Για να μην πολυλογούμε, αν το
Σύμπαν εξελίσσεται απεριόριστα στο σύνολό του, αν η ύλη είναι εξίσου
απεριόριστη, αν είναι ουσία και για όλα τα σχετικά θα βεβαιωθεί πολύ γρήγορα και
ο πιο δύσπιστος υλιστής, ακούγοντας τις απαντήσεις από τις εξειδικευμένες
φυσικές επιστήμες. Ο αποπροσανατολισμός και ο διχασμός της φιλοσοφίας ως τώρα
σχετίζεται με το κοινό λάθος των φιλοσόφων να θεωρούν τη ζωή και το χρόνο σα μία
ακόμα ουσία ή σαν ποιότητα διαφορετική από την ίδια την ουσία των πραγμάτων. Με
συνέπεια ν’ αντιπαραθέτουν τη γενική έννοια της ουσίας με αυτήν της διάνοιας
-δηλ. την έμμεση με την άμεση ύπαρξη - και μμετά να διαφοροποιούνται ως προς τη
χρονική στιγμή της δημιουργίας τους και ως προς την ουσιαστικότητά τους. Η άποψη
για τη γενική αντίθεση ή διαφορά τους και για την προτεραιότητα της ύπαρξης του
ενός από το άλλο δεν είναι τελείως αβάσιμη και λαθεμένη, όμως είναι μονόπλευρη
και αδιέξοδη και στις δύο θεωρήσεις.
Η συνολική λύση των βασικών
φιλοσοφικών προβλημάτων μέσα από τη θεωρία του Τελειωμένου Χρόνου αποδεικνύεται
ουδέτερη, σα μία νέα εύστοχη σύνθεση, που περιέχει στοιχεία από τις δύο
αντίθετες κοσμοθεωρήσεις -χωρίς καμία σκοπιμότητα, αντιθέτως με αρχική άγνοια
των αντιθέσεών τους. Δεν υπάγεται στη μία ούτε στην άλλη, όπως θα λέγαμε με
διαλεκτικό τρόπο. Μόνο από αντίδραση και από προκατάληψη θα την κατατάσσαμε εδώ
ή εκεί.
Γι’ αυτό, αν εισχωρήσουμε ή
επαναπροσεγγίσουμε τα φιλοσοφικά έργα του παρελθόντος και ειδικότερα στις
κεντρικές απόψεις των αντίθετων κοσμοθεωρήσεων μέσα από τη θεωρία του
Τελειωμένου Χρόνου, θα συμφωνήσουμε με όσους πίστεψαν πως όλες περιέχουν ένα
μέρος αλήθειας παρά τις μεγάλες αντιθέσεις τους. Οι φιλόσοφοι του παρελθόντος
δεν ήταν τόσο παραπλανημένοι και ξεροκέφαλοι, όσο φαίνεται από τις ασυνέπειες,
τα λάθη και τις διαφορές τους και δεν είχαν τελείως άδικο να τις υπερασπίζονται.
Είναι συχνά αξιοπρόσεκτο πως αρκετοί φιλόσοφοι αρχίζοντας από μία παρανόηση,
πάνω σε άτοπη βάση, μπόρεσαν να εξελίξουν με σχετική συνέπεια σπουδαίες
φιλοσοφικές θεωρίες, ν’ ανακαλύψουν σπουδαίες αλήθειες και ν’ αποφύγουν άλλα
βασικά λάθη. Ωστόσο, αυτή η ιδιόρρυθμη θεωρητική προσέγγιση, βεβαίως, δεν
μπορούσε να μην οδηγεί σε άλλα αδιέξοδα.
Αν κάποιος ανατρέξει στην
περίληψη ενός φιλοσοφικού λεξικού ή σε αναλύσεις άλλων στοχαστών, για να
προσεγγίσει έτσι έμμεσα στις βασικές απόψεις ενός φιλοσόφου, όχι μόνο δε θα τις
γνωρίσει αρκετά, αλλά θα διαμορφώσει μία αρκετά παραμορφωμένη έως και άσχετη
άποψη για όσα έχει διατυπώσει ο ίδιος ο φιλόσοφος. Συχνά αντί να συγκεντρώσουν
τις βασικές θέσεις του έργου τους επιχειρούν να συλλάβουν μόνο τις θέσεις
εκείνες που σχετίζονται με τα θεωρούμενα βασικά και κοινά ζητήματα της
φιλοσοφίας. Ενώ οι φιλόσοφοι μπορεί να μην τα είχαν θεωρήσει βασικά, στόχευαν να
μας πουν άλλα, προσέγγιζαν με ασυνήθιστο τρόπο σε κοινά ζητήματα και προχωρούσαν
τις θεωρίες τους με διαφορετικούς προβληματισμούς από αυτούς, που μπορεί να
φαίνονται από τη διατύπωση και την περάτωση του έργου τους.
