ประสิทธิภาพการนอน

คุณลักษณะของการนอน ได้แก่ เปอร์เซ็นต์ของการหลับลึก และเปอร์เซ็นต์ของการหลับฝัน ถ้ามีน้อย ซึ่งมักพบร่วมกับ การเพิ่มของอัตราสะดุ้งตื่น จะทำให้มีอาการง่วงนอนในเวลากลางวัน

คุณลักษณะของการหยุดหายใจ ได้แก่ ชนิดของการหยุดหายใจ (จากสาเหตุทางสมอง/ทางเดินหายใจอุดตัน) อัตราการ หายใจที่ผิดปกติอันเนื่องจากทางเดินหายใจอุดตัน ( respiratory disturbance index หรือ RDI) ซึ่งถ้ามากกว่า 5 ครั้ง/ชม. ถือว่าผิดปกติ

RDI 5-15 ครั้ง/ชม. ถือว่ามีความรุนแรงค่อนข้างน้อย

RDI 15-30 ครั้ง/ชม. ถือว่ามีความรุนแรงขั้นปานกลาง

RDI > 30 ครั้ง/ชม. ถือว่ามีความรุนแรงค่อนข้างมาก ต้องรับการรักษา

แต่ถ้าผู้ป่วยมีโรคประจำตัว (ความดันโลหิตสูง โรคหัวใจขาดเลือด / โรคหลอดเลือดสมอง) ... แม้ RDI เพียงมากกว่า 5 ครั้ง/ชม. ก็ถือว่ามีความรุนแรงค่อนข้างมาก ต้องรับการรักษา

ผลของการหายใจต่อออกซิเจนในเลือด ถ้าระดับออกซิเจนขณะหยุดหายใจ < 95 ถือว่าผิด ... ปกติ

ถ้าระดับออกซิเจนขณะหยุดหายใจ < 60 ..ถือว่ารุนแรงขั้นมาก ต้องรับการรักษา เพราะมี ....อันตรายมาก โดยเฉพาะต่อหัวใจ

ผลของการหยุดหายใจต่อการเต้นของหัวใจ

ถ้าพบมีการเต้นผิดจังหวะของหัวใจ ในช่วงที่มีการหยุดหายใจและเกิดภาวะขาดออกซิเจนถือ ....ว่ารุนแรงขั้นมาก ต้องรับการรักษา

การหยุดหายใจในท่านอนต่างๆ และการหยุดหายใจในระยะหลับฝัน

..........Multiple sleep latency test (MSLT) ใช้ในการตรวจเกี่ยวกับอาการง่วงนอนมากผิดปกติในเวลากลางวัน โดยจะทำ ต่อเนื่องหลังจากคืนที่ทำการตรวจ PSG โดยเริ่มตรวจตั้งแต่เวลา 08.00น. ตรวจหา sleep latency (ช่วงเวลาตั้งแต่เปิดไฟ ถึง onset ของ sleep) และ REM sleep latency (ช่วงเวลาตั้งแต่เริ่มหลับถึง onset ของ REM sleep) ทำการตรวจวัด หลายๆครั้ง ห่างกันครั้งละ 2 ชม. คนปกติมีค่า MSLT มากกว่า/เท่ากับ 10 นาที ถ้าพบว่าผู้ป่วยหลับได้เร็วมากผิดปกติ ต้องหา สาเหตุ ซึ่งสาเหตุที่สำคัญอย่างหนึ่งคือ โรคนอนกรนชนิดอันตราย
ขั้นตอนการรักษา
..........ถ้าแพทย์วินิจฉัยว่าเป็นโรคนอนกรนชนิดอันตรายแน่นอนแล้ว จะมีขั้นตอนในการรักษาอย่างไร การรักษาโรคนอน กรน ในขั้นต้นอาจให้ผู้ป่วยลองใช้การรักษาโดยใช้เครื่อง CPAP ซึ่งเป็นเครื่องช่วยหายใจสำหรับติดที่จมูก สำหรับใส่ตอน นอน เพื่อเป่าลมเข้าไปถ่างไม่ให้ทางเดินหายใจอุดตัน โดยทั่วไปผู้ป่วยที่ใช้เครื่อง CPAP จะรู้สึกไม่สะดวกสบายในช่วงแรก เพราะไม่เคยชิน แต่เมื่อเวลาผ่านไปจะรู้สึกว่านอนหลับสนิทขึ้น ตื่นเช้ามาจะรู้สึกสดชื่นแจ่มใส แล้วอาการง่วงหงาวหาวนอน ก็จะหายไปเป็นปลิดทิ้ง ส่วนคนไหนไม่สะดวกที่จะใช้เครื่อง CPAP ไปตลอดชีวิต หรือมีปัญหาในการใช้เครื่อง อาจเลือก การรักษาโดยการผ่าตัด ซึ่งปัจจุบันมีผลการรักษาอยู่ในเกณฑ์ดี
..........ถ้าผู้ป่วยยังไม่อยากรับการรักษาตอนนี้ จะรอไปได้นานแค่ไหน ถ้าผลการตรวจการนอนหลับ พบว่ามีการหยุดหายใจ น้อย แต่ไม่มีโรคประจำตัวอย่างเช่น ความดันโลหิตสูง โรคหัวใจ โรคหลอดเลือดสมอง ก็ยังพอรอได้ แต่ต้องติดตาม การรักษา ระหว่างนั้นควรควบคุมน้ำหนัก ออกกำลังกาย พยายามหลีกเลี่ยงท่านอนหงาย และห้ามกินเหล้าหรือเครื่องดื่ม ที่มีแอลกอฮอล์ทุกประเภท รวมทั้งยาที่ทำให้ง่วงนอน เช่น ยานอนหลับ ยากล่อมประสาท ยาแก้แพ้ ยาลดน้ำมูก ถ้าต่อมา พบว่าผลตรวจการนอนหลับมีการหยุดหายใจบ่อย หรือเกิดปัญหาโรคหัวใจ ความดัน สมอง หรือง่วงนอนมาก หลับใน ขณะขับรถ ประสิทธิภาพในการทำงานลดลง ก็ควรจะเข้ารับการรักษา เพราะสุขภาพที่เสียไปทุกวันทุกคืน ไม่สามารถเรียก กลับมาได้ และซ้ำร้ายอาจเกิด หัวใจทำงานผิดปกติ หรือกล้ามเนื้อหัวใจตาย ในขณะนอนหลับอยู่(ไหลตายได้)

