Hương Ba càu nhàu: "Cái làng ǵ mà kỳ khôi quá! Các ông nghĩ: Làm cha mẹ, ai cũng muốn cho con nó được nên vợ nên chồng, đằng nay họ mang bo bo mấy cái hủ tục bắt bẻ từ chút, đ̣i hỏi từ cái lễ mọn, đă thèm rồi mới chịu gă con gái..."
-"Chịu gả" mà có xong cho đâu! Đây để tới lúc ḿnh tới rước dâu rồi chú coi, chém chết ông Bái hay ông Tộc trưởng bên ấy cũng "vặn anh Cai Sót đủ điều...".
Ông Chánh Khả nói thêm một cách chán nản:
-Mà cái xứ ǵ ở xa tít mù!
Rồi chán nản nh́n hàng cây mắm ở ven rừng, "dẫm chân" bên bờ sông Ông Đốc.
Chiếc ghe máy có cái mui ngạo nghễ, khoe những dây cờ lon con, giăng từ cột buồm ra sau lái.
Tiếng máy chạy x́nh xịch.
Trời về chiều.
Tàu chạy hôm nay nữa là hai hôm rồi: sông Ông Đốc, kinh xáng Bà Kẹo, Đầm Cùn, kinh xáng Thọ Mai, nhưng xóm Kiến Vàng vẫn c̣n xa lơ xa lắc.
Họ đằng trai đă mệt nhọc ngồi trong chiếc tàu chật hẹp. Người ta ăn hết ba lượt bánh ḿ với thịt quay mua ở Cà Mau. Chú rể ngày đầu c̣n khăn đống áo dài, hôm sau đă cởi dẹp lại một bên, mặc chiếc áo thun giả ngồi ở trước mũi tàu ngong ngóng, thỉnh thoảng vươn vai hít không khí rồi cú rũ nh́n lũ trẻ trong xóm chạy trên bờ sông vỗ tay reo:
Ê! Đám cưới!...
Đi họ c̣n có cả ba cô gái: áo tím, áo xanh, "bọt đê" dài thườn thượt.
Các cô tỉ mỉ từng chút, luôn luôn sẽ nhặt xống áo và lai quần hàng thẳng bóng để đôi giày cườm khỏi vướng mà làm lấm hư đi...
Hôm xuống tàu, ba cô chọn một chỗ sạch, ngồi nói chuyện với nhau khe khẽ, ai mời ăn ǵ cũng từ chối, thỉnh thoảng đưa cái bóp đầm lên soi kiếng, sửa lại cái vành môi.
Nhưng hôm nay, ông Chánh Khá đă vắt cái áo đen trên vai và gói cái khăn đóng lại; ông chủ hôn Cai Sót đă nằm ngáp trên chiếc sập con, th́ các cô cũng đành chia nhau ăn mấy khúc bánh ḿ c̣n sót lại.
Son trên môi đă hoen ố, phấn trên má cũng phai đi từ khoảng. chiếc khăn mù soa đă được nằm trong túi, không c̣n đeo đẳng với tay nữa. V́ hai bên bờ, rừng tràm và dừa nước, muỗi nó kêu vang lên như khát máu, đập bằng tay có hiệu nghiệm hơn, chớ cầm cái khăn mà chặm chặm th́ nó không thấm tháp vào đâu cả.
Hương Ba càu nhàu măi, và ngán lần đến lúc ông phải đem khay trầu rượu đi tŕnh đằng sui gái...
Năm nay đă gần tứ tuần, nhưng ông c̣n có vẻ... thanh xuân! Lần này là lần thứ mười tám ông đi làm rể phụ. Hễ bọn thanh niên trong làng có cưới hỏi, là người ta nhờ đến ông, v́ ông đă từng trải lắm rồi, biết đủ tục lệ.
Ông thường bảo với bọn trẻ:
-Các cậu đừng tưởng làm rể phụ là dễ đâu. Để các cậu lănh vai ấy th́ có mà hỏng bét...
Anh tài công cho hay:
-Khỏi vàm Mang Giỗ rồi, c̣n hai cái doi nữa là tới Kiến Vàng!
Trời tối đen. Bầy muỗi tha hồ bu cắn mấy ông đi họ đang sậc sừ.
Nhưng người ta đă giục nhau:
-Sửa soạn mau lên!
Ông Cai Sót hớt hải:
-Mấy giờ rồi, mấy giờ rồi?
-Mới có mười giờ. Qua giờ Tư mới đúng.
-Thay kệ giờ nào, tới th́ phải lên, đă gần chết rục rồi đây!
Người ta hấp tấp sửa soạn. Hương Ba g̣ gẫm khăn đóng cho ông Cai Sót; chàng rể gài khuy cho ông Chánh Khá.
Bà sui trai và hai người đàn bà đi họ, mấy ngày giam hăm trong chiếc buồng con đằng sau lái tàu để xơi trầu và xỉa thuốc, bây giờ cũng thấy hăng hái xếp đặt lại cái hộp trầu.
Ba cô thiếu nữ nheo mắt lo đánh vội một lớp phấn và ráng vẽ dược h́nh trái tim trên đôi môi đỏ óng.
Người ta phủi lại nếp áo, người ta chùi sơ lớp bụi đóng trên mũi giày.
cây đèn treo lủng lẳng giữa tàu rọi trên vách mấy cái bóng người đi đi lại lại.
Ông Hương Ba đă hờm sẵn khay trầu rượu xây qua dặn chàng rể:
-Thanh, mày bưng cái khay hộp theo tao nhé! Lúc làm lễ, hễ tao đặt khay trầu rượu ở bàn nào th́ vợ chồng mày sẽ lạy ở bàn đó... mà nhớ luôn luôn đứng bên tay trài nghe, "nam tả nữ hữu", ráng học cho nằm ḷng! -Rồi tiếp:
-C̣n tụi thằng Trí, bưng mam, khéo lọt mấy trái cam đa, không được giỡn hớt như ở nhà, ở đây người ta khó lắm, coi chừng!...
C̣n thằng nào đó, coi qua cái doi chót th́ nhớ đốt pháo lên!
Tiếng pháo bắt đầu nổ vang cả xóm th́ xa xa có tràng pháo trả lời.
Trên bờ sông mấy con chó hè nhau đứng sủa...
Tàu ghé bên cái cầu có nhà mát. Cả đoàn lần lượt lên bờ và sắp hàng có thứ tự đi vô sân, đứng đợi.
Trong nhà khách, ba bốn ông lăo đang nói chuyện vang quanh chiếc bàn tṛn trải khảm đỏ!
Mấy cây đèn sáp rọi sáng cả gian nhà.
Một bọn trai tráng mặc áo dài đen chạy lăng xăng, pha trà, bưng chén.
Họ đàng trai vẫn đứng ngoài chờ.
Hương Ba nóng ruột:
-Mẽ! Tại sao không có người ra mời?
Một câu nói trịnh trọng từ trong nhà khách đưa ra dường như để trả lời:
-Bây ra ngoài mời họ đàng trai đứng chờ đấy. Chưa tới giờ đâu!
Chưa tới giờ! Mấy tên bưng mâm chán nản. Thằng Trí lẩm bẩm:
-Đợi tới giờ th́ găy mẹ cái tay đi c̣n ǵ! Mỏi thấy tổ rồi đây!
Ông rể phụ bực ḿnh ghé vào tai ông Chánh Khá:
-Dượng là trưởng tộc, ráng đối đáp! Bây giờ ḿnh cứ việc... Tôi sẽ đem dán đôi liễn, rồi th́ ḿnh xin cưới đặng về cho kịp con nước một giờ!.
Thế là Hương Ba bước liều vô nhà và đến đặt khay trầu rượu trên bàn giữa.
Mấy ông lăo trợn tṛng.
Ông Bái run run, khẽ kéo cái gọng kiếng sụp xuống chót mũi, đầu nghiêng phía trước, cái búi tóc lọt ra ngoài lớp khăn đóng, dựng đứng lên như tức giận, ngó thẳng vào mặt Hương Ba, dữ tợn.
Nhưng Hương Ba đă chắp tay:
-Dạ...xin...cho phép tôi...dán đôi liễn.
-À! Dán liễn! Mà đă tới giờ đâu? Không phải các ông muốn tới bắt con gái người ta lúc nào cũng được!...
-Dạ, tôi chỉ xin dán liễn!
Một ông họ gái già sọm có cái mép lởm chởm mấy cọng râu ngắn dài không đều, che mái lưa thưa trên hai làn môi mỏng đang "hăm" lui tuốt vô miệng để cái cằm lấn nước nhô ra như một lái tàu xà-lúp...làn da mặt nhăn nhíu khô đét như vỏ cây khô cháy nắng; tất cả sự sống đều dồn về cặp mắt loang loáng chỉ nh́n ṿng qua cái gọng kiếng bằng thau; cái khăn đóng quấn suông hai ṿng, cao, dầy, đẻ ḷi ở tầng thượng một búi tóc bạc phơ.
Cả gương mặt có một vẻ ǵ vừa lạnh lẽo, vừa gay gắt mà một đứa bé con thấy được là phải khóc ngay!
Ông họ ấy đang chăm bẳm nh́n mọi người với những nét nhăn không cảm giác, sực lên tiếng khi nghe Hương Ba nói tới Iiễn.
-Dán liễn à! Được!
Người ta thoáng thấy một cái nhích mép đưa nhẹ cḥm râu xéo một bên: Cười hay gây? Nào ai biết!
Hương Ba ngờ ngợ nh́n và lanh lợi:
-Ông Tộc trưởng cho phép chúng tôi dán đôi liễn giao hiếu.
-Được. Coi nào!
Không đợi nhắc, Hương Ba lẹ làng phết hồ lên cột.
Ông Tộc trưởng chậm chạp đứng dậy cầm đèn sáp nhỏ đi theo xem.
Lớp tuổi già đè nặng trên lưng, nhưng ông cũng cố gượng ngước lên, tay giơ cây đèn cao khỏi đỉnh đầu, tay gơ bằng một cái móng dài thườn thượt trên lớp liễn đỏ, ḍ từng nét, từng chữ một và chậm chạp đọc:
-Thừa...long...lạc...ư...tam...chi...thọ...
Ông gật gù, nặng nề bước qua cột bên kia. Ánh đèn làm nổi bật mấy nét nhăn và chói sáng cả cái "tầng thượng" trên chiếc khăn đóng: mỗi cái gật làm búi tóc lắc lư như con "lật dật" của trẻ con!
-Giá...phụng...quan...thành...bách...lượng...xa!
Rồi bằng một giọng ngâm trầm bổng, ông lặp lại và phê b́nh:
-Thừa long lạc ư tam chi thọ...Hay!
Giá phụng quan thành bách lượng xa...Cũng hay!
Nhưng mà, ông chủ hôn ơi! Ông cắt nghĩa giùm thử coi câu liễn nó thế nào mà tôi "dốt tối dốt tăm" không hiểu được!
Ông lại chép miệng lầm thầm như tự hỏi:
-Tam chi thọ? Ba nhánh hay ba họ?...
Ông Chánh Khá năy giờ đứng rón rén cạnh Hương Ba, nghe kêu, vội vàng đưa tay lên sửa vành khăn đóng, mạnh dạn bước tới biết rằng "chiến cuộc" đă "khai hấn" và sứ mạng của ông là phải giữ danh dự cho phe nhà:
-Dám thưa ông Tộc trưởng, chúng tôi không phải là kẻ thâm nho, tài hèn chỉ đáng làm môn đệ của ông, nhưng ông đă dạy, tôi xin mạn phép vâng lời, nhờ ông không chấp cho chuyện trước cửa Lỗ Ban múa búa. Tôi có thể thích nghĩa xuôi hai câu ấy ra như thế này:
Chú rể cỡi rồng nương cây ba nhánh,
Cô dâu hỉ hạ t́m đặng mối trăm xe...
C̣n dịch nôm th́ tôi nghe ông Đồ Ướt nhà tôi diễn thử trong câu này:
Rể lành đủ dựa tài lương đống,
D6u thảo vui nên bậc thế quyền...
Tưởng cũng tạm gọi được là hay vậy. Chẳng hay Tộc trưởng nghĩ thế nào?
-Hay? Tạm gọi là hay? Già này thấp thỏi không biết nôm na cao kiến như mấy ông, già chỉ biết rằng trong rừng nho biển thánh không thiếu chi tiếng dùng, sao lại đem nào là "thừa long...giá phụng" tiếng của bậc đế vương vua chúa vơ lâm chi cho tủi nhục thêm cho con nhà "dân dă" chúng tôi...
Chánh Khá xanh mặt:
-Thưa ông...
-Thôi, thưa gửi làm chi nữa, theo phép mấy ông trầu rượu tới đây cưới con gái nhà tôi, mấy ông không có quyền khinh khi quá lẽ... Bây giờ tôi muốn coi đồ nữ trang trước rồi đợi tới giờ sẽ hay.
Hương Ba vội vàng mở khay hộp. Ông Tộc trưởng nâng từ chiếc ṿng, sợi dây chuyền lên nh́n, bỗng nhiên mắt ông sáng quắc lạ thường, chép miệng hỏi:
-Ủa, sao lại có đôi bông nở mà không có bông búp?
Chánh Khá rối loạn chực nói, nhưng đă bỡ ngỡ nh́n mọi người.
Hương Ba lẹ miệng đỡ lời:
-Thưa bông búp là hồi "ăn trầu uống rượu" kia. Lời tục người ta nói: "Bông búp về nàng, bông nở về anh", v́ đường xa xuôi quá, chúng toi đă yêu cầu trầu rượu cưới hỏi một lần th́ chúng tôi tưởng "bông nở" không, cũng đủ lễ rồi vậy...
Ông Bái ngồi chăm chỉ nghe đến đó, bỗng nhiên khóc lên rưng rức:
-Nhà tôi vô phước. Trời ơi, con làm nhục cha nhục mẹ chi vậy hỡi con!... Sanh con tưởng gả được chỗ môn đăng hộ đối, ai dè họ khi ḿnh đến nỗi này...
Ông Chánh Khá bị "tấn công" gắt quá, đành đưa mắt cầu cứu với Hương Ba lần nữa mà mồ hôi trên trán đă nhỏ giọt.
Hương Ba chẳng nói chẳng rằng, ngoắc chàng rể bước vào, c̣n ông th́ đến cạnh ông Chánh Khá, láy mắt ngụ ư nói "dể tôi" rồi nói lớn để thay đổi cuộc diện:
-Đă tŕnh đồ nữ trang, th́ bây giờ xin lên đèn làm lễ cưới.
Ông Tộc trưởng trợn ngược cặp mắt, đôi lông chân mày dửng lên làm tăng vẻ giận dữ, oai nghi:
-Ai cho phép chú cưới? Tôi bảo đợi tới giờ nghe chưa?
Ông Chánh Khá lập tức trả lời khéo léo:
-Xin ông Tộc trưởng thương giùm. Con rể nó ở đời với nhau được, có phải tại cái giờ đó đâu. Nếu chờ đến giờ Tư , con nước chảy ṛng cho đến trưa mai, th́ chúng tôi chịu ngược cả mấy con nước nữa, chắc chết đói ở dọc đường. Nhất là cô dâu không quen đi dường trường bó rọ dưới tàu năm sáu bữa, chẳng là tội nghiệp lắm sao?
Ông Tộc trưởng nín lặng.
Chánh Khá láy Hương Ba, Hương Ba hội ư, x́ ống quẹt nổi đèn khay trầu rượu rồi đưa tay ngoắc một cái. Đám bưng mâm lục tục kéo vào.
Trong lúc lộn xộn, Hương Ba lừa dịp kề tai Chánh Khá bảo một câu:
-Lạy họ xong, dượng xin kiếu liền, đừng để trễ một phút nào cả. Ḿnh không cần ăn mà cũng không cần họ tử tế nữa. Chẳng lẽ họ níu con dâu lại đâu mà sợ.
Chánh Kha làm như lời. Họ đàng trai đă thông đồng ăn rập nhau đứng lên một lượt.
Thấy con ḿnh bị "bắt" đi một cách "cấp tốc", bà Bái trong nhà khóc rống lên như đám ma, c̣n ông Tộc trưởng vỗ bàn ầm ĩ.
Nhưng, đám bưng mâm đă vây quanh họ tống cô dâu, chàng rể xuống tàu một cách hùng dũng, dẫu phe ông Bái có muốn "phá ṿng vây", cũng không tài nào vô nổi.
Mọi người đều xuống tàu, trừ Hương Ba đang hí hửng như vừa "thắng trận", đứng cạnh Chánh Khá nói nói cười cười:
-Vậy cũng xong! Đó, dượng thấy chưa, ḿnh phải...ḿnh phải cương quyết, phải... tài ba như vậy mới được chớ!
Bỗng ông Tộc trưởng trên nhà chống gậy xồng xộc chạy xuống níu tay ông Chánh Khá thở hào hển, vểnh râu, sừng sộ:
-C̣n lễ..."trao thân gởi ḿnh", sao không làm hử?
Nhưng Hương Ba bước vội xuống tàu, mặt đang nở như hoa, tự nhiên xanh xám lại, kéo đại ông Chánh Khá theo, cộc lốc trả lời:
-Trao thân...Con khỉ mốc!
Anh tài công tàu giựt chuông mở máy...

Châu Xương, cử Thanh Long đao!

Cành tre cũ cặp gị xưa

Xem Truyện Khác