Απασχόληση   

Ανεργία   

Δευτερογενής τομέας   

Χαρκτηριστικά-Προοπτικές  

Πίνακες ΕΣΥΕ έτους 1996 για την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας

Δευτερογενής τομέας (βιομηχανία-βιοτεχνία) 

Η βιομηχανία αναπτύσσεται γύρω από τα αστικά κέντρα της Περιφέρειας και αφορά κυρίως τη μεταποίηση - επεξεργασία γεωργικών προϊόντων (τρόφιμα), την κλωστοϋφαντουργία, τα έπιπλα και τα μη μεταλλικά ορυκτά. 

Η Βιομηχανία - Βιοτεχνία στην Κεντρική Μακεδονία συμμετείχε κατά 16% στο Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν της Περιφέρειας το 1988 και κατά 17,3% το 1993. 

Στην Κεντρική Μακεδονία υπάρχει το 19% των μεταποιητικών επιχειρήσεων της χώρας και εργάζεται το 20% των συνολικά απασχολούμενων στην μεταποίηση. Συγκριτικά με την χώρα, η Περιφέρεια υπερτερεί σε ποσοστό εργαζομένων γυναικών στον δευτερογενή τομέα κατά 7 εκατοστιαίες μονάδες. 

Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΣΥΕ (1981) στο πολεοδομικό συγκρότημα Θεσσαλονίκης 43% του (επίσημου) ενεργού πληθυσμού, απασχολείται με την μεταποίηση, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για το πολεοδομικό συγκρότημα της Αθήνας είναι 38% και για το σύνολο της χώρας 29%. στην πραγματικότητα όμως στην περιοχή μας τα γενικά ποσοστά του ενεργού πληθυσμού, όσο και η βιομηχανική απασχόληση, είναι υποεκτιμημένα. 

Στη Θεσσαλονίκη, οι απασχολούμενοι στη βιομηχανία αυξήθηκαν την περίοδο 1978-1988 από 87.597 σε 106.772 που αντιστοιχεί σε ποσοστό 21,9% . Ο αριθμός των καταστημάτων αυξήθηκε επίσης στις 18.331 από 13.225 (αύξηση 38,6%). 

Ταυτόχρονα, στην ίδια δεκαετία, στην περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, αυξήθηκε ο αριθμός των βιομηχανικών επιχειρήσεων και ο αριθμός των απασχολούμενων στη βιομηχανία 

Εκτός από τη Θεσσαλονίκη, όπου είναι εγκατεστημένα και μεγάλα συγκροτήματα εθνικής σημασίας, υπάρχουν σημαντικά κέντρα μεταποιητικής δραστηριότητας και σε άλλους Νομούς όπως στο Κιλκίς, Ημαθία, Πέλλα, Σέρρες και Πιερία, όπου γίνεται κατ'αρχήν η επεξεργασία της πρωτογενούς γεωργικής παραγωγής. 

Η βιομηχανική παραγωγή και απασχόληση στη βιομηχανία, παρά την έντονη ανάπτυξη του τομέα των υπηρεσιών, παραμένουν "βασικές" συνιστώσες στην ανάπτυξη των πόλεων της περιφέρειας. Η διάρθρωση της βιομηχανικής παραγωγής, στηρίζεται σε παραδοσιακούς κλάδους ( είδη διατροφής, καπνός, υφαντικά κλπ.). 