การรักษาการนอนหลับที่ผิดปกติในภาวะหยุดหายใจในขณะนอนหลับ

1. ลดปัจจัยเสี่ยงโดยลดพฤติกรรม (behavioral change) ซี่งเป็นโปรแกรมที่สำคัญมากใน การรักษา โดย เฉพาะในราที่ยังมีอาการไม่มากนัก ซึ่งการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมประกอบด้วย ... ลดความอ้วน เมื่อน้ำหนักลดลง10%มีหลักฐานยืนยันว่า อัตราการหยุดหายใจลดลง อาการง่วงนอนมากผิดปกติในเวลา กลางวัน ลดลงอย่างชัดเจนเหตุผลที่เมื่อลดน้ำหนักแล้วทำให้อาการดีขึ้นนั้น เกิดจากหลายสาเหตุเช่น ความ จุของปอดเพิ่มขึ้น ทำให้ช่วยเพิ่มการแลกเปลี่ยนกาซ นอกจากนั้นเมื่อน้ำหนักลดลงจะทำให้ขนาดของช่อง คอเพิ่มขึ้น อากาศไหลผ่านลงสู่ปอดได้สะดวกขึ้น ส่งผลให้ความดันในช่องคอเป็นลบลดเกิดการยุบตัวลดลง การแลกเปลี่ยนออกซิเจนมีมากขึ้น ผู้ป่วยที่อ้วนจะมีความต้องการที่จะลดน้ำหนัก ซึ่งหลายคนใช้วิธีการรับประทานยาลดความอ้วน แต่ผลข้าง เคียงที่เกิดขึ้นจากการใช้ยาเหล่านั้นก็มากมาย เช่นทำให้เกิดอาการใจสั่น และเมื่อหยุดยามักกลับ มาอ้วนใหม่ การควบคุมอาหารและการออกกำลังกาย จึงน่าจะเป็นวิธีที่ดีในการลดความอ้วน โดยทั่วไปผู้ป่วยส่วนใหญ่จะลดน้ำหนักได้ยาก เมื่อลดน้ำหนักได้สักระยะหนึ่ง น้ำหนักจะกลับเพิ่มขึ้นมาอีก ดังนั้นการอาศัยความร่วมมือจากผู้ป่วยและบุคลากรในทีมสุขภาพ ในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมของผู้ป่วย การ สนับสนุนให้กำลังใจแก่ผู้ป่วย อธิบายถึงประโยชน์ของการลดน้ำหนัก จะทำให้การลดน้ำหนักได้ผล และควบ คุมไม่ให้ น้ำหนักกลับเพิ่มขึ้นมาอีกครั้ง หลีกเลี่ยงการนอนหงาย ผู้ที่อยู่ใกล้ชิดผู้ป่วย จะสังเกตได้เสมอว่า ในท่านอนตะแคงผู้ป่วยที่มีอาการหยุดหายใจขณะหลับ มีอาการ ลดลง เพราะว่าท่านอนหงายจะทำให้ลื้นตกไปด้านหลังชิดกับผนังคอด้านหลัง ทำให้เกิดการอุดตันได้มาก แต่ถ้าผู้ป่วยอ้วนมากๆแล้ว ไม่ว่าท่านอนใดก็ไม่มีความแตกต่างกันมากนัก วิธีการหนึ่งในการทำให้ผู้ป่วยนอน ตะแคงคือ การเย็บลูกบอลหรือลูกเทนนิสใส่ไว้บริเวณกระเป๋าที่เย็บกับเสื้อนอนไว้กลางหลัง เรียกว่า sleep ball / sleep sock เมื่อผู้ป่วยนอนหงายจะรู้สึกไม่สบายหรือปวดหลังจากการนอนหงายทับลูกบอล ก็จะพลิกตัว กลับมานอนตะแคง แต่วิธีนี้จะใช้ได้ผลดีในกรณีที่ผู้ป่วยมีอาการนอนกรนในระดับน้อย คือมีการกรนมากในท่า นอนหงาย เวลานอนตะแคงอาการดึขึ้น เนื่องจากลิ้นไม่ตกไปที่คอด้านหลังมากเกินไป การใช้หมอนหนุน ใต้คอเพื่อบังคับไม่ให้ศรีษะเงยมากเกินไป ป้องกันไม่ให้ลิ้นแตกไปด้านหลัง จะสามารถช่วยลดอาการกรน ได้บัาง ผู้ที่อยู่ใกล้ชิดผู้ป่วยจะสังเกตว่า .