|
http://www.pgvn-haitrieuam.org KINH
LUẬN DO H̉A THƯỢNG
DUY THỨC HỌC
Nguyên tác: THẾ THÂN Bồ tát | HOME | BÁT NHĂ | CHỨNG ĐẠO CA | DUY MA CẬT | ĐẠI BÁT NIẾT BÀN | ĐẠI THỪA VÔ LƯỢNG NGHĨA | NHƯ LAI VIÊN GIÁC | PHÁP HOA | THỦ LĂNG NGHIÊM |
MỤC LỤC Thày bắt đầu giảng từ 17/10/99 - 23/7/2000
* Băng 13, giảng về thiệp chúc Tết 17/10/99 Băng 1 Giáo lư của đạo Phật, xưa nay được kết hợp và lưu giữ trong Tam tạng. Tam tạng là tạng kinh, tạng luật và tạng luận. Tạng kinh và tạng luật do chính kim khẩu đức Phật nói ra. Tạng luận là do đệ tử Phật, những vị đa văn, túc trí có thực tu, thực chứng, sáng tác, nhằm triển khai cái thâm nghĩa, huyền nghĩa, mật nghĩa vi diệu trong lời Phật dạy. Toàn bô giáo lư Phật có ba tạng như vậy, khiến cho có một nhóm người hiểu lầm rằng: Học luật là Giới học, học Kinh là Định học, học Luận là Tuệ hoc, tức là họ đem "Tam tạng" gắn cứng, cột gh́ vào "Tam vô lậu học" cặp nào theo cặp nấy. Họ tưởng rằng đó là một "phát minh", "một trí tuệ mới". Sự thật, không phải như vậy. Người có thực nghiệm, thực chứng, qua sự thực tu hành người ta không dám nói như vậy đâu ! Quyển sách này có nhan đề: Duy Thức Học. Tác giả là Ngài Vasubandhu (Trung Hoa) dịch là Thế Thân hoặc cũng có chỗ dịch là Thiên Thân. Thế Thân truyện kư chép: Thế Thân ra đời sau Phật Niết bàn khoảng 900 năm (khoảng thế kỷ thứ ba) ở Bắc Thiên trúc. Thủơ mới xuất gia, Ngài tu học theo giáo phái Hữu bộ Tiểu thừa. Thời gian này, Ngài sáng tác bộ Luận A Tỳ Đạt Ma Câu Xá nổi tiếng, làm sáng danh cho phái Hữu bộ. Thế Thân có người anh tên Vô Trước, anh em cùng xuất gia tu học. Nhưng người anh th́ chuyên tu học Đại thừa, thấm nhuần sâu sắc giáo nghĩa Đại thừa. Trong những tháng ngày đàm đạo, dần dần Ngài Vô Trước chuyển hóa được nhận thức của vị sư em. Thế Thân nhận thấy được chỗ thậm thâm vi diệu, cao siêu cứu cánh của giáo lư liễu nghĩa Đại thừa. Tương tuyền rằng: Khi tiếp nhận nguồn giáo lư liễu nghĩa thượng thừa, vi diệu, Thế Thân, ăn năn về những năm tháng ḿnh đă xiển dương giáo lư Tiểu thừa, Ngài có định cắt lưỡi tạ tội. Vô Trước Bồ tát nói: Lưỡi tự nó không có tội ǵ. Trước em dùng lưỡi và ng̣i bút xiển dương giáo nghĩa Tiểu thừa, giờ đây em cũng dùng lưỡi và ng̣i bút để xiển dương chánh giáo Đại thừa là đủ rồi. Cắt lưỡi có đem lại lợi lạc cho ai. Từ đó, Ngài Thế Thân chuyên sáng tác và truyền bá tư tưởng Đại thừa qua các tác phẩm Duy Thức Học. Các tác phẩm của Thế Thân Bồ tát thường được giảng dạy trong chương tŕnh Phật học của các trường Phật học là:
Và cũng tương truyền rằng: Hồi c̣n tu theo Hữu bộ Tiểu thừa, Ngài sáng tác có đến cả 500 bộ luận. Sau khi hướng về Đại thừa, Ngài cũng sáng tác đến cả 500 bộ luận nữa. V́ vậy, người đời tôn Ngài với danh hiệu "Thiên Bộ Luận Sư". Yếu luận. Duy Thức Học Yếu Luận. Do bỉ nhân tôi biên dịch. Soạn theo lối giáo án để triển khai, cho nên trong đây: Có phần phiên dịch, phần giải thích thuật ngữ, phần yếu luận để cho người đọc dễ hiểu, người học dễ nhớ rơ. Đă gọi là "yếu luận" cho nên không luận rộng, không viết dài mà viết súc tích, thậm chí "đề cương"! Mong những tấm ḷng thông cảm, khi các vị có trong tay quyển "Duy Thức Học Yếu Luận" này. Viết
tại Thao Hối Am 24/10/99 Băng 2 Duy Thức Học, môn nghiên cứu t́m hiểu nguyên ủy của hiện tượng vạn pháp để xác lập một luận cứ, cho người t́m hiểu học và đọc có thể biết được. Duy Thức Học là phương tiện chỉ nam hướng dẫn phương pháp nhận thức về mặt cụ thể của vạn pháp và khái niệm tư duy bên mặt trừu tượng. Do vậy, Duy Thức Học, c̣n gọi là Pháp Tướng Duy Thức Học, ư nghĩa đầy đủ rơ ràng hơn. Trước đây hơn hai mươi năm, tôi có soạn một số giáo tŕnh để giảng dạy Duy Thức Học, cho tới năm nay, tôi có ân hận về việc viết lách, diễn đạt Duy Thức Học theo nhận thức, kiến giải mà hơn hai mươi năm trước ḿnh đă làm. Tôi có thể sám hối như Luận chủ tổ sư Duy Thức Học, Thiên Thân Bồ tát đă từng sám hối cách đây gần hai ngàn năm ! Thiên Thân Bồ tát tạo luận Duy Thức Học nhằm hổ trợ cho nền giáo lư Vô ngă của đạo đức Phật được đậm nét hơn, sáng tỏ hơn, rơ ràng hơn và đến tột đỉnh cao: "Vô ngă là chân lư của vũ trụ, nhân sinh quan trong đạo Phật". Đó là mục tiêu t́m hiểu, lư giải cho những ai muốn học, muốn tu theo tôn chỉ của Pháp Tướng Duy Thức Học. Đại Thừa Bách Pháp Luận, có thể nói đây là ch́a khóa vàng để mở cửa vào ṭa nhà Duy Thức Học mà tác giả bộ luận này là Thiên Thân Bồ tát. "Như Thế Tôn Ngôn: Nhất Thiết Pháp Vô Ngă" Đó là câu nhập đề trực khởi của Luận chủ có nghĩa là Luận chủ tạo ra luận Đại Thừa Bách Pháp hoàn toàn căn cứ lời dạy của đức Phật mà triển khai. Triển khai luận Đại Thừa Bách Pháp, triển khai hệ giáo lư Đại thừa, triển khai tư tưởng Duy Thức Học, nhằm làm sáng tỏ chân lư Vô ngă trong nền giáo lư của đức Phật. Hiểu biết chân lư Vô ngă một cách đích thực bằng tư duy, bằng quán chiếu của ḿnh th́ với chân lư Vô thường, khổ, không và bất tịnh, học giả hay hành giả ấy sẽ lần lần chứng ngộ theo quá tŕnh tiệm tiến trên bước đường học đạo và hành đạo của chính ḿnh. Ta hăy đọc tiếp:
Đọc nghiên cứu, phân tách tổng quát năm loại pháp trên đủ thấy tính chất "Duyên sinh" và "Vô ngă" rồi, v́ không có pháp nào có tính độc lập, tự sinh, tự tồn, bất biến, bất động. "Tất cả pháp vô ngă" nhưng bao quát mà tóm thu có hai thứ:
Đó là khái quát nội dung bộ luận Đại Thừa Bách Pháp nhằm xác lập chân lư Vô ngă qua cái nh́n của Đại thừa Duy Thức Học với vấn đề vũ trụ nhân sinh quan. Giáo án này tôi viết cho tŕnh độ Cao đẳng Phật học, ngắn gọn, súc tích. Nó đ̣i hỏi nhiều ở người triển khai hướng dẫn. Triển khai tốt, người nghe sẽ thu thập được nhiều kiến giải Phật học để làm cơ sở ban đầu cho những ai có ư muốn tham quan tường tận ṭa lâu đài Pháp Tướng Duy Thức Học đồ sộ xa xa phía trước. Nào ! Chúng ta hăy chuẩn bị sẵn sàng, cầm ch́a khóa lên tay đi ....! Viết
tại Thao Hối Am 31/10/99 Băng 3 và 7/11/99 Băng 4 Hỏi: Nếu Duy Thức Học có cơ sở vững chắc th́ vấn đề "ngă" của Phật giáo và thế gian phải được hiểu như thế nào ? BÀI TỤNG DUY THỨC ĐÁP:
GIẢI THÍCH THUẬT NGỮ: * Ức thuyết: Tự ḿnh tưởng tượng ra, hiểu theo cái hiểu của ḿnh, không bằng cứ vào một học thuyết thực tiễn hay chân lư siêu tuyệt nào khác. * Ngă: Độc lập tự sinh, độc lập tự tồn, bất biến và bất động. * Pháp: Hiện tượng vật chất trước mắt ngàn sai muôn khác, mỗi mỗi có h́nh dáng lớn nhỏ, kích thước ngắn dài, qui mô cao thấp, màu sắc đa dạng, khiến cho người ta trông thấy nó là nó mà không lầm lẫn giữa vật này là vật nọ. Mỗi một dạng vật chất được gọi là một pháp. "Nhậm tŕ tự tánh, quỉ sanh vật giải" (tự nó giữ ǵn cái đặc tính riêng của nó) Ngoài vật chất ra chữ "Pháp" của nhà Phật c̣n bao hàm hết lănh vực nhận thức khái niệm của ư như: vui buồn, thương ghét, thiện ác, trí tuệ, vô minh v.v.... * Biến: Sự chuyển hóa liên tục trong quá tŕnh tiến triển của vật chất cộng với thức tâm để h́nh thành một sự vật hiện tượng nào đó. * Năng biến: Phần chủ thể nhận thức, biểu hiện qua tám thức tâm vương, thông qua sự ức thuyết và tưởng tượng. * Dị thục: Tên gọi khác của A lại da, của Nhất thiết chủng, của Đệ bát thức. * Tư lương: Tên gọi của mạt na hay đệ thất thức. * Liễu biệt cảnh: Tên gọi chung của sáu thức trước: nhăn, nhỉ, tỷ, thiệt, thân và ư thức. YẾU LUẬN Diệt ngă, xả ngă là vấn đề cốt lơi trong kho tàng Phật giáo. Hiểu rơ, thực chứng rốt ráo chân lư vô ngă là thành tựu Bồ đề Niết bàn vô thượng (Bất kiến nhất pháp tức Như Lai..) Quán sát vũ trụ nhân sinh, đức Thế Tôn dạy:
Nghĩa là toàn bộ "hữu t́nh chúng sinh" và "vô t́nh chúng sinh" đều vô ngă qua cái thấy của Phật nhăn. Nói cách khác, qua nhận thức của Phật, loài động vật cũng như thực vật, khoáng vật đều không có tính tự ngă, tự sinh, tự tồn, tự độc lập, bất biến và bất động. Tuy nhiên, ở các kinh điển thỉnh thoảng đó đây đức Phật có lúc vẫn đề cập về ngă, nhân, chúng sanh và thọ giả tướng....Đó là Như Lai vận dụng "thế giới tất đàn" trong tứ tất đàn, vận dụng "tục đế" trong "nhị đế" mở bày phương tiện trong cứu cánh đấy thôi ! Cuối cùng Như Lai chỉ bày những giáo lư phương tiện chỉ là phương tiện, người Đại thừa chủng tánh phải tu học giáo lư đệ nhất nghĩa, cứu cánh Đại thừa. Như Lai nói: ngă, nhân, chúng
sinh, thọ giả tức không phải ngă, nhân, chúng sanh, thọ giả mà gọi là ngă,
nhân, chúng sanh, thọ giả vậy thôi ! Ngă của thế gian do ức thuyết, do tưởng tượng, do mê tín dị đoan. Không ai chứng minh được cái ǵ là ngă. Tóm lại, Phật giáo nói ngă, khi sử dụng phương tiện tùy thế tục vận dụng thế đế, để rồi cuối cùng phủ định ngă, khi con người có khả năng nhận thức chân lư vô ngă. Thế gian nói ngă chỉ v́ ức thuyết, do tưởng tượng hoang đường, do si mê cuồng tín...."Vạn Pháp Duy Thức" chữ thức trong từ Duy thức phải hiểu là "Nhất thiết chủng" cũng gọi là "Tàng thức", cũng gọi là "Dị thục thức". Thức này chứa đựng hết thảy chủng tử hạt nhân của vạn vật hiện tượng, chứa đựng hết thảy khái niệm, nhận thức và tư duy của các loại hữu t́nh. Hạt nhân của vạn vật hiện tượng tuy nhiều tựu trung gồm trong ba loại: khoáng vật, thực vật và động vật. Qua cái nh́n của nhà Phật học th́ "Nhất thiết chủng thức" chứa đựng bảy thứ có tánh chất phổ biến là: Địa đại, Thủy đại, Hỏa đại, Phong đại, Không đại, Kiến đại và Thức đại. Từ những chất liệu hạt nhân đó, chuyển biến sinh hóa, tác động tương quan qua lại với nhau mà h́nh thành sự vật hiện tượng vạn pháp. Những hạt nhân trong Nhất thiết chủng thức biến chuyển sinh hóa từng sát na không ngừng theo tiến tŕnh phát triển, tiến hóa để rồi thành sự vật hiện tượng vạn pháp từ giản đơn dần dần đến phức tạp. Sự tác dụng qua lại, sự kết hợp để h́nh thành một sự vật hiện tượng đó chính là quá tŕnh Duy Thức Biến . Như thị như thị Biến của Duy Thức Học. Hạt nhân của vạn pháp vẫn chưa phải là nguyên tố duy nhất khởi đầu để sinh ra vạn vật hiện tượng mà hạt nhân của vạn pháp phải tác động qua lại với nhau mới phát triển, mới tiến hóa h́nh thành vạn vật hiện tượng. Điều đó cắt nghĩa cho ta thấy rơ ràng sự biến hóa của Duy Thức và giáo lư Duyên Sinh của đạo Phật là chân lư hiển nhiên. Hiện tượng vạn vật vô tri gọi là sở biến, khái niệm nhận thức tư duy được gọi là năng biến. Năng biến, sở biến đều là sản phẩm cơ bản, sản phẩm hạt nhân hiện hữu một cách tự nhiên của Nhất thiết chủng thức. Sự hiện hữu này, Duy Thức Học gọi là "Bất khả tri" ! Năng biến có ba h́nh thái: Dị thục, Tư lương và Liễu biệt cảnh. * Dị thục thức: (A lại da thức) để cắt nghĩa rằng hiện tượng vạn pháp sinh ra không có pháp nào vượt ngoài chân lư nhân quả. * Tư lương thức: (Mạt na thức) nhằm chỉ rơ rằng mỗi một hiện tượng duyên sinh khi sinh ra đều có quán tính tự nhiên duy tŕ và phát triển sự tồn sinh hầu kéo dài sự hiện hữu của chúng. V́ vậy, nó c̣n có tên: Ngă ái chấp tàng. * Liễu biệt cảnh thức: (Tiền lục thức) chứng minh rơ nét tánh chất khác nhau giữa năng biến và sở biến, chủ thể và đối tượng, phân biệt và sở phân biệt. Nói rút lại: _ Năng biến thuộc bát thức tâm vương, một phần hạt nhân, duyên sinh ra loài động vật hữu t́nh. _ Sở biến thuộc vật chất những hạt nhân, duyên sinh ra khoáng vật, thực vật vô t́nh.
"Thị chi thức chuyển biến ****Top 14/11/99 Băng 5 và 21/11/99 Băng 6 Hỏi: Đă được nghe qua về ba món năng biến, vậy xin được biết món năng biến thứ nhất thế nào ? BÀI TỤNG DUY THỨC ĐÁP:
GIẢI THÍCH THUẬT NGỮ: *A lại da: Phạn âm dịch là Tàng. Tàng có nghĩa là nhà kho. A lại da ví cái kho vĩ đại, về không gian không biên giới, về thời gian tột ba đời; do đó nó có cái tên Tàng thức. Tàng có ba nghĩa, nếu nh́n qua ba phương diện, đó là: Năng tàng, Sở tàng và Ngă ái chấp tàng. Nh́n bên mặt công dụng chứa đựng của nhà kho, đó là nghĩa Năng tàng. Nh́n bên mặt các loại chủng tử bị chứa, đó là nghĩa Sở tàng. Nh́n bên mặt duy tŕ sức sống, sự sanh trưởng và phát triển của sự vật để h́nh thành, đó là nghĩa Ngă ái chấp tàng. * Dị thục: Có ba nghĩa:
Chủng tử của vạn pháp duyên sinh và phát triển h́nh thành luôn luôn theo luật nhân quả nhất định, nghĩa là sự vật từ khi sinh đến lúc h́nh thành viên măn một chỉnh thể phải trải qua thời gian, đó là nghĩa Dị thời. Từ khi sinh đến lúc h́nh thành viên măn kết cuộc của chu kỳ nhân quả phải trải qua thay đổi liên tục, sự phủ định không ngừng, đó là nghĩa Dị biến. Từ khi sinh trong nhân đến khi h́nh thành ra quả, khác hẳn nhau, đó là nghĩa Dị loại. * Nhất thiết chủng: Tên khác của A lại da. Nh́n bên mặt chủng tử Sở tàng. A lại da có tên Nhất thiết chủng. * Thọ: Sự tiếp nhận, lănh thọ. Thọ có ba thứ:
* Vô kư: Tánh không thiện, không ác. Vô kư tánh có hai thứ:
YẾU LUẬN Món năng biến thứ nhất có ba tên. Nh́n bên công năng chứa đựng bao hàm th́ có tên A lại da. Nh́n bên chủng tử vạn pháp bị chứa, nó có tên Nhất thiết chủng. Nh́n bên mặt sinh khởi và phát triển của chủng tử vạn pháp nhất nhất đều phải theo một chu tŕnh nhân quả, nên nó có tên là Dị thục. Sự tích tập, giữ ǵn và phát triển của Tàng thức không biết được. Con người chỉ có thể nghiên cứu, t́m hiểu...mà thôi. Các nhà đạo học, khoa học...cũng chỉ giải thích, cắt nghĩa theo kiến giải nhất định của chính ḿnh, ngoại trừ đức Phật Thích Ca ! Năng biến thứ nhất, tánh vô phú vô kư, cho nên tất cả pháp "Sở tàng" trong A lại da vốn không có nhiễm ô. Năm món Tâm sở: Xúc, Tác ư, Thọ, Tưởng, Tư, tương ứng với thức A lại da, cũng cùng tánh vô phú vô kư như vậy. Ba thọ: Lạc thọ, Khổ thọ và Xả thọ. Thức A lại da thuộc Xả thọ. A lại da thức vừa hằng vừa chuyển giống như ḍng nước tuôn chảy liên tục của thác, xem như cố định nhưng chỉ là sự nối tiếp liên tục vi mật của những giọt nước tuôn nhanh. Vũ trụ vĩnh hằng, vật chất vĩnh hằng nhưng hằng trong chuyển; tuy chuyển mà chuyển trong hằng. Chứng quả A la Hớn, cái tên A lại da thức được chuyển đổi. Quả vị A la Hớn là người xuất ly tam giới, là người hóa giải, diệt hết Kiến tư hoặc trong tam giới. Do vậy, qua cái thấy biết của người A La Hớn, vạn pháp không c̣n là nguyên nhân gây ra ô nhiễm làm đau khổ cho ai. Nói cách khác, người A la Hớn đă thanh tịnh hóa được lục căn và lục cảnh ở cơi đời rồi ! ****Top 28/11/99 Băng 7 Hỏi: Đă nói về thức năng biến thứ nhất rồi. Vậy thức năng biến thứ hai sự hiện hữu của nó ra sao ? BÀI TỤNG DUY THỨC ĐÁP:
GIẢI THÍCH THUẬT NGỮ: * Mạt na: Trung Hoa dịch là ư căn, dựa trên tính "tư lương", tính "chấp ngă" để rồi sinh ngă si, ngă kiến, ngă mạn, ngă ái. Mạt na là cơ sở làm chỗ nương tựa để ư thức phát sinh phân biệt. V́ vậy, có tên "ư căn". Mạt na theo thứ tự có tên "đệ thất thức", tức là món năng biến thứ hai vậy. * Suy lường: Dịch chữ tư lương. Tính "suy lường" của "tư lương" khác với tính toán nghĩ ngợi của "tư duy" phân biệt. Suy lường của "tư lương" như sóng ngầm. Tính toán phân biệt của "tư duy" như sóng lượn ồ ạt lao xao trên mặt biển. * Si kiến mạn ái: Thức Mạt na do ngă, v́ ngă và cho ngă mà hiện hữu. Ngoài ngă ra, Mạt na không có tích sự nào khác. V́ vậy, Mạt na bản chất vốn nhiễm ô rồi. * Hữu phú vô kư: "Hữu phú" nói lên tính nhiễm ô bản chất của thức Mạt na. * A la hớn: Dịch vô sinh, sát tặc, ứng cúng. Đấy là quả vị của người đoạn trừ Kiến Tư hoặc trong nhân, là người xuất ly tam giới. * Diệt định: Nói đủ: Diệt Tận Định, người tu thiền định, diệt được sự phân biệt của tiền thất thức và ư niệm chấp ngă không c̣n. * Xuất thế đạo: Từ A la Hớn trở lên, cứu cánh là quả Vô Thượng Bồ Đề. YẾU LUẬN Mạt na thức là năng biến thứ hai trong ba món năng biến và là thức thứ bảy trong tám thức tâm vương. Mạt na, Phạn âm, Trung Hoa dịch là ư căn. Nó là chỗ nương tựa, cơ sở của ư thức thứ sáu, phát triển tư duy phân biệt. V́ vậy, tính, tướng, bản chất của Mạt na là "Tư lương". Mạt na không có tính độc lập, tự sinh, tự khởi. Sự sinh khởi Mạt na hoàn toàn hệ thuộc A lại da. Mạt na là "ngă ái chấp tàng" trong ba nghĩa tàng. Mạt na chấp lấy Kiến phần A lại da, bảo thủ tính chấp của ḿnh khư khư theo "ức thuyết", không chuẩn đích, không căn cứ và hoàn toàn không chân lư. Kiến phần cũng như Tướng phần của A lại da đều là pháp hiện tượng duyên sinh: vũ trụ sơn hà, sum la vạn tượng...tất cả đều "vô ngă". Thế cho nên, ngă của Mạt na chấp chỉ là "ngă si", "ngă kiến", "ngă mạn", "ngă ái", không chân lư, không chút thực tiễn nào. Mạt na chấp ngă là sự vin chấp nội tại của A lại da: Ngă ái chấp tàng của A lại da vin chấp Kiến phần của A lại da để rồi "ức thuyết" thành "bản ngă" bởi chính ḿnh. V́ vậy, bài tụng Duy thức: "Từ A lại da....ái A lại da" Nên biết, tám thức tâm vương đều giống nhau. Thức nào cũng có bốn phần. Đó là: Kiến phần, Tướng phần, Tự chứng phần và Chứng tự chứng phần. Bốn phần này, ta mượn một tỷ dụ để có khái niệm: 1. Xem hoa; 2. Cành hoa; 3. Nhận định hoa; 4. Đánh giá, giá trị hoa. Mỗi một thức khi phát khởi đều phải diễn biến theo một quá tŕnh: Chủ thể nhận thức, đối tượng nhận thức, nhận thức đối tượng và đánh giá đối tượng ấy. Ta cũng có thể mượn tỷ dụ thứ hai: 1. Người viết đơn kiện; 2. Người bị kiện; 3. Quan ṭa xử lư kiện; 4. Viện kiểm soát tối cao (cơ sở luật pháp). Bốn phần liên hợp lại, tác dụng hổ tương nhau để hoàn thành kết quả của một "Thức", khi thức đó sinh khởi. Mạt na thức bản chất vốn nhiễm ô, tánh hữu phú vô kư nói lên sự nhiễm ô chấp ngă, là nguyên nhân sinh ra mọi thứ phiền năo, mọi nỗi thống khổ cho con người trên cơi đời. Mạt na thức, tánh hữu phú vô kư, điều này nói lên rằng mạt na thức nhiễm ô từ bản chất. Bốn phiền năo thường chung cùng sinh khởi th́ hiện tượng cũng chẳng trong sạch được. Mạt na thức cũng như bát thức tâm vương đương nhiên đều có tương ứng với nhóm tâm sở biến hành: xúc, tác ư, v.v....Ngoài ra c̣n một số.... Mạt na thức "tùy sở sinh sở hệ" có nghĩa là Mạt na khắn khít gắn bó chặt với A lại da. Không có A lại da, không t́m đâu cho có Mạt na được. Cũng như không có thủ tướng, không sao có "vệ sĩ" thủ tướng trên cơi đời. Có ba hạng người do công phu tu chứng mà loại bỏ Mạt na thức. Một là người tu chứng đến quả A la hớn. Hai là người tu chứng Định Diệt Tận. Ba là Phật Thế Tôn. "Ngă" cộng với "ngă sở hữu" là tiêu chuẩn, là thước, để đo, để đánh giá: tiến tŕnh học đạo, hành đạo và chứng đạo của người đệ tử Phật, chân chính và không chân chính vậy. ****Top 5/12/99 Băng 8 Hỏi: Thức năng biến thứ ba gồm có những ǵ ? BÀI TỤNG DUY THỨC ĐÁP:
* Sáu thức sai biệt:
* Câu phi: Phi cả hai: Phi thiện, Phi ác. Vô kư. Câu phi là tánh vô kư. * Tâm sở: Tâm sở hữu pháp: Pháp sở hữu của Tâm vương. * Ba thọ: Lạc thọ, Khổ thọ, Xả thọ (Xem bài thứ hai) YẾU LUẬN Năng biến thứ ba gồm sáu thức, gọi bằng một tên chung: Tiền lục thức. Thức nương căn mà phát khởi, gá cảnh sinh phân biệt; v́ vậy, căn, cảnh, thức không có lúc rời nhau.
Thức đứng trung gian giữa Căn và Cảnh, Sự liên hoàn giữa căn, cảnh, thức chi phối bao quát hết mọi vấn đề trong vũ trụ nhân sinh. Các nhà Phật học thông thường, người ta gọi sự liên hoàn của tam đầu chế này là: căn, trần, thức. Ở đây, bỉ nhân tôi không nói theo ngôn từ mà nhiều người trước đă dùng, nhằm lưu ư cho người học Phật: Rằng hiện tượng sum la trước mắt không hề có chất nhiễm ô, càng không hề làm đau khổ hay là nguyên nhân đau khổ cho ai. Qua cái thấy của người nhiễm nặng "vi rút" Đại thừa; sự liên hoàn đó phải được nói: căn, cảnh, thức. Đi sâu vào Duy thức học, để minh chứng tính duyên sinh, vô ngă, căn và thức c̣n nhiều lắm vấn đề phải....biết. Y, phát, thuộc, trợ, như. Đó cũng là những yếu tố cấu tạo, duyên sinh ra thức:
Nhăn thức sinh cần chín điều kiện, thiếu một, nhăn thức không sinh khởi được. Đó là: Không, minh, căn, cảnh, tác ư, phân biệt, nhiễm tịnh, căn bản, chủng tử.
