8-2-Arı Sütün Bileşimi:
Arı sütünü ifraz etmek için genç arılar çiçek tozu yedikleri için arı sütünün bileşiminde de proteinler önemli bir yer tutar. Bilhassa amino asitlerin bir birine uygunluğu bu maddenin besin değerini arttırır.
Arı sütünün bileşiminde %66 civarında rutubet %34 civarında kuru madde bulunur. Yapılan araştırmalara göre arı sütünün bileşimi şöyledir.
Arı sütü çok çabuk değişen bir madde olup havadan ,ışıktan , rutubetten ve ısıdan çok etkilenmektedir. Bu bakımdan arı sütü kapalı renkli cam veya plastik
şişelerde kapalı olarak buzdolabında tutulur. Dolabın buzluk kısmında bir seneden fazla bozulmadan kalabilir. Arı sütü insan vücudu için lüzumlu bir seri vitamin ihtiva ettiği için vital bir maddedir. Vitaminlerce polen ve baldan çok zengindir.
8-2-1-Kimyasal Bileşimi :
Mineraller:
Demir,mangenez,likel,kobalt,silikon,krom,altın,civa,bizmut ve arsenik gibi iz elementleri ihtiva eder.
8-2-2-Bileşimindeki Vitaminler:
8-2-3-Bileşimindeki Oligo Elementler:
Oligo elementlerin başlıcaları biliniyor. Bu elementlerin arı sütündeki fonksiyonları analizler neticesinde bulunmuştur. Oligo elementler iki çeşittir:Organik oligo elementler ve mineral oligo elementler. BELVEFER bu konuda yaptığı genel tespit aşağıda verilmektedir.
V. Antirachitik:
Vitaminler ve oligo elementler arasındaki ortaklık dolaysıyla arı sütünün bileşiminde büyük bir ilgi mevcuttur .Biyolojik yönden bu mikro organizmaların berber bulunmaları önemli bir durum meydana getiriyor. Elementler hakiki bir kokteyl vitamin teşkil ederler. Biyoloji alimleri bunu metalloidik bir netice olarak izah etmektedirler. Bu konuda doktorlar, klinik incelemelerde bunları terapetik bir değeri bulunduğunu işaret ederler. Deneyler görgüye dayanan kavramları gerçekledi ve bu sahadaki yeni çalışmalar teorik yolların doğruluğunu sağladı.
DUGAST isimli alim yaptığı arı sütünde ki analizde,bulduğu madensel maddelere ait değerler gram olarak verilmiştir.
Bu alimin tespit ettiği değerlerden görülüyor ki mevcut için lüzumlu olan madensel maddelerce zengin nispetlerde bulunmuştur. Arı sütünün bal ile mukayesesi yapılacak olursa şeker bakımından fakir, fakat gelişme için lüzumlu olan protein bakımından mukayese edilmeyecek kadar zengin durumundadır. Bunu rakamlarla ifade edersek: Balda protein %0.3 iken arı sütünde%31 gibi yüksek bir nispeti vardır.
8-3-Arı Sütünün Fiziksel Özellikleri:
Genç arılar tarafından meydana gelen arı sütü,ilk anlarda beyaz süt görünümünü verir. Zamanla krema rengini andıracak bir renge çevrilir. Ana arı olgunlaşıp hücresini terk ettikten sonra bu madde daha fazla peltemsi elastiki bir durum alır. Taze iken hoş bir lezzete ve kokuya sahiptir. Bu ph. 2.5 ile 3 arasındadır . Özgül ağırlığı (%33 kuru vaziyette) 1.1 dir.
Bilhassa 5°C den sonra değişikliğe uğrar ve kehribar sarısı elastiki , ekşimsi bir tat almaktadır. Buzdolabında 0-5°C arasında uzun müddet bileşimindeki kıymetli maddelerden bir şey kaybetmeksizin muhafaza edilir. Endüstri için uygulanması LYOPHİLİSATİON metodu ile olmaktadır . Bunun esası -10°C vakumlu soğutmaktır.
8-3-1-Arı Sütünün teşekkülü:
Bu madde kovanda iç hizmeti gören fertler tarafından meydana getirilir. İç hizmet arasının faaliyeti: henüz petek gözünden çıkmış olan genç arı ,hemen temizlikle işe başlar.
Arı sütünün ham madde kaynağı :polen,su,nektar ve bal meydana getirir işçi arılar nektarı bal haline getirirler,polen tanelerini de petek hücrelerine depo ederler hektar denen tatlı şerbet ,karbon hidratlar ,madeni maddeler ,vitaminler ,enzimler ,iz elementlerce zengindir. Polen taneleri ise protein kaynağını teşkil ederler.
Yavru arıların beslenmesinde kullanılan arı sütünün oluşturulmasında işçi arılar hammaddeleri alırlar ,vücutlarında değişikliğe uğratarak tekrar hücre içine salgılarlar.
8-3-2-Üretim Tekniği:
Arı sütü elde edilmesinde sırasıyla üzerinde durulması gereken noktalar:Birinci kademede ana arının yumurtlamasını temin etmek gerekir. Bunun için, üretimde kullanılmak üzere, en genç ve en mükemmel ana arı seçilir. İkinci kademede ana arının bol yumurtlaması temin edilir.
Arı sütü üretimi için bir çok metot uygulanmaktadır. Ancak ,çiftçi yönünden pratik ve başarı yüzdesi yüksek olanlar:
a-)Tabii Halde Üretim:
Ele alınacak kovan önceden keşif yemlemeye tabii tutulur. Daha sonra ana arı bir miktar işçi arıyla başka kovana tecrit edilir. 2-3 Gün sonra kovanda bir istihsal meydana gelir. Her gün kovana 1-2 adet taze yumurtalı çerçeve verilir. Her 48 saate bir bu çerçeveler sırasına göre geri alınır. Muhtelif yerlerinde yüksükler meydana gelmiştir. Bunların içi arı sütü ile doludur. Arı sütünün hücreden alınması ,tornavida şeklinde yontulmuş bir tahta aksamla yapılır.
Bu metotla üretim,mevsimine göre 20-30 gün devam eder. Önemli olan kovandaki genç arı neslinin desteklenmesidir. Bu gerçekleştirilirse bir kovandan üretim ,bahar ayında 40 gün kadar devam edebilir.
b-)Aşılama Metodu:
Yumurta nakil suretiyle gerçekleştirilir. Bunun için özel çerçeve ve hücrelere ihtiyaç vardır. Hücreler genellikle 8mm kalınlıkta,yuvarlak tahta kalıplara dökülür. Tahta mantar üzerine ,basit bir şekilde ,bir mantar sıvı balmumu ile yapıştırılır. Bu mantarlar daha sonra tahta çıtalara sıralanır. Bir çerçeveye iki sıra dizilir. Her bir sırada 10-15 adet hücre bulundurulur . Bu hücrelere günlük veya azami 18-24 saatlik yumurtalar nakledilir. Bu iş için örgü tığları veya kepçe şeklinde kıvrılmış teller kullanılır. Bu metotta da uygulanacak istihsal ve bakım şekli aynen diğerinde olduğu gibidir. Her gün yumurta aşılanır ve her 48 saatte bir istihsal yapılır. Bir ana arı hücresinden 200-250mg civarında arı sütü elde edilir. Aşılama işleminin sabahları ve rutubetli bir ortamda yapılmasında yarar vardır. Sıcaklığın 26-30°C arasında olması ,aranılan ideal şartlardandır. Üretimde mevsim ve farklı besleme şekilleri istihsale doğrudan doğruya etki etmektedir.
8-3-3-Arı Sütünün Kullanılması:
Farmakolojik kontrol arı sütü maddesinin bütün aktivetisini bulamakta yardım etti. Bilhassa bilinmeyen bütün vitaminler bulunmuş ve fabrikasyon esnasında muayyen dozlar içinde kullanılmıştır. Arı sütü her şeyden önce çok yüksek bir protein kaynağıdır. Bazı ülkelerde tıbbın hizmetine girmiştir. İklimsel değişiklerin yarattığı;depresyonlarca ,yorgunluk ve halsizliklerde sinirsel ve psikolojik dengesizliklerde ,astım ve karaciğer bozukluklarında ,genel yorgunluk hallerinin izalesinde muhafakiyetle kullanılmaktadır.
