บทที่ ๙ แก้อาการท้องผูก

๙.๑ ขี้เหล็ก
ใช้แก่นขี้เหล็กราว ๑ กอบ (ประมาณ ๕๐ กรัม)
หรือทั้งห้า (ได้แก่ ราก ลำต้น ดอก ใบ และผล)
ประมาณ ๔ ถึง ๕ กำมือ (๒๐ ถึง ๒๕ กรัม)
ต้มเอาน้ำดื่มก่อนอาหารหรือก่อนนอน

๙.๒ คูน
ใช้เนื้อในฝักแก่ก้อนเท่าหัวแม่มือ
(ประมาณ ๔ กรัม) ต้มใส่เกลือนิดหน่อย
ดื่มน้ำที่ต้มได้ หากินมากไป
จะเกิดอาการคลื่นไส้ ท้องอืดและปวดท้อง

๙.๓ ชุมเห็ดเทศ
ใช้ดอกชุมเห็ดเทศ สด ๒ ถึง ๓ ช่อ
ต้มกินกับน้ำพริก หรือนำใบสดมาล้างให้สะอาด
หั่นตากแห้ง ใช้ต้มหรือชงน้ำดื่ม ครั้งละ ๑๒ ใบ
หรือใบแห้งบดเป็นผง ปั้นกับน้ำผึ้งเป็นลูกกลอน
ขนาดเท่าปลายนิ้วก้อย ครั้งละ ๓ เม็ด
กินก่อนนอน หรือเมื่อมีอาการท้องผูก

๙.๔ ชุมเห็ดไทย
ใช้เมล็ดแห้งคั่วจนเหลือ ๒ ถึง ๒ ช้อนโต๊ะครึ่ง
(๑๐ ถึง ๑๓ กรัม) ต้มเอาน้ำดื่ม

๙.๕ มะขาม
ใช้เนื้อในฝักแก่หรือมะขามเปียก ๑๐ ถึง ๒๐ ฝัก
(ประมาณ ๗๐ ถึง ๑๕๐ กรัม) จิ้มเกลือกิน
หรือใส่เกลือเติมน้ำคั้นดื่ม