Ο διαλεκτικός υλισμός με
τις παραπάνω βασικές θέσεις του είναι το τελείως αντίθετο της αρχαιοελληνικής
φιλοσοφίας του Παρμενίδη, περισσότερο αντίθετος απ’ όσο είναι ο υλισμός
του Ηράκλειτου. Είναι μία ακόμα προσπάθεια στην εξέλιξη του υλισμού να
εξηγήσει και ν’ αποδείξει πως τα πράγματα στο σύνολό τους δημιουργούνται από μία
κοινή ύλη. Από μία δικαιολογημένη προκατάληψη για τη θρησκεία, το Θεό, την
τελειότητα και για ανθρωποκεντρικούς πολιτικούς σκοπούς καταφεύγει σε μία νέα
«αναγωγή στην άγνοια», ορίζοντας την ουσία με την πιο αφηρημένη έννοια και
«διασώζει» την αυθυπαρξία του Σύμπαντος με τη μετάθεση του προβλήματος για την
αρχή της ύπαρξής του στο απεριόριστο παρελθόν ή σε μία μη αυτοτελή αιτία. Η ύλη
με την έννοια της πιο αφηρημένης πραγματικότητας είναι το αδιόριστο Είναι του
Χέγκελ. Οι εκφραστές του διαλεκτικού υλισμού «δημιουργούν» την ποιοτική και
άμεσα αυτοπροσδιορισμένη πραγματικότητα «την Ιδέα» από το «κενό» Είναι, το οποίο
σχετικά δεν Είναι ως προς αυτό που γίνεται. Ο Χέγκελ είχε καταλάβει πως
το Είναι πρέπει να είναι άμεσα (ή εκ των προτέρων) αυτοπροσδιορισμένο και πως δε
θα μπορούσε να Γίνεται, αν δεν είχε γίνει σχετικά ταυτόχρονα και για να εξηγήσει
αυτή τη μεγάλη αλήθεια, πήρε σαν αρχή στη διαλεκτική Λογική του το αφηρημένο
Είναι.
Είναι ολοφάνερο ότι:
1) Η ύλη
είναι η πραγματικότητα με την πιο αφηρημένη ποιότητά της, είναι η σχετική πρώτη
πραγματικότητα μέσα στο ποιοτικό σύνολό της και δεν υπάρχει χωρίς το σύνολο των
πραγμάτων ή πριν από κάθε ποιότητα πραγμάτων. Η ύλη, χωρίς μία προηγούμενη
ποιότητα πραγμάτων ή χωρίς μία προηγούμενη διαμόρφωσή της σε ποιότητες, θα ήταν
για πάντα απλή ύλη και το κάθε στοιχείο της θα αλληλεπιδρούσε απροσδιόριστα,
χωρίς χρονικά όρια και χωρίς καμία σταθερή ιδιότητα ή προκαθορισμένο όριο τρόπων
αντίδρασης.
2) Τόσο οι ποσοτικές διαφορές όσο και οι ποιοτικές ανάμεσα στα
στοιχεία της θα ήταν ανεξήγητες, όπως και η ίδια η ποιότητά της.
3) Αν τα υλικά
στοιχεία ήταν ουσίες, τότε, εκτός από τα γνωρίσματα, τα οποία της απέδωσαν
πολλοί προδιαλεκτικοί φιλόσοφοι στο παρελθόν, η διαίρεσή της θα έπρεπε να μην τη
μετατρέπει σε άλλες μορφές και τελικά σε ενέργεια του «κενού» χώρου. Το ότι
είναι διαρκώς τροποποιούμενη και σε κίνηση αυτό είναι αλήθεια, γιατί αποτελεί
τρόπους ύπαρξης, με τους οποίους η Συμπαντική Ποιότητα (σαν
τελειωμένος Χρόνος) γίνεται ανέκαθεν στη σχετικά
ελάχιστη στιγμή της. Η κίνηση είναι τρόπος ύπαρξης της ύλης, γιατί η ίδια αυτή
είναι τρόπος ύπαρξης μίας κοινής ουσίας. Η αλλαγή δεν είναι πάντοτε έλλειψη
σταθερότητας. Η ίδια η αυτενέργειά της έχει σχέση με το ότι δεν είναι ουσία,
αλλά ένας φορέας δυνατοτήτων, ένα «λιγότερο» πράγμα, το οποίο δε θα μπορούσε να
γίνει κάτι περισσότερο ή να πραγματοποιήσει σταθερά κάποιες δυνατότητες (και να
δημιουργήσει σταθερές σχέσεις), αν αυτές δεν ήταν ανέκαθεν πραγματοποιημένες ή
αν η ίδια δεν ήταν δυνατότητα μίας άλλης πραγματοποιημένης. Δεν είναι μόνο
η κίνηση τρόπος ύπαρξης της ύλης, η ίδια είναι τρόπος ύπαρξης της αληθινής
ουσίας.
4) Η αποδοχή μίας υλικής ουσίας με τόσο ευρεία
έννοια, η οποία θα υπήρχε ανεξάρτητη, χωρίς ποιότητα ή
αδιαμόρφωτη, επιτρέπει στον καθένα να την ονομάσει όπως επιθυμεί.
5) Το σύνολο
των πραγμάτων δεν μπορεί να είναι σύνθεση ή αποτέλεσμα μόνο από μερικά μέρη του.
6) Η ζωή και ακριβέστερα η διανοητικότητα μέσα στο χρόνο υπάρχει μετά από
διαμόρφωση των υλικών στοιχείων σε μία σύνθετη ποιότητα. Αλλά, όπως είπαμε, τα
απλά υλικά στοιχεία από μόνα τους δε θα μπορούσαν να συνθέσουν καμία σταθερή
ποιότητα, αν δεν ήταν σχετικά οι ελάχιστες στιγμές μίας ανέκαθεν τελειοποιημένης
ποιότητας. Όπως το άσπρο ηλιακό φως είναι ταυτοχρόνως όλα τα χρώματα, ενώ ως
προς μερικά πράγματα «δημιουργείται» το ένα ή το
άλλο.
7) Το ότι η ανθρώπινη διάνοια (ή η συνείδηση)
δημιουργήθηκε μετά από εξέλιξη της ύλης αυτό δεν
αποδεικνύει ότι πριν από την ανθρώπινη διάνοια δεν
υπήρξε ποτέ και πουθενά καμία άλλη ή ότι η εξέλιξή της δεν έχει ξεπεράσει την
ανθρώπινη διάνοια.
8) Η Συμπαντική Αμεσότητα αποκαλύπτεται και
αντιστοιχεί σχετικά έμμεσα ή εξωτερικά με τις αλληλεπιδράσεις, τις
τροποποιήσεις και τις συνθέσεις των υλικών στοιχείων. Με άλλα λόγια, η
σχετική έμμεση εξέλιξη αντιστοιχεί και αποκαλύπτει την ανέκαθεν ποιοτική
αμεσότητα, δηλαδή τη Συμπαντική Διάνοια.