Arı sütü maddesi ,ağız yoluyla alınmasıyla meydana gelen etkilerini şöyle sıralaya biliriz . Hayatın uzunluğuna hatırı sayılır şekilde tesir ettiği tespit edilmiştir. Bir diğer incelemede:Fosfor ve kalsiyum metabolizmasının karşısına arı sütünün aktif rol oynadığını ,kalsiyum fizyolojik yararlanmasının farelere verilen bu maddelerin olumlu tesirler meydana getirdiği ispat edilir.
9-ARI SÜTÜNÜN STANDARTLARI
9-1-Arı Sütü Standardı
9-1-1-Ham Arı Sütü
9-1-2-Kurutulmuş Arı Sütü
9-1-3-Arı Sütü Preparatları
10 Hidroksi-2-dekonik asit miktarı %3.50 dan az olmamalı
9-2-Arı Sütü Bileşiminin Saptana Bilmesi İçin Gerekli Test Metotları
9-3-Test Metotları
9-3-1-1-Ham Arı Sütü:
Analizi yapılacak olan örnek granül parçacıkları içermiyorsa homojen bir kütleye karıştırılır veya çalkalayarak karıştırılır. Aksi taktirde granül parçacıkları homojenizer veya benzeri bir aletle ezilerek sıvı kısmını da kapsayan homojen bir örnek elde edilir.
9-3-1-2-Kurutulmuş Arı Sütü:
Test örneği tamamen toz halinde ise homejen bir kütleye karıştırılır veya pütürler içeriyorsa bir öğütücüden geçirilerek homojenize edilir. Eğer örnek kapsül içinde ise kapsül dışına çıkarılarak yukarıdakine benzer bir yöntem ile homojenize edilir.
9-3-1-1 ve 9-3-1-2 de anlatılan işlemler mümkün olduğu kadar çabuk yapılarak örneğin nem absorbe etmesinden sakınılmalıdır.
9-3-1-3-Arı Sütü Preparatı:
Arı sütü preparatlarını hazırlamada kullanılan maddeler genellikle bitkisel ve hayvansal yağ kapsayan maddeler, diğeri ise bitkisel ve hayvansal yağ içermeyenler olmak üzere iki gruba ayrılır. Örnek , testte tabi tutulurken bu iki gruptan hangisini içerdiğine dikkat edilmelidir.
Preparatlar aşağıda tanımlandığı gibi hazırlanır .
-Şeker ile kaplanmış örnek:
Örnek herhangi bir ön işleme tabi tutulmaksızın direk testte tabi tutulur.
-Toz halinde granüle veya kapsül içine konulmuş örnek:
9-1-1 ve 9-1-2 de anlatıldığı gibi hazırlanır.
-Sıvı veya macun kıvamındaki örnek:
Taze içecek ile karıştırılmış veya balda karışık halde bulunan yada yenile bilen bitkisel maddeler ile karıştırılmış bulunan örneklerde bu katagoriye girer. Bunlarda bir homojenizer ile karıştırılarak veya çalkalayarak hazırlanır. Hazırlanan bu örnekler teste tabi tutulur.
9-3-2-Nem Tayini
9-3-2-1-Uygulama Alanı:
9-3-2-2-Gerekli Araçlar:
Tartım kabuğu:Cam veya aliminyumdan yapılmış olup, 50mm çapında yaklaşık 40mm olmalı.
Cam çubuk:Yaklaşık 7mm çapında ve 50mm uzunluğunda .
Desikatör: Kurutucu madde olarak kalsiyum klorit veya slikajel kullanılmalı.
Kurutma fırını:70 ± 2 °C sıcaklığa ve 25±5mm Hg basınca ayarlana bilir olmalı
Hassas terazi:0.1mg hassasiyette olmalı
9-3-2-3-Kimyasal Maddeler:
9-3-2-4-İşlem
9-3-2-4-1-Ham Arı Sütü:
Diatome toprağı veya deniz kumu tartım kabının hacminin yaklaşık yarısı kadar doldurulur. Tartım kabı ve cam çubuk sabit ağırlığa gelinceye kadar kurutulur.
Sabit ağırlıktaki tartım kabına 2-3 örnek katılarak cam çubuk ile karıştırılır. Örneğin içerdiği nem miktarının büyük bir kısmı buharlaşıncaya kadar su banyosunun üzerinde ısıtılır. Daha sonra tartım kabı 70±2 ºC ve 25±5mm Hg basınca ayarlanan vakumlu kurutma fırınına konularak örnek 4 saat süre ile kurutulur . Kurutma işleminden sonra desikatöre alınarak 30 dakika soğutulur ve tartılır.
9-3-2-4-2-Kurutulmuş Arı Sütü:
2-3gr örnek diatome toprağı veya deniz kumu içermeyen tartım kabına tartılır ve 9-3-2-4-1 deki benzer işlemler uygulanır.
9-3-2-5Sonuç ve Hesaplanması:
9-3-3-Ham Protein Tayini
9-3-3-1-Analiz Prensibi:
Bu metotta örnek sülfürik asit (H2SO4) ve katalizör ile birlikte kuvvetlice ısıtılır. Bu işlem sırasında aynı anda oksidasyon ve reaksiyon aracılığıyla parçalanma sırasında örneğin içerdiği nitorecen ,amonyağa dönüşerek amonyum sülfat formunda sabitleşir. Amonyum sülfatın sulu solüsyonu kuvvetli alkali yapılır ve destile edilir. Destilasyon sonucunda ortaya çıkan amonyak, borik asit içinde amonyum borat formunda toplanır. Amonyum boratın nitorojen miktarı standart sülfürik asit solüsyonu ile titre edilerek saptanır. Bu yolla elde edilen değer protein kat sayısı olan 6.25 ile çarpılarak örneğin ham protein miktarı bulunur. Bu çeşit tayinlerde kjeldahl metodu geniş ölçüde kullanılmaktadır.
9-3-3-2-Uygulama Alanı:
Bu yöntem ham ve kurutulmuş arı sütüne uygulana bilir.
9-3-3-3-Gerekli Araçlar
9-3-3-5-İşlem
9-3-3-5-1-Özümleme:
Yaklaşık 1gr örnek tartılarak kjeldahl balonuna aktarılıp üzerine 5gr katalizör ile 15 ml H2SO4 ilave edilir. İçinde test örneği bulunan kjeldahl balonu derece derece sıcaklık arttırılarak ısıtılır. Bir saatlik süre sonunda örnek berraklaştığında özümleme işlemine son verilir.
9-3-3-5-2-Destilasyon:
Örnek kafi derecede soğutulduktan sonra balona 100ml su ilave edilip dikkatlice karıştırılır ve balon destilasyon aletine yerleştirilir. Balona yaklaşık 40ml NaOH çözeltisi eklenerek destilasyona başlanır. Borik asit içinde 100ml amonyak toplanıncaya kadar destilasyona devam edilir .(Yaklaşık 20 dakika sürer)
Destilasyon bittikten sonra destilat standart 0.1N H2SO4 çözeltisi ile birkaç damla indikatör damlatılıp titre edilir.
Not:Buhar destilasyonu direk destilasyonun yapıldığı yerdede yapılabilir. Buna göre test edilecek örnek miktarı uygun miktarda arttırılır.
9-3-3-6-Sonuç ve Hesaplanması
Sonuç bir ondalığa kadar belirtilir.
Not:Buhar ile yapılan destilasyonda sulandırma faktörü ile hesaplama sonucu elde edilen değer çarpılmalıdır.
9-3-4-Asitlik Tayini
9-3-4-1-Uygulama Alanı:
Ham arı sütünden uygulana bilir
9-3-4-2-Gerekli Araçlar
9-3-4-3-Kimyasal Maddeler
Standart 0.1N NaOH: Faktörü ayarlanarak sıtandartize edilir.(karbonat içermeyen)
Destile su (CO 2 içermeyen):
9-3-4-4-İşlem
Beherde 1g örnek tartılarak üzerine 80ml su eklenir ve bir karıştırıcı yardımı ile karıştırılır.Standart NaOH çözeltisi ile pH 8.3 kadar titre edilir.
9-3-4-5-Sonuç ve Hesaplanması
Sonuç bir ondalığa kadar belirtilir.
9-3-5- 10 Hidroksi-2-dekenoik asit tayini
9-3-5-1-Analizin prensibi
Bu metotta 10-Hidroksi-2-dekenoik asit örnekten eksrekte edilir. Trimedhylsilylating (TMS) ile türevine dönüştürülerek gaz kromotgrafisi ile tayin edilir.
10Hidroksi-2-dekenoik asit
HO-(CH2)7CH=CHCOOH
9-3-5-2-Uygulama Alanı:
Ham arı sütü ,kurutulmuş arı sütü ile arı sütünden hazırlamış preparatlarda uygulana bilir.
9-3-5-3-Gerekli Araçlar:
Ayırma hunisi:
Pipet(Değişik ölçülerde )
Evaparatörün özel kabı:
Rotary evaperatör:
Gaz kromotografisi:Hidrojen alevli iyonizasyon dedektörü ile bağlı (FID)
Hassas terazi:0.1mg hassasiyette
Bitkisel veya hayvansal yağ içeren maddeler ile hazırlanmış olan arı sütü preparatı test edilirken aşağıda belirtilen malzemelerin ilave edilmesi gerekir.
Volimetrik cam kap:100ml kapasiteli
İnce tabaka(İnce tabaka kromotokrafisi için):20*20 lik Silikajel 60 ile kaplanmış (Merck)
Geliştirme kabı(ince tabaka kromotokrafisi için):
Mikropipet:100 veya 500 litre kapasiteli
9-3-5-4-Kimyasal Maddeler:
Sodyum hidroksit çözeltisi:(%30luk)30g NaOH 100ml su da çözülür.
Hidroklorik asit(1N):9ml konsantre HCI 100ml suyla seyreltilir.
Etil eter:2 hacim BSA ile 1 hacim TMCS karıştırılarak hazırlanır.
(BSA:N.0-bis (trimethylsily) asetamit
TMCS:Tirimethylchlorosilane )
Kromotografide kullanılan standart solisyon (internal standart solisyon):Margarik asit (yüksek kaliteli) yaklaşık 0.5mg/ml klorofol içinde çözülür.
Bitkisel veya hayvansal maddeler içeren maddeler ile hazırlanmış olan arı sütü preparatları teste tabi tutulacağı zaman aşağıda belirtilen kimyasal maddelerinde kullanılması gerekir.
Etil Alkol:
Kloroforn:
Developing solvent:80:30:1 oranlarında hekzan ,etil-eter ve asetik asit karıştırılır.
9-3-5-5-İşlem
9-3-5-5-1-Ham arı sütü, kurutulmuş arı sütü yada hayvansal yağ veya bitkisel yağ içermeyen maddeler ile hazırlanmış olan arı sütü preparatları için:
Uygun miktarda örnek tartılarak az miktarda su ilave edilir ve birkaç damla NaOH damlatılıp karıştırılarak çözülür .Daha sonra çözelti 100ml su ile seyreltilir seyreltinin 5.0-20.0ml si 200 ml lik ayırma hunisi içine yaklaşık 200ml su ile seyreltilir . Sonuçta elde edilen çözeltinin pH değeri 3den fazla olmamalıdır. Asitli karşım bir kez 40ml etil eter ,üç kez de 20ml eter ile çalkalanıp eksrakte edilir. Eter tabakası 4 kez her defasında 20ml su ile yıkanır. İçinde kelen su mümkük olduğunca çabuk uzaklaştırılır ve eter tabakası 200ml lik bir cam kaba aktarılır
Ayırma hunisi az miktarda etil eter ile yıkanır ve yıkamada kullanılan eter bir kapta biriktirilir . Cam kap içindeki eter rotary evaparatör ile 40 °C de buharlaştırılır. Cam kap içine 2ml standart kromotokrafi solisyonu ilave edilip ,yukarıdakine benzer yöntem ile kroloroform uzaklaştırılır. Daha sonra solventin ve suyun tamamı kuru hidrojen gazı buharında uzaklaştırılır. Ağzı kapalı cam bir kap içine 5ml TMS ila ve edilip sallayarak karıştırılır. Bu karışımdan 2ml kromotograma enjekte edilir.
|
