ความเป็นมา   เมื่อปี พ.ศ. 2535 สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ได้ทรงพระอักษร จากหนังสือพิมพ์ทรงทราบข่าว ที่ครูอาสาสมัคร กศน.พื้นที่ ศศช. บ.ใหม่ห้วยหวาย ต.ห้วยปูลิง อ.เมือง จ.แม่ฮ่องสอน ขอรับการสนับสนุนสื่อการเรียนการสอน และสิ่งของ เครื่องใช้ในอาศรม ศศช. พระองค์ทรงมีความสนพระทัยที่จะพระราชทานความช่วยเหลือ จึงมอบหมายให้นายบุญธันว์ มหาวรรณ หน.คณะทำงานส่วนพระองค์ ไปสำรวจหาข้อมูล เพื่อให้ความช่วยเหลือ และต่อมาได้พระราชทานความช่วยเหลือ และทรงรับ ศศช.ทุกแห่งไว้ในพระอุปถัมภ์จนถึงปัจจุบัน ในปี พ.ศ. 2539 กรมกศน.ได้ตระหนักถึงพระมหากรุณาธิคุณของ พระองค์ จึงได้กราบ บังคมทูลพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ขอพระราชทานชื่อของศูนย์การศึกษาเพื่อชุมชน ในเขตภูเขา (ศศช.) และพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงพระราชทานชื่อให้ใหม่ว่า ศูนย์การเรียนชุมชนชาวไทยภูเขา "แม่ฟ้าหลวง" ซึ่งเป็นพระราชสมัญญานามของพระองค์ท่าน "แม่ฟ้าหลวง" หรือ "สมเด็จย่า"

โครงการพัฒนาคุณภาพชีวิตประชาชนผู้ด้อยโอกาสในเขตภูเขา ถวายเป็นพระราชกุศลแด่ สมเด็จย่า
หลักการ
จังหวัดตาก เป็น 1 ใน 9 จังหวัดภาคเหนือที่ได้เข้าร่วมโครงการพัฒนาคุณภาพชีวิต ประชาชนผู้ด้อยโอกาสในเขตภูเขา โดยมูลนิธิ พอ.สว. มาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2538 จนมาถึงปัจจุบัน ได้กำหนดเป็นกิจกรรมพัฒนาคุณภาพชีวิตประชาชนผู้ด้อยโอกาส ในเขตภูเขา ดำเนินงานโดยโครงการพระเมตตาสมเด็จย่า โดยแบ่งโครงการ/ กิจกรรม เป็น 5 กิจกรรม ดังนี้

ผลการดำเนินงาน
กิจกรรมที่ 1จากการรายงานทำให้ทราบว่าเด็กนักเรียนที่ได้รับสารไอโอดีน ไม่เป็นโรค คอพอก
กิจกรรมที่ 2 ทำให้ชุมชนกลุ่มเป้าหมายมีอาหารโปรตีน จำพวกเนื้อสัตว์บริโภคเพิ่มขึ้น
เนื่องจากส่วนใหญ่ชาวไทยภูเขาจะขาดสารอาหารโปรตีน
กิจกรรมที่ 3 ทำให้ครัวเรือน จำนวน 25 ครัวเรือน ที่เข้าร่วมโครงการปลูกไม้ผลตาม บริเวณบ้าน หรือตามหัวไร่ปลายนา มีผลไม้ที่ปลูกไว้รับประทาน และเป็นร่มเงาได้อีกด้วย
กิจกรรมที่ 4 ทำให้ชุมชนกลุ่มเป้าหมายที่ทำการเพาะเห็ด มีอาหารเสริมอีกชนิดหนึ่งไว้ รับประทาน และจัดทำเป็นอาหารกลางวันสำหรับเด็กนักเรียนด้วย
กิจกรรมที่ 5 ชาวไทยภูเขาที่เข้าร่วมกิจกรรม มักไม่นิยมทำหมัน เพราะเกิดความเชื่อ ในเรื่องต่างๆ แต่ได้รณรงค์ให้คุมกำเนิดโดยวิธีอื่นแทน อาทิ กินยา ใส่ห่วง ฯลฯ

วิธีการดำเนินงาน
         กลุ่มเยาวชนทั้ง 6 หย่อมบ้าน ได้จัดทำโครงการที่จะดำเนินการจัดกิจกรรมร่วมกัน โดยมีครูประจำหมู่บ้าน เป็นที่ปรึกษาเสนอขอความเห็นชอบตามลำดับชั้น จนถึงคณะทำงานโครงการพระเมตตาสมเด็จย่า พิจารณาอนุมัติโครงการ และสนับสนุนเงินงบประมาณเพื่อดำเนินการจัดกิจกรรม
          โดยแต่ละโครงการจะต้องมีสมาชิกกลุ่ม ไม่น้อยกว่า 10 คน สมาชิกทุกคน จะต้องระดมทุนขั้นต้น ร่วมเป็นค่าดำเนินการ อย่างน้อยคนละ 10 บาท
          โครงการพระเมตตาสมเด็จย่า สนับสนุนเงินดำเนินงาน โครงการละ 10,000 บาท ผ่าน ศนน.ลำปาง
          การดำเนินงานจะดำเนินการเป็นกลุ่ม หรือแยกไปทำตามบ้านของแต่ละคนก็ได้ แต่ต้องมีการประชุมสรุปผลการ ดำเนินงานร่วมกัน อย่างน้อยเดือนละ 1 ครั้ง
          ครูประจำหมู่บ้าน จะต้องให้ความรู้เสริมกับกลุ่มยุวกรรมการหย่อมบ้านให้เพิ่มสูงขึ้น เพื่อให้เกิดทักษะภาวะผู้นำ และเป็นผู้ช่วยครูในการจัดการเรียนการสอนในศูนย์การเรียนชุมชนฯ ในทุกกิจกรรม 
          ศบอ.ท่าสองยาง ได้จัดนำสมาชิกยุวกรรมการหย่อมบ้าน ทั้ง 6 หย่อมบ้าน ไปศึกษาดูงานการเลี้ยงสุกร และการจัดสหกรณ์ร้านค้าที่ประสลผลสำเร็จ ในจังหวัดตาก 1 ครั้ง
          ผู้แทนยุวกรรมการหย่อมบ้านและครูประจำหมู่บ้าน ได้เข้าร่วมการประชุมสัมมนาเสริมความรู้ เกี่ยวกับ การดำเนินกิจกรรมที่ อ.แม่แจ่ม จ.เชียงใหม่ 1 ครั้ง         

ผลการดำเนินงาน
           สมเด็จพระพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ได้ประทานเงินจากโครงการ พระเมตตาสมเด็จย่า สนับสนุนให้จัดดำเนินการ ดังนี้
            กองทุนธนาคารข้าว
            1.ศูนย์การเรียนชุมชนฯ "แม่ฟ้าหลวง" บ้านห้วยระพิ้ง ต.พะวอ อ.แม่สอด เป็นเงิน 8,000 บาท
            2.ศูนย์การเรียนชุมชนฯ "แม่ฟ้าหลวง" บ้านขุนห้วยช้างไล่ ต.ด่านแม่ละเมา อ.แม่สอด เป็นเงิน 8,000 บาท
            3.ศูนย์การเรียนชุมชนฯ "แม่ฟ้าหลวง" บ้านอุสุโพคี ต.แม่อุสุ อ.ท่าสองยาง เป็นเงิน 8,000 บาท
            กองทุนยาสามัญ
          1. ศูนย์การเรียนชุมชนฯ "แม่ฟ้าหลวง" บ้านนุโพ ต.แม่จัน อ.อุ้มผาง เป็นเงิน 2,500 บาท
            2. ศูนย์การเรียนชุมชนฯ "แม่ฟ้าหลวง" บ้านทีจอชี ต.แม่จัน อ.อุ้มผาง เป็นเงิน 2,500 บาท
            3. ศูนย์การเรียนชุมชนฯ "แม่ฟ้าหลวง" บ้านทิโพจิ ต.แม่จัน อ.อุ้มผาง เป็นเงิน 2,500 บาท
            4. ศูนย์การเรียนชุมชนฯ "แม่ฟ้าหลวง" บ้านโขะทะ ต.แม่จัน อ.อุ้มผาง เป็นเงิน 2,500 บาท
            5. ศูนย์การเรียนชุมชนฯ "แม่ฟ้าหลวง" บ้านยะโม่คี ต.อุ้มผาง อ.อุ้มผาง เป็นเงิน 2,500 บาท
            6. ศูนย์การเรียนชุมชนฯ "แม่ฟ้าหลวง" บ้านแม่ละมุ้งคี ต.แม่ละมุ้ง อ.อุ้มผาง เป็นเงิน 2,500 บาท
            7. ศูนย์การเรียนชุมชนฯ "แม่ฟ้าหลวง" บ้านพอกะทะ ต.แม่จัน อ.อุ้มผาง เป็นเงิน 2,500 บาท
            8. ศูนย์การเรียนชุมชนฯ "แม่ฟ้าหลวง" บ้านกุยเลอตอ ต.แม่จัน อ.อุ้มผาง เป็นเงิน 2,500 บาท
            9. ศูนย์การเรียนชุมชนฯ "แม่ฟ้าหลวง" บ้านกุยต๊ะ ต.แม่จัน อ.อุ้มผาง เป็นเงิน 2,500 บาท
            10. ศูนย์การเรียนชุมชนฯ "แม่ฟ้าหลวง" บ้านกุยเคล๊อะ ต.แม่จัน อ.อุ้มผาง เป็นเงิน 2,500 บาท
            11. ศูนย์การเรียนชุมชนฯ "แม่ฟ้าหลวง" บ้านยูไนท์ ต.แม่จัน อ.อุ้มผาง เป็นเงิน 2,500 บาท
            12. ศูนย์การเรียนชุมชนฯ "แม่ฟ้าหลวง" บ้านกรูโบ ต.แม่จัน อ.อุ้มผาง เป็นเงิน 2,500 บาท