Τρίτο Μάτι, Νοέμβριος 2003, Τεύχος 117

Κάθε εποχή έχει τους ηγέτες της, τους θεολόγους, τους φιλοσόφους της. Αυτό ισχύει για όλες τις εποχές, ακόμη και για τη σημερινή –αυτοκρατορική– περίοδο της Pax Americana.

Για τα έργα και τις ημέρες του «Φιλοσόφου Βασιλέως» –όπως τον χαρακτηρίζει διαδικτυακό κείμενο, δίχως ίχνος ειρωνείας– Γεωργίου Μπους Β΄, ελάχιστα θα είχαμε να προσθέσουμε στα όσα του καταμαρτυρούν τα ανά τον κόσμο καθεστωτικά μέσα ενημέρωσης. Το θέμα της αυτοκρατορικής θεολογίας, του «προτεσταντικού φονταμενταλισμού», καλύφτηκε με τον καλύτερο τρόπο από τον Λεωνίδα Αποσκίτη στο προηγούμενο τεύχος του ανά χείρας περιοδικού, όσο και σε παλαιότερα κείμενά του.

Οι φιλοσοφικές βάσεις, ωστόσο, της αναδυόμενης –αλλά και ήδη παρακμάζουσας– αμερικανικής Αυτοκρατορίας, έχουν τεθεί εδώ και δεκαετίες από μία ομάδα φιλοσόφων και φιλοσοφούντων, που είναι γνωστοί ως «νεοσυντηρητικοί φιλόσοφοι». Το περίεργο είναι ότι ο «Θεολόγος Βασιλεύς» κατάφερε να συνενώσει, στα πλαίσια της αυτοκρατορικής πολιτικής, δύο τόσο διαφορετικά ρεύματα σκέψης όπως εκείνο του χριστιανικού φονταμενταλισμού και εκείνο του νεοσυντηρητισμού.

Και αν οι ρίζες του χριστιανικού φονταμενταλισμού βρίσκονται στην «Βιβλική Ζώνη» των Νοτίων Πολιτειών, εκείνες του νεοσυντηρητισμού εδράζονται κυρίως στην Ανατολική Ακτή. Οι «διανοούμενοι» του νεοσυντηρητισμού συχνά είναι Νεοϋορκέζοι, συχνά εβραίοι, και πολλοί από αυτούς ανήκαν, στα νιάτα τους, στην «αριστερά». Χαρακτηριστικοί εκπρόσωποι αυτών των δύο ρευμάτων, στους κόλπους της αμερικανικής κυβέρνησης, είναι ο Τζων Άσκροφτ, «ξαναγεννημένος χριστιανός» και υπουργός Δικαιοσύνης και ο νεοσυντηρητικός Πωλ Γούλφοβιτς, υφυπουργός Αμύνης.

Όπως αναφέραμε και στο τεύχος 112, σύμφωνα με το δόγμα της «Στρατηγικής Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ» [1992], συν-συγγραφέας του οποίου ήταν και ο Πωλ Γούλφοβιτς, οι ΗΠΑ μπορούν να κυριαρχήσουν σε ολόκληρο τον πλανήτη, με τη δύναμη του πλούτου και της στρατιωτικής ισχύος τους, ακόμα και χωρίς τη συνεργασία των διεθνών οργανισμών ή των, ανά τον κόσμο, συμμάχων τους.

Καθόλου περίεργες απόψεις γι’ αυτόν τον γόνο μιας εβραϊκής οικογένειας, αν λάβουμε υπόψη μας ότι υπήρξε μαθητής του Άλμπερτ Γουλστέττερ, ενός καθηγητή μαθηματικών και ειδικού στην «πυρηνική στρατηγική». Στις απόψεις του Γουλστέττερ, που πέθανε το 1997, περί μη συνεργασίας ΗΠΑ-ΕΣΣΔ όσον αφορά τον έλεγχο των πυρηνικών όπλων και στο δόγμα του για «τοπικού» χαρακτήρα πυρηνικές συγκρούσεις, βασίστηκε η «Πρωτοβουλία Στρατηγικής Άμυνας» των ΗΠΑ, που είναι περισσότερο γνωστή ως «Πόλεμος των Άστρων».

Και αν ο Άλμπερτ Γουλστέττερ υπήρξε ο «στρατηγικός νους» του νεοσυντηρητισμού, ο «φιλοσοφικός νους» του ήταν ένας άλλος –πανεπιστημιακός– δάσκαλος, ο φιλόσοφος Λέο Στράους, δάσκαλος του Άλλαν Μπλουμ, που με τη σειρά του υπήρξε δάσκαλος του Π. Γούλφοβιτς.

Αν θέλαμε να περιγράψουμε με μία φράση τις φιλοσοφικές απόψεις του Λέο Στράους, αρκεί ο τίτλος ενός άρθρου του Roger-Pol Droit στον γαλλικό Le Monde [16 Μαΐου 2003]: «Ο Λέο Στράους μεταξύ Αθηνών και Ιεροσολύμων».

Ο Λ. Στράους γεννήθηκε το 1899 από γερμανοεβραίους γονείς στο Κιρχάιν της Γερμανίας. Στρατευμένος σε νεαρή ηλικία στην υπόθεση του «πολιτικού σιωνισμού» θα σπουδάσει φιλοσοφία στα πανεπιστήμια του Μάρμπουργκ, της Φρανκφούρτης, του Βερολίνου, έχοντας ως δασκάλους, μεταξύ άλλων, τους Ερνστ Κασσίρερ και Μάρτιν Χάιντεγκερ. Τη δεκαετία του 1920 ερευνά και γράφει για θέματα εβραϊσμού, εργαζόμενος στην Ακαδημία για την Επιστήμη του Ιουδαϊσμού στο Βερολίνο, ενώ την ίδια περίοδο γράφει και τα δύο πρώτα βιβλία του, σχετικά με τον Σπινόζα. Το 1932 εγκαταλείπει τη Γερμανία για να εγκατασταθεί αρχικά στο Παρίσι και στο Λονδίνο και μετά το 1938 στις ΗΠΑ, όπου θα διδάξει πολιτικές επιστήμες στα Πανεπιστήμια της Νέας Υόρκης και του Σικάγου, μέχρι τον θάνατό του το 1973.

Συγγραφέας αρκετών βιβλίων, μεταξύ των οποίων ξεχωρίζουν εκείνα για τον Νικολό Μακιαβέλλι, τον Σωκράτη, τον Τόμας Χομπς. Μεταξύ των σημαντικότερων έργων του συγκαταλέγεται και το Περί Τυραννίας [1948, αναθεωρημένη έκδοση 1968]. Στο Περί Τυραννίας ο Λ. Στράους ασχολείται αποκλειστικά με το έργο του Ξενοφώντα Ιέρων, έναν φανταστικό διάλογο του τυράννου των Συρακουσών Ιέρωνα Α΄ με τον ποιητή Σιμωνίδη με θέμα το πώς μια άδικη τυραννίδα μπορεί να μεταβληθεί σε δίκαιη δεσποτεία..

Από την Ιερουσαλήμ στην Αθήνα – και στον Πλάτωνα. Ο Λ. Στράους πίστευε ότι ο λαός δεν μπορεί να αντέξει την «πλατωνική αλήθεια» και ότι η «αρετή», ως αντικείμενο της προσπάθειας των ανθρώπων, είναι ανέφικτη. Είναι συνεπώς απαραίτητο να λέγονται ψέματα στον λαό σχετικά με την πολιτική πραγματικότητα. Μία ελίτ, ωστόσο, γνωρίζει την αλήθεια και να την κρατά για τον εαυτό της. Αυτό της χαρίζει οξυδέρκεια και εξουσία που οι άλλοι δεν κατέχουν. Ο Λ. Στράους, σύμφωνα με τη Shadia Drury, πίστευε ότι «η διαρκής εξαπάτηση των πολιτών από εκείνους που βρίσκονται στην εξουσία είναι καθοριστικής σημασίας, επειδή οι πολίτες πρέπει να καθοδηγούνται από κάποιον». Καημένε [;] Πλάτωνα!

Στις τελευταίες εκδόσεις του Περί Τυραννίας του Στράους, περιλαμβάνεται και η εκτενής αλληλογραφία του, πάνω στο θέμα, με τον Αλεξάντρ Κοζέβ [1902-1968], έναν Ρώσο εμιγκρέ που εγκαταστάθηκε στο Παρίσι όπου δίδαξε τη φιλοσοφία του Χέγκελ [1933-1939] σε μια ολόκληρη γενιά Γάλλων διανοούμενων. Μετά το 1945 και ως το θάνατό του, ο Κοζέβ υπήρξε ανώτατο στέλεχος του γαλλικού υπουργείου Οικονομικών, όπου εργάστηκε για τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και της περίφημης GATT. Κοζέβ και Στράους είχαν γνωριστεί από τη δεκαετία του 1920 και διατήρησαν στενές σχέσεις μέχρι το τέλος. Το περίεργο είναι ότι οι απόψεις του Στράους περί «πεφωτισμένης ελίτ που πρέπει να κυβερνά τον κόσμο εξαπατώντας το “πόπολο”», ταυτίζονται με εκείνες περί «Συναρχίας» των θεοσοφιστών-μαρτινιστών. Και ο Κοζέβ είχε, όπως λέγεται, στενές σχέσεις με τους «συναρχιστές» και τους επιχειρηματικούς και τραπεζικούς κύκλους που προωθούσαν τη «Συναρχία»…

«Μεταμορφώσεις μιας αυτοκρατορικής πολιτικής» [Le Monde-Ελευθεροτυπία]. 

«Ο στρατηγικός νους και ο φιλόσοφος» [Le Monde, 16-4-2003, (αγγλικά) - (γαλλικά)]. 

Seymour Hersh, «Selective Intelligence» [Τhe New Yorker, 12-5-2003]. 

Για ενδιαφέροντα άρθρα σχετικά με τον Λέο Στράους, έρευνα [search] στη διεύθυνση http://www.informationclearinghouse.info. 

Shadia Drury [βιογραφικό],  και άρθρο «Μπους: Ο φιλόσοφος βασιλιάς».