Tiền lục thức (năng biến thứ ba) đủ cả ba tánh: thiện, ác và vô kư, tương ứng hết năm mươi mốt tâm sở. Tâm sở có sáu loại, gồm năm mươi mốt món: - Biến hành: 5 - Biệt cảnh: 5 - Thiện: 11 - Phiền năo căn bản: 6 - Tùy phiền năo: 20 - Bất định: 4 Tóm lại, ngă tướng là pháp đối tượng sở biến. Bát thức tâm vương (ba món năng biến) là chủ thể năng biến. Bát thức tâm vương tự "biến" ra ngă tướng, tự đặt niềm tin, tự tôn thờ, thậm chí lạy lục, khấn khứa van xin, nguyện cầu với "ông" ngă tướng do trí tưởng tượng tạo ra không dựa vào chân lư. Nghiên cứu ba món năng biến, thấy rơ sự tương quan tác động của tâm vương, tâm sở hữu pháp, sắc pháp, tâm bất tương ưng hành và vô vi pháp. Người ta đủ kết luận:
*****Top 19/12/99 Băng 10 Hỏi: Đă nêu tổng quát sáu loại Tâm sở tương ứng với năng biến thứ ba. Nay cần biết tánh sai biệt của chúng như thế nào ? BÀI TỤNG DUY THỨC ĐÁP: Phiên âm:
* Sở biến hành xúc đẳng
* Thiện vị tín tàm quư
* Phiền năo vị tham sân
* Cuống siểm dữ hại kiêu
* Phóng dật cập thất niệm Dịch nghĩa:
* TrưỚc hẾt tâm sỞ biẾn
hành:
* KẾ biỆt cẢnh: có dỤc
* ThiỆn: có tín, tàm, quư
* PhiỀn năo: có tham sân
* Tùy phiỀn năo: là phẨn
* BẤt đỊnh: có hỐi, miên GIẢI THÍCH THUẬT NGỮ: * Tâm sở: Nói đủ Tâm sở hữu pháp. Pháp sở hữu của tâm vương, có ba nghĩa:
* Biến hành: Phổ biến khắp bốn lănh vực, gọi là Biến tứ nhất thiết:
* Biệt cảnh: Hoàn cảnh riêng biệt, môi trường độc lập: Khi một tâm sở sinh khởi, trong hoàn cảnh riêng biệt, các tâm sở c̣n lại không có tương quan. * Thiện: "Tăng ích". Đem lại nhiều điều thuận lợi cho việc tu tâm dưỡng tánh. Tăng ích trong việc lợi ḿnh, lợi người, lợi cho tất cả..... * Phiền năo: Phiền: Sự nóng nảy, bực tức, khiến tâm thô tháo, ấm ức, không an. Năo: Sự buồn bực, sầu lo ray rứt, âm ỉ khôn nguôi. Phiền năo có hai loại:
* Bất định: Loại tâm sở bất định khi sinh khởi, phải xem xét kết quả rồi sau mới xác định tính chất thiện hay ác. * Năm tâm sở biến hành:
* Năm tâm sở biệt cảnh:
* Mười một món thiện:
* Sáu món phiền năo căn bản:
2/1/00 Băng 12 9/1/00 Băng 13 Thày giảng thiệp chúc Tết * Hai mươi món phiền năo chi mạt:
* Bốn món bất định:
YẾU LUẬN Đọc năm mươi mốt Tâm sở, hiểu kỹ tám thức Tâm vương, ta có thể nói: Duy thức học là môn Tâm lư học Phật giáo, tưởng không có ǵ cần phải lư giải. Song Tâm lư học Phật giáo khác với Tâm lư học của trường phái, Tâm lư học xă hội, ở mục đích đến cũng như trên lộ tŕnh đi. Mục đích đến của Tâm lư học Phật giáo là Bồ đề, Niết bàn, xa ma tha, tỳ bát xát na là lộ tŕnh phương tiện để đi. Tâm lư học xă hội, chú trọng nghiên cứu hiện tượng sinh khởi của tâm để hy vọng đúc kết ra một "công thức" nào đó, hướng sự vui mừng, buồn giận, thương ghét...vào một khuôn khổ, một nề nếp, một qui ước của xă hội nào đó mà xă hội đó chấp nhận được. Thành quả tột đỉnh cao của nó không vượt khỏi phạm vi lư tưởng: ăn, mặc, ở, ngủ....thở, cho cuộc sống b́nh thường, thậm chí tầm thường. Tâm vương và Tâm sở, sự cấu tạo và tương quan của chúng, tưởng tượng giống sự cấu tạo của một "triều đ́nh". Tâm vương là "vua". Các loại Tâm sở là "quần thần". Quần thần có nhóm trung, nhóm nịnh, nhóm "ba phải", nhóm kề cận sát cánh hầu hạ đỡ đần. Tâm sở biến hành là loại kề cận đỡ đần sát cánh ấy. Tâm sở bất định th́ ai biết được nó thuộc phe nào ! Loại Tâm sở thiện th́ rơ là ích quốc lợi dân. Nhóm phiền năo dù đầu đảng hay lâu la ai cũng biết, đó là bọn khuynh gia đảo quốc. Nhóm Tâm sở biệt cảnh chỉ là hạng cầm cờ chạy hiệu, có, th́ "vải rách đỡ nóng tay"; không, cũng chẳng ảnh hưởng đến sự phế hưng tồn vong của một chế độ. Nghiên cứu Duy thức luận ta thấy, "Tâm sở hữu pháp" quyết định hành vi tạo tác của con người. Nghiên cứu Duy thức luận ta sẽ thấy "Thân sở hữu pháp" nhiều hơn con số 51 của Tâm sở hữu pháp ấy nhiều, chỉ có điều chưa ai có khả năng khoanh vùng "dục vọng" để tổng kê con số vật chất Thân Sở hữu mà con người yêu cầu "không biên giới" ấy. Là đệ tử Phật, nên lưu ư điểm này ! Hằng y tâm khởi, dữ tâm tương ưng, hệ thuộc ư tâm là nghiệp vụ của Tâm sở. Do vậy, con người vui hay khổ, tùy thuộc có tỉnh thức, có chánh niệm, có quán chiếu nội tâm nhiều hay ít của chính ḿnh. ****Top 16/1/00 Băng 14 23/1/00 Băng 15 Sinh hoạt đầu năm Hỏi: Những Tâm sở tương ứng với tiền lục thức (Năng biến thứ ba) như thế đă hiểu rơ rồi, nhưng c̣n sự hiện hành sinh khởi của chúng đối với sáu thức ra sao ? BÀI TỤNG DUY THỨC ĐÁP: Phiên âm:
* Y chỉ căn bản thức
* Ư thức thường hiện khởi Dịch nghĩa: * Nương tỰa căn bẢn thỨc
*Ư thỨc thưỜng hiỆn khỞi GIẢI THÍCH THUẬT NGỮ: * Căn bản thức: Tên khác của đệ bát thức. Căn bản thức đệ bát thức cũng tức A lại da... * Vô tưởng thiên: Người tu định vô tưởng thuần thục, họ có sự an lạc của họ. * Hai định Vô tâm:
YẾU LUẬN
Trong tám anh em một ả si Tiền thất thức lúc hiện khởi cũng như lúc tiềm tàng hoàn toàn nương tựa đệ bát thức. Đệ bát thức có tên căn bản thức, v́ là chỗ căn cứ, cơ sở nương tựa của Tiền thất thức; như nước là bản thể, chỗ y cứ mà hiện tượng sóng ṃi bọt bóng được khởi sinh. Tiền ngũ thức có thể sinh khởi cùng một lúc, nếu yếu tố sở duyên đầy đủ; cũng có thể sinh khởi một, hai hoặc ba....tùy yếu tố sở duyên hiện hữu, thuộc đối tượng của thức nào. Đệ lục thức th́ hiện hữu trong mọi thời. Bất cứ lúc nào, bất cứ thức nào trong năm thức sinh khởi, đều có sự hợp tác tham gia của ư thức. Danh từ Ngũ câu ư thức nói lên sự hợp tác tham gia đó.
"Năm em đon đả mời đưa khách": Nói rơ sự nhạy cảm của tiền ngũ thức, thường xuyên tiếp xúc với ngũ trần (sắc, thanh, hương, vị, xúc) mà các thức c̣n lại không có được chức năng ấy. "Một chàng lanh lợi đáng kinh nghi". Chàng đệ lục thức lanh lợi thật bởi v́: với thiện ác, vô kư ba tánh; với hiện lượng, tỷ lượng, phi lượng ba lượng; với tánh cảnh, đới chất, độc ảnh ba cảnh, đệ lục thức đủ hết. V́ vậy, ư thức quả là:
Dù lanh lợi trùm cả tám anh em, dù tầm cỡ hoạt động bao gồm ba tánh, ba lượng và ba cảnh nhưng đệ lục thức vẫn không hiện diện ở năm trường hợp: Vô tưởng thiên, Vô tưởng định, Diệt tận định, ngủ không chiêm bao và chết ngất. Trong khi đó đứa em gái thiệt thà và người chị hiền quản lư gia cang, lẽo đẽo có mặt khắp nơi trong tam giới ! ****Top 27/2/00 Băng 16 Hỏi: Đă xác định vai tṛ của ba món. Năng biến, đă xác định ngă chỉ là đối tượng sở biến Vậy:
BÀI TỤNG DUY THỨC ĐÁP: Phiên âm:
* Thị chư thức chuyển biến
* Do nhất thiết chủng thức
* Do chư nghiệp tập khí Dịch nghĩa: * Do tám thỨc chuyỂn biẾn
* Do nhẤt thiẾt chỦng thỨc 5/3/00 Băng 17
*Do tẬp khí cỦa nghiỆp GIẢI THÍCH THUẬT NGỮ: * Như vậy: Dịch chữ Như thị. Trong Phật giáo có danh từ "Như thị", dùng trong lúc nói đến sự nhiệm mầu mà không gian không thể h́nh dung, thời gian không diễn đạt rơ, văn tự miêu tả không đến, ngôn ngữ lư giải không cùng. * Nghiệp: Hành vi của con người thường xuyên liên tục biểu hiện trong đời sống. Nghiệp biểu hiện qua thân, khẩu, ư gọi là tam nghiệp. * Tập khí: Thói quen trong công việc làm, huân tập thành chủng tử. Từ chủng tử có điều kiện sinh khởi hiện hành. * Hai thủ: Hai thứ chấp thủ, ôm chặt khư khư không cởi mở được.
Dị thục: (Xem lại bài Năng biến thứ nhất) Chữ Dị thục ở đây chỉ cho sinh mạng, v́ sinh mạng là sự kết trái của một ḍng nhân quả: Dị thời, Dị biến, Dị loại nhi thục. YẾU LUẬN 12/3/00 Băng 18 * Năng phân biệt, sở phân biệt đều là sản phẩm của thức: "Thị chư thức chuyển biến". Chữ "thị" chỉ cho tám thức tâm vương là "năng phân biệt", "Sở phân biệt" là "Tướng ngă", đối tượng chấp. Chấp ngă ở vạn pháp cũng như chấp ngă ở con người, hoàn toàn do sự chuyển hướng của các thức, hướng đến một lối chấp sai lầm, rồi tự "biến" ra cái chấp: Ngă. Theo lập trường của Duy thức học, trong vạn pháp đối tượng sở biến không có ngă. Trong con người, bát thức Tâm vương là một tổng hợp của con người cũng không có ngă. Do vậy, cái nh́n của Duy thức học thấy rơ và xác định rằng: Năng phân biệt, sở phân biệt hay năng biến, sở biến không có ngă. Thế mà người đời chấp có ngă, th́ cái ngă đó duy thức của họ tự biến rồi tự chấp mà thôi. * Hiện tượng vạn pháp tồn tại khách quan. Đó là kết quả của chân lư duyên sinh, chuyển biến trong nhất thiết chủng thức. Không v́ chấp ngă mà hiện tượng vạn pháp sinh. Không v́ không chấp ngă mà hiện tượng vạn pháp không hiện hữu và tồn tại. Nhất thiết chủng thức, "Sở tàng", nó vừa là nguyên nhân để duyên sinh sự vật, vừa là kết quả, h́nh thành chỉnh thể vô vàn sự vật, vạn tượng sum la trước mắt. Chủng tử vạn pháp th́ vô vàn, tựu trung có những chất liệu:
19/3/00 Băng 19 Năm đại này là những yếu tố h́nh thành khoáng vật, thực vật và những ǵ thuộc vật chất. Ngoài ra, c̣n hai "đại" thuộc loại siêu văn tự ngữ ngôn, siêu tư duy phân biệt b́nh thường. Duy thức học gọi "Bất khả tri". Đó là "Kiến đại" và "Thức đại". Con người nhận thức sự hiện hữu của Kiến đại và Thức đại qua: (Hữu tác dụng pháp, Hiện thọ dụng pháp và Hiện sở tri pháp), công năng nhận thức và công năng thọ dụng trong cuộc sống hằng ngày; rồi mệnh danh đó là thức, là tâm hoặc cũng gọi đó là tinh thần. Bảy chất liệu đó, vận động chuyển biến, phân giải, hóa hợp không sát na ngừng trụ theo qui luật riêng của nó là: đồng và dị. Nó vừa hằng vừa chuyển trong thức Nhất thiết chủng. Sự vận động chuyển biến, phân giải, hóa hợp, tác động qua lại với nhau, duyên khởi h́nh thành từng chỉnh thể của hiện tượng vạn pháp bằng nhận thức tư duy hữu hạn, con người không thể biết được. Kinh điển Phật giáo thường dùng từ "Như thị" hoặc "Như thị, Như thị" để chỉ sự vận động chuyển biến nhiệm mầu đó. Vạn pháp là sản phẩm duyên sinh từ Nhất thiết chủng thức, con người cũng là sản phẩm duyên sinh như vậy; khác nhau ở điểm, con người hữu t́nh, có "t́nh thức" để nhận thức sự vật và nhận thức cả chính ḿnh. Vạn pháp là vô t́nh, chỉ là "sở phân biệt", đối tượng bị nhận thức của con người. Tóm lại, chủng tử của vạn pháp từ Nhất thiết chủng thức chuyển biến một cách nhiệm mầu mà h́nh thành hai loại chúng sinh:
26/3/00 Băng 20 * Sự sinh tử tương tục của hữu t́nh và chân lư không có ngoại lệ. Bằng cái thấy của Phật nhăn, vũ trụ: thành, trụ, hoại, không; tuy là hy hữu nhưng là chuyện phải có. Sự vật trên cơi đời: sinh, trụ, dị, diệt là chuyện tất nhiên. Với con người hữu t́nh: sinh, lăo, bệnh, tử....tương tục là b́nh thường, v́ sự diệt sinh, sinh diệt với các pháp hữu vi là qui luật tất yếu, tất nhiên của vũ trụ vạn hữu. Đạo Phật gọi đó là chân lư v́ lẽ thật đó không có một thế lực nào làm cho khác hơn được. Chủng tử của vạn pháp trong Thức Nhất thiết chủng chuyển biến và duyên sinh theo một trật tự, một qui luật tự nhiên.
Hiện tượng vạn vật duyên sinh dựa trên nguyên tắc Đồng dị, từ khi khởi điểm đến lúc h́nh thành một chỉnh thể nào đó, đều tuân theo quá tŕnh Nhân quả tuyệt đối của Dị thục thức. Đó là Dị thời, dị biến và dị loại nhi thục. Do vậy, quan sát hiện tượng vạn pháp ta không t́m thấy một sự vật nào tồn sinh mà vượt ra luật nhân quả. Luật nhân quả bao trùm vũ trụ nhân sinh, hữu t́nh, vô t́nh đều nằm gọn, đồng thọ dụng một chân lư ấy. Tuy nhiên, nếu nh́n sâu vào bản chất di truyền "tương tục" của vạn pháp trong Dị thục thức, người ta có thể thấy:
Nghiệp là công việc làm thường xuyên liên tục của hữu t́nh nào đó. Việc làm hoặc là một nghề để sinh sống hoặc là một sở thích. Việc làm lợi ḿnh, lợi người gọi là Thiện nghiệp. Việc làm hại người, hại ḿnh gọi là Ác nghiệp. Thân