ปีบ (Millingtonia hortensis Linn.f.)

พอเข้าป่าพาใจให้ชื่น	หอมรื่นดอกดวงพวงบุปผา
สาวหยุดพุดจีบปีบจำปา	กรรณิการ์มหาหงส์ชงโค

อิเหนา...พระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ 2

พันธ์ไม้ในวงศ์นี้โดยทั่ว ๆ ไป มีดอกสีสวยงดงามมาก แต่ไร้กลิ่น เว้นแต่ต้นปีบที่กล่าวนี้ ซึ่งปีบเป็นไม้ต้นสูงใหญ่พอใช้ แต่ก็มีดอกตั้งแต่ต้นเล็ก ๆ ดอกมีสีขาวสะอาด ลักษณะกลีบเป็นหลอดยาว บานเวลาเย็นตลอดไปจนถึงอีกเย็นแล้วร่วง ตามลักษณะของพันธุ์ไม้ในตระกูลนี้ เวลาบานมีกลิ่นหอมไม่เลวนัก คนไทยเราบางทีเก็บเอาดอกแห้งมาปนกับยาสูบ คล้ายกับเป็นเครื่องปรุงอย่างหนึ่ง พวกปีบจะปลูกจากเมล็ดก็ได้ หรือตัดรากชำเอาก็ได้ ขึ้นง่ายโตเร็วทีเดียว

ปีบเป็นพันธุ์ไม้วงศ์เดียวกับทองอุไร ชมพูพันธุ์ทิพย์ และกาซะลองคำ พบขึ้นในเอเชียเขตร้อน ทางภาคเหนือเรียกปีบว่า กาซะลอง หรือกาดสะลอง เป็นไม้ผลัดใบซึ่งปัจจุบันนิยมมากในการปลูกประดับตามบ้าน เนื่องจากทรงพุ่มสวย ดอกหอม และออกดอกเร็ว ออกดอกตั้งแต่เดือนตุลาคมเรื่อยมาจนถึงมีนาคม ดอกยาว 6 - 7 เซนติเมตร ปลายแยกเป็น 5 กลีบ สีขาว ขาวนวล หรือขาวอมชมพูอ่อน ๆ สวยงามแม้ยามดอกร่วงแล้ว ผลเป็นฝักแบน ยาว 20 - 25 เซนติเมตร เมล็ดแบนมีปีก

ตำรายาไทยใช้ดอกแห้งมวนบุหรี่สูบแก้หืด ปัจจุบันพบว่าดอกมีสารบางชนิด ซึ่งมีฤทธิ์ขยายหลอดลมได้ดีกว่ายาแผนปัจจุบันที่ใช้รักษาหืด และไม่มีความเป็นพิษ

ม่วงละมุดมูกมันแมงเม่าโมก	กระสังโศกสักขีสีเสียดสน
ตาตุ่มเต็งเป้งปีบตีนเป็ดปน	เสาวคนธ์ฟูฟุ้งจรุงใจ

ลักษณะวงศ์...สุนทรภู่