad Venesië en sy magtige republikeinse ryk verbind. Sy simbool as Evangelis is ’n gevleuelde leeu, wat dikwels in Venesiaanse kuns voorkom.
Johannes Markus se moeder was ’n invloedryke lid van die groepie van Christus se volgelinige in Jerusalem, en word dit gesê dat die bokamer – waar die Laaste Aandmaal gehou is, waar Jesus voor sy dissipels verskyn het en waar die Heilige Gees soos vlam op die Pinksterdag verskyn het – in hulle huis was. Daar is ook ’n teorie dat dit Johannes Markus was wat in Markus 14:51,52 gemeld word as ’n jong man wat vir Christus nà Sy inhegtenisname gevolg het:
“’n Sekere is saam agter Jesus aan, met net ’n doek om sy lyf. Die mense gryp hom toe, maar hy het die doek gelos en kaal weggehardloop.”[2]
Hy het later saam met beide Paulus en Petrus gereis. Sy neef Barnabas het hom saam met Paulus geneem op sy eerste sendingreis, maar op Perga[3] het hy na Jerusalem teruggekeer. Paulus was hieroor ongelukkig en het met Barnabas rusie gehad. Die gevolg was dat Markus en Barnabas saam in Siprus gaan preek het. (Handelinge 13 en 15) Markus het later in Rome by Paulus aangesluit, waar Paulus ’n gevangene was, en hom
gehelp. (Kolossense 4:10)
Petrus verwys aandoenlik na Markus as sy “seun”. (1 Petrus 5:13) Dit klop met die tradisie dat die Evangelie van Markus ’n versameling is van Petrus se herinneringe aan die lewe van Jesus. Markus het waarskynlik sy Evangelie in Rome of op ’n ander plek in Italië geskryf.
Die Evangelie, wat geskryf is vir Griekssprekende Christene, het min oor konfrontasies tussen Jesus en die Joodse godsdienstige owerhede te sê, ook haal dit min uit die Ou Testament aan. Dit wil voorkom of beide Matteus en Lukas dit as buitelyn gebruik het en in die skrywe van hulle Evangelies ander materiaal bygebring het. Dit word betwis oor of Markus sy skryfwerk voltooi het met die ontdekking van die leë graftombe (Markus 16:1-8) of dan ook die finale verse van hoofstuk tot by vers 20 ook geskryf het, maar sonder hierdie versie is die storie onvoltooid en het dit ’n onnatuurlike einding.
Dit word nie in die Nuwe Testement geskryf waar Markus sy laaste dae deurgebring het nie, maar daar is ’n blywende tradisie dat hy hom in
Alexandrië, die groot Griekse stad op die Nyldelta, gaan vestig het, die stad
se eerste biskop geword het, en toe onder òf Nero òf Trajanus ’n marteldood gesterf het.
Sy stoflike oorskot is in Alexandrië behou tot vroeg in die 9de eeu, toe dit na Venesië geneem is – somigges vertel dat Venesiaanse koopmanne dit gesteel het. ’n Kerk is in sy eer gebou wat in 976 afgebrand het, waarna ’n nuwe basiliek opgerig is wat nie slegs Markus se relieke bevat het nie, maar ook ’n indrukwekkende reeks mosaïeke oor Markus se lewe, sy dood en die verskuiwing van sy oorskot na Venesië. Dit is glad nie toeval nie dat die beroemde ontdekkingsreisiger Polo wat in die 1270s Sjina bereik het, die doopnaam Marco gehad het.