 

κλαδική  δραστηριότητα	% ποσοστό απασχολούμενων κεφαλαίων	% ποσοστό καταστημάτων	% ποσοστό απασχολούμενων εργαζομένων
Είδη διατροφής	25,0%	12,7%	17,7%
Κλωστοϋφαντουργία	15,3%	3,9%	12,4%
Μη μεταλλικά Ορυκτά	11,0%	10,8%	4,2%
Χημικά	9,4%	2,2%	2,0%
Καπνός	8,8%	0,2%	2,8%
Ποτά	7,4%	0,8%	1,6%
Ένδυση - Υπόδηση	----	21,3%	21,7%
Λοιπές	----	57,8%	37,6%

 

Κλαδική εξειδίκευση νομών, με βάση την απασχόληση: 

Ν. Σερρών: Τρόφιμα (26,6%), Ένδυμα - Υπόδημα (23,9%). 
Ν. Θεσσαλονίκης: Ένδυμα - Υπόδημα (27,6%), Τρόφιμα (10,8%) Κλωστοϋφαντουργία (10,1%), Καπνοβιομηχανίες (6,2%), Έπιπλα (5,8%). 
Ν. Χαλκιδικής: Τρόφιμα (23%), Ξυλεία (14,3%), Ποτά (11,3%). 
Ν. Κιλκίς: Ένδυμα - Υπόδημα (29,1%), Κλωστοϋφαντουργία (23,8%). 
Ν. Πέλλας: Τρόφιμα (36,7%), Ένδυμα - Υπόδημα (30,2%). 
Ν. Ημαθίας: Τρόφιμα (36.1%), Κλωστοϋφαντουργία (25,8%). 
Ν. Πιερίας: Ένδυμα - Υπόδημα (41,5%), Τρόφιμα (18,6%). 

Ορισμένα στατιστικά στοιχεία των επιχειρήσεων παρουσιάζονται κατωτέρω. Οι έξι ομάδες κλάδων που καλύφθηκαν (με την ένδειξη της συντομογραφίας που χρησιμοποιείται) είναι: 

1. Τρόφιμα - Ποτά - Καπνός (ΤΠΚ) 
2. Υφαντουργία - Ρούχα - Παπούτσια - Δέρμα (ΥΡΠΔ) 
3. Ξύλο - Έπιπλο - Χαρτί - Εκδόσεις (ΞΕΧΕ) 
4. Πλαστικά - Χημικά - Πετρελαιοειδή (ΠΧΠ) 
5. Μη Μεταλλικά Ορυκτά - Μέταλλα - Προϊόντα Μετάλλου (ΜΜ-Μ-ΠΜ) 
6. Μηχανές - Ηλεκτρικά - Μεταφορικά - Λοιπά (ΜΗΜΛ)

   

Οι κατηγορίες 1,3 και 4 αντιπροσωπεύουν εκάστη περί το 30% ενώ για την κατηγορία 2 έχουμε περί το 8% και για την κατηγορία 5 το 5% του συνόλου. 

Το μεγαλύτερο βάρος στην απασχόληση της Περιφέρειας έχουν οι κλάδοι του ενδύματος - υποδήματος (26,3%), των τροφίμων (16.3%), των επίπλων (5%) και της καπνοβιομηχανίας (4,5%), οι οποίοι ξεπερνούν και το μέσο εθνικό ποσοστό συμμετοχής στη συνολική απασχόληση (17%, 14%, 4,4%, και 1,8% αντίστοιχα). Η παραγωγή στους κλάδους αυτούς γίνεται κατά βάση σε μικρές παραγωγικές μονάδες, ιδίως στους νομούς Πέλλας, Ημαθίας, Πιερίας και Κιλκίς, όπου το ποσοστό της απασχόλησης σε Μ.Μ.Ε. στο σύνολο της βιομηχανικής απασχόλησης στην Περιφέρεια κυμαίνεται μεταξύ 60% και 80%. 

Οι κλάδοι αυτοί είναι, στις περισσότερες περιπτώσεις, έντασης εργασίας, ωστόσο το υψηλό ποσοστό επενδύσεων που πραγματοποιούνται σ' αυτούς (ειδικότερα στους κλάδους της κλωστοϋφαντουργίας και των τροφίμων), υποδηλώνει μία τάση μετατροπής των παραδοσιακών αυτών κλάδων σε κλάδους έντασης κεφαλαίου. 

Οι Μ.Μ.Ε. που κυριαρχούν στο παραγωγικό σύστημα της Περιφέρειας - όπως άλλωστε και στο σύνολο της χώρας - έχουν χαμηλό επίπεδο οργάνωσης και ελλειπή διοίκηση, διαμορφώνοντας για την Περιφέρεια ένα μέσο αριθμό απασχολουμένων ανα επιχείρηση ιδιαίτερα χαμηλό (6,5 απασχολούμενοι ανα μονάδα), ακόμα και σε σύγκριση με το σύνολο της χώρας. Οι μικρές και οι μικρομεσαίες βιομηχανικές μονάδες αποτελούν το 98% του συνόλου και απορροφούν το 72% περίπου της βιομηχανικής απασχόλησης. 

Τρεις κλάδοι απασχολούν το 50% των κεφαλαίων της βιομηχανίας της Περιφέρειας (στοιχεία 1988). Τα τρόφιμα απασχολούν το 22,5% των κεφαλαίων, η κλωστοϋφαντουργία το 14% και τα ποτά το 13,9%. Ακολουθούν οι κλάδοι των χημικών και της βασικής μεταλλουργίας με ποσοστά απασχολούμενων κεφαλαίων γύρω στο 7%. Αντίστοιχη είναι και η κατάταξη των κλάδων και ως προς το ποσοστό των παγίων του κάθε κλάδου προς το σύνολο των παγίων της Περιφέεριας: Τρόφιμα (19,2%), Κλωστοϋφαντουργία (17,8%), Ποτά (12,3%), Βασική Μεταλλουργία (9,8%), Χημικά ( 7,8%). 

Οι παρατηρήσεις αυτές έχουν ιδιαίτερη σημασία για την κατανόηση της ανάπτυξης των αστικών κέντρων της περιφέρειας κεντρικής Μακεδονίας. 

Η προσπάθεια προσαρμογής της παραγωγικής δομής της κεντρικής Μακεδονίας, στις απαιτήσεις του διεθνούς καταμερισμού, ανέδειξε "ενδιάμεσες" περιοχές ( Βέροια, Κιλκίς, Σέρρες ) και καθιέρωσε τη Θεσσαλονίκη ως ένα σημαντικό βιομηχανικό κέντρο. Η διαδικασία αυτή δεν παρατηρείται σε άλλες περιφέρειες. 

Οι εκτιμήσεις της επιτροπής της ΕΕ για τις συνέπειες της ολοκλήρωσης της εσωτερικής αγοράς, καταλήγουν στο συμπέρασμα πως ορισμένοι κλάδοι θα βρεθούν - αν δεν βρίσκονται ήδη - στο επίκεντρο ραγδαίων αναδιαρθρώσεων οι οποίες αφορούν και την απασχόληση. Πρόκειται για τους κλάδους : ειδών διατροφής - υφαντουργία - ένδυση / υπόδηση οι οποίοι στην περιφέρεια μας απασχολούν σχεδόν το 52% του βιομηχανικού εργατικού δυναμικού. 

Με άλλα λόγια οι διαδικασίες της βιομηχανικής αναδιάρθρωσης θα θίξουν, άμεσα ή έμμεσα περισσότερο από έναν στους δύο απασχολούμενους στις βιομηχανίες της περιοχής Κεντρικής Μακεδονίας. 

Το γεγονός ότι οι κλάδοι αυτοί στην περιοχή μας χαρακτηρίζονται από έλλειψη δυναμισμού στην δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, ή και την συστηματική απώλεια θέσεων εργασίας, οδηγεί στο συμπέρασμα πως η πορεία προς την ενιαία ευρωπαϊκή αγορά οδηγεί στην πρόκληση ανισορροπιών και σε αυτό τον τομέα της ελληνικής αγοράς εργασίας. Η τρέχουσα ύφεση τις επιδεινώνει.