 |
Lễ Ðón
Giao Thừa
Theo luật trời đất thì có khởi
thuỷ (ban đầu) phải có tận cùng,
một năm có bắt đầu ắt phải
có kết thúc, bắt đầu vào lúc giao
thừa, cũng lại kết thúc vào lúc giao
thừa. Giao thừa là gì? Theo từ điển Hán
Việt của Ðào Duy Anh nghĩa là cũ giao
lại, mới đón lấy. Chính vì ý nghĩa
ấy, nên hàng năm vào lúc giao tiếp giữa
hai năm cũ, mới này, có lễ trừ
tịch
* Lễ trừ
tịch:
Trừ tịch: là
giờ phút cuối cùng của năm cũ,
và sắp bắt đầu qua năm
mới. Vào lúc này, dân chúng Việt nam theo
cổ lệ có làm lễ trừ tịch. ý
nghĩa của lễ này là đem bỏ
hết đi những điều xấu
của năm cũ sắp qua để
đón những điều tốt đẹp
của năm mới sắp đến.
Lễ trừ tịch còn là lễ để
" khử trừ ma quỷ", do đó có
từ "trừ tịch".
Lễ trừ tịch
cử hành vào lúc giao thừa nên còn mang tên
là lễ giao th
* Cúng ai trong lễ giao
thừa:Tục ta tin rằng mỗi năm
có một ông hành khiển coi việc nhân gian,
hết năm thì thần nọ bàn giao công
việc cho thần kia, cho nên cúng tế để
tiễn ông cũ và đón ông mới. Lễ giao
thừa được cúng ở ngoài trời là
bởi vì các cụ xưa hình dung trong phút
cựu vương (thần cũ) hành khiển bàn
giao công việc cho tân vương (thần mới)
luôn có quân đi, quân về, đầy không trung
tấp nập, vội vã (nhưng mắt trần
ta không nhìn thấy được), thậm chí có
quan quân còn chưa kịp ăn uống gì.
Những phút ấy, các gia đình đưa xôi gà,
bánh trái, hoa quả, toàn đồ ăn nguội
ra ngoài trời cúng, với lòng thành tiễn
đưa người nhà trời đã cai
quản mình năm cũ và đón người nhà
trời mới xuống làm nhiệm vụ cai
quản hạ giới năm tới. Vì việc bàn
giao, tiếp quản công việc hết sức
khẩn trương nên các vị không thể vào
trong nhà khề khà mâm bát mà chỉ có thể
dừng vài giây ăn vội vàng hoặc mang theo,
thậm chí chỉ chứng kiến lòng thành
của chủ nhà.
* Chuẫn bị
lễ đón giao thừa:Người ta cúng giao thừa
tại các đình, miếu, các văn chỉ trong
xóm cũng như tại các tư gia. Bàn thờ
giao thừa được thiết lập ở
giữa trời. Một chiếc hương án
được kê ra, trên có bình hương, hai
ngọn đèn dầu hoặc hai ngọn nến.
Lễ vật gồm: chiếc thủ lợn (đầu
heo) hoặc con gà, bánh chưng, mứt kẹo,
trầu cau, hoa quả, rượu nước và vàng
mã, đôi khi có thêm chiếc mũ của Ðại
Vương hành khiển. Ðến giờ phút
trừ tịch, chuông trống vang lên, người
chủ ra khấu lễ, rồi mọi người
kế đó lễ theo, thành tâm cầu xin vị
tân vương hành khiển phù hộ độ
trì cho một năm nhiều may mắn. Các chùa
chiền cũng cúng giao thừa nhưng lễ
vật là đồ chay. Ngày nay, ở các tư
gia người ta vẫn cúng giao thừa với
sự thành kính như xưa nhưng bàn thờ thì
giản tiện hơn, thường đặt
ở ngoài sân hay trước cửa nhà.
* Làm lễ cúng Giao
thừa ngoài tride nt tộc nào cũng
coi phút giao thừa là thiêng liêng. Các cụ
ta quan niệm: Mỗi năm Thiên đình
lại thay toàn bộ quan quân trông nom công
việc dưới hạ giới, đứng
đầu là một ngài có dũng trí như
quan toàn quyền. Năm nào được
quan toàn quyền giỏi giang, anh minh, liêm
khiết thì hạ giới được
nhờ như: được mùa, ít thiên
tai, không có chiến tranh, bệnh tật...Trái
lại, gặp phải ông lười
biếng, kém cỏi, tham lam thì hạ
giới chịu mọi thứ khổ. Các
cụ hình dung phút ấy ở giữa ngang
trời rầm rộ quân đi, quân về,
đầy không trung tấp nập, vội vã
(nhưng mắt trần ta không nhìn thấy
được) thậm chí có quan quân còn chưa
kịp ăn uống gì. Những phút ấy,
các gia đình đưa xôi gà, bánh trái, hoa
quả, toàn đồ ăn nguội ra ngoài
trời cúng, với lòng thành tiễn
đưa người nhà Trời đã cai
quản mình năm cũ và đón người
nhà trời mới xuống làm nhiệm
vụ cai quản hạ giới năm
tới. Vì việc bàn giao, tiếp quản công
việc hết sức khẩn trương nên
các vị không thể vào trong nhà khề khà
mâm bát mà chỉ có thể dừng vài giây
ăn vội vàng hoặc mang theo, thậm chí
chỉ chứng kiến lòng thành của
chủ nhà.
*
Lễ cúng Thổ Công:Sau khi cúng giao thừa xong, các gia
chủ cũng khấn Thổ Công (thỗ địa),
tức là vị thần cai quản trong nhà.
Lễ vật cũng tương tự như
lễ cúng giao thừa.
* Mấy tục lệ
trong đêm trừ tịch: Sau khi làm lễ
giao thừa, các cụ ta có những tục
lệ riêng mà cho đến nay, từ thôn
quê đến thành thị, vẫn còn
nhiều người tôn trọng thực
hiện. Lễ chùa, đình, đền:
Lễ giao thừa ở nhà xong, người
ta kéo nhau đi lễ các đình, chùa,
miếu, điện để cầu phúc,
cầu may, để xin Phật, Thần phù
hộ độ trì cho bản thân và gia
đình và nhân dịp này người ta thường
xin quẻ thẻ đầu năm. Kén hướng
xuất hành: Khi đi lễ, người ta
kén giờ và hướng xuất hành, đi
đúng hướng đúng giờ để
gặp may mắn quanh năm. Hái lộc: Ði
lễ đình, chùa, miếu, điện xong
người ta có tục hái lộc trước
cửa đình, cửa đền, một cành
cây gọi là cành lộc mang về ngụ
ý là "lấy lộc" của Trời
đất Thần Phật ban cho. Cành
lộc này được mang về cắm
trước bàn thờ cho đến khi tàn
khô.
Hương lộc: Có nhiều người
thay vì hái cành lộc lại xin lộc
tại các đình, đền, chùa, miếu
bằng cách đốt một nắm hương,
đứng khấn vái trước bàn
thờ, rồi mang hương đó về
cắm và bình hương bàn thờ nhà mình.Ngọn
lửa tượng trưng cho sự phát
đạt được lấy từ nơi
thờ tự về tức là xin Phật ,Thánh
phù hộ cho được phát đạt
quanh năm. Xông nhà: Thường người
ta kén một người "dễ vía"
trong gia đình ra đi từ trước
giờ trừ tịch, rồi sau lễ
trừ tịch thì xin hương lộc
hoặc hái cành lộc ở đình chùa
mang về. Lúc trở về đã sang năm
mới và ngưòi này sẽ tự "xông
nhà" cho gia đình mình, mang sự tốt
đẹp quanh năm về cho gia đình.
Nếu không có người nhà đễ vía,
người ta phải nhờ người khác
tốt vía để sớm ngày mồng
một đến xông nhà trước khi có
khách tới chúc tết, để người
này đem lại sự may mắn dễ dãi. |
|