ถ้าผู้ป่วยดื่มสุราก่อนเข้านอน จะมีอาการนอนกรนและการหยุดหายใจ มากขึ้นกว่าเดิม เนื่องจากแอลกอฮอล์ทำให้เกิดการยุบตัวของทางเดินหายใจได้ง่ายขึ้น และกดสมองทำให้ การตื่น.(arousal) ซึ่ง ร่างกายเคยใช้ตอบสนองต่อการขาดออกซิเจนในเลือดช้ากว่าเดิม ..เมื่อเลี่ยงการดื่ม สุรา จะทำให้ผู้ป่วยมีอาการดีขึ้น ทางเดินหายใจยุบตัวได้ยาก การหยุดหายใจจากการอุดตันลดลง ผู้ ป่วยนอนกรนลดลง งดยา ยาบางชนิดทำให้ผู้ป่วยที่มีอาการหยุดหายใจในขณะหลับมีอาการมากขึ้น หรือในบางคน ที่ไม่มีอาการหยุด หายใจขณะหลับมีอาการขึ้นมาได้ ได้แก่ยากล่อมประสาท ยานอนหลับ มีรายงานว่ายากลุ่มนี้เกือบทุกชนิด มีผลต่อการหายใจขณะหลับ โดยมีการกดการตื่นของสมอง(arousal)ได้ ซึ่งทำให้ผู้ป่วยหยุดหายใจขณะหลับ นานขึ้นกว่าเดิม นอกจากนี้ ยาแก้แพ้ในกลุ่มแอนตี้ฮีสตามีนที่ทำให้ผู้ป่วยง่วงนอนและหลับลึก เป็นยาอีกกลุ่มหนึ่งที่ทำให้ อาการมากขึ้นได้ จึงควรหลีกเลี่ยงการใช้ยาในกลุ่มที่มีผลข้างเคียงดังกล่าว ไปใช้กลุ่มที่มีฤทธิ์ข้างเคียงน้อย การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมด้านอื่นๆ การสูบบุหรี่ทำให้ผนังคออักเสบหนาและมีเสมหะมาก ทำให้ทางเดินหายใจแคบลงจึงควรหลีกเลี่ยง หรือ เลิกสูบบุหรี่ มีความตึงตัวน้อย เกิดการยุบตัวได้ง่าย ควรหลีกเลี่ยงไม่ให้ร่างกายอ่อนเพลียมากไป ในผู้ป่วยที่ออกกำลังหรือทำงานหนักจนร่างกายอ่อนเพลียมาก เวลาหลับกล้ามเนื้อของทางเดินหายใจจะมี ความตึงตัวน้อย เกิดการยุบตัวได้ง่าย ควรหลีกเลี่ยงไม่ให้ร่างกายอ่อนเพลียมากไป

2. การให้ออกซิเจน การให้ออกซิเจนแก่ผู้ป่วยที่มีอาการหยุดหายใจขณะหลับ พบว่ามีภาวะหยุดหายใจขณะหลับลดลง ภาวะพร่องออกซิเจนลดลง การเต้นของหัวใจผิดปกติลดลง แต่บาง ครั้งผู้ป่วยบางคนที่ได้รับออกซิเจนสูงเกินไปทำให้หายใจช้าลง มีผลให้เกิดคาร์บอนไดออกไซด์คั่ง เกิดภาวะ หายใจวายตามมา ดังนั้นจึงควรใช้เฉพาะในรายที่มีความจำเป็น ต้องการใช้ออกซิเจนจริงๆเท่านั้น โดยควรใช้ ร่วมกับการใช้เครื่อง CPAP จะทำให้การรักษาได้ผลดี

ต่อหน้า 3 ..