ประตูเมืองเชียงใหม่
ประตูเมืองชั้นใน
ประตูเมืองชั้นใน สร้างขึ้นพร้อมกับกำแพงเมืองเมื่อครั้งพญามังรายสร้างเมืองเชียงใหม่ขึ้น พ.ศ.1839 บางตำนานว่ามี 4 ประตู แต่บางตำนานว่ามี 5 ประตู ส่วนลักษณะของประตูดั้งเดิมนั้นจะมีลักษณะเช่นไรไม่ทราบได้ นักวิชาการบาง ท่านสันนิษฐานเอาจากหลักฐานภาพถ่ายอย่างน้อย 2 ประตู คือ ประตูสวนดอก
กับประตูสวนปรุงว่า เป็นประตู 2 ชั้น
รายชื่อประตูที่สรุปโดยแน่ชัดว่า เป็นประตูเมื่อแรกสร้างเมืองเชียงใหม่ ได้แก่
1. ประตูหัวเวียง อยู่ทางทิศเหนือ ปัจจุบันเปลี่ยนชื่อเป็นประตูช้างเผือก (เปลี่ยนชื่อเมื่อ พ.ศ.2343)
2. ประตูท้ายเวียง อยู่ทางทิศใต้ตรงข้ามกับประตูหัวเวียง ปัจจุบันคือประตูเชียงใหม่
3. ประตูท่าแพ อยู่ทางทิศตะวันออก สันนิษฐานว่าเป็นประตูไปสู่แม่น้ำปิงซึ่งมีบรรดาเรือแพค้าขายมาจอดเทียบท่าที่นี่
4. ประตูสวนดอก อยู่ทางทิศตะวันตกเนื่องจากมีราชอุทยานหรือสวนดอกไม้ของเจ้าครองนครอยู่นอกกำแพงเมือง ทางด้านนี้ ในระยะไม่ห่างไกลเท่าใดนัก
ประตูที่สร้างขึ้นเพิ่มในภายหลังที่ปรากฏให้เห็นอยู่ในปัจจุบันมี 2 ประตูได้แก่
ประตูสวนแร (ประตูสวนปรุง) อยู่ทางทิศใต้ ถัดจากประตูท้ายเวียง (ประตูเชียงใหม่) ไปทางแจ่งกู่เฮือง ประตูสวนแรสร้างขึ้นในสมัยพญาสามฝั่งแกน
(พ.ศ.1945-1985) โดยสืบเนื่องจากพระราชเทวีมเหสีของพญาแสนเมืองมาเป็น พระราชมารดาของพญาสามฝั่งแกน ได้โปรดให้สร้างพระตำหนักขึ้นนอกกำแพงเมืองที่ตำบลสวนแร (ปัจจุบันคือบริเวณที่ตั้งของ โรงพยาบาลสวนปรุง) แล้วโปรดให้เจาะประตูสวนแรขึ้น เพื่อให้สะดวกในการเดินทางมาควบคุมการก่อสร้างเจดีย์ราชกุฏคาร (เจดีย์หลวง) ที่อยู่กลางเวียงเชียงใหม่ ประตูสวนแร (บางท่านว่า สวนแห)
ได้เปลี่ยนชื่อต่อมาในภายหลังว่า ประตุสวนปรุง (บางท่านว่าเป็นประตู เดียวกับแสนปุง หรือแสนพุง)
ประตูศรีภูมิ (ประตูช้างม่อย) อยู่ทางทิศเหนือไปทางแจ่งศรีภูมิ สร้างขึ้นในสมัย พญาติโลกราช(พ.ศ.1985-2031) สืบเนื่องมาจากพระองค์โปรดให้สร้างตำหนักขึ้นใกล้ ๆ กับแจ่งศรีภูมิ แล้วจึงโปรดให้เจาะประตูศรีภูมินี้ขึ้นเพื่อไว้สำหรับเสด็จไปยังท่าแม่น้ำ ปิงได้สะดวกยิ่งขึ้น ต่อมามีการเปลียนชื่อประตูนี้ว่า ประตูช้างม่อย
ส่วนประตูที่มีชื่อปรากฏในเอกสาร แต่ไม่ทราบว่าอยู่ ณ ที่ใด ได้แก่ ประตูแสนปุง(แสนพุง) และประตูเชียงยืน
ประตูเมืองชั้นนอก
จากหลักฐานที่ปรากฏในปัจจุบัน ประตูเมืองชั้นนอกซึ่งคงสร้างขึ้นพร้อม ๆ กับการสร้างเมืองเชียงใหม่ น่าจะมี 4 ประตูได้แก่
1. ประตูเชียงเรือก (เชียงเลือก) หรือประตูท่าแพ (ชั้นนอก) อยู่ทางทิศตะวันออก
2. ประตูหล่ายแกง
3. ประตูขัวก้อม อยู่ทางทิศใต้
4. ประตูไร่ยา (ประตูหายยา)
ในสมัยพระเจ้าช้างเผือก เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ (พ.ศ.2364) ได้โปรดให้บูรณะซ่อมแซมกำแพงเมืองชั้นนอก และประตูเมืองชั้นนอก
ซึ่งมีชื่อประตูเมืองรวม 7 ประตู โดยเพิ่มเติมจากเดิมอีก 3 ประตู ได้แก่
1. ประตูศรีภูมิ
2. ประตูช้างม่อย
3. ประตูกะโหล้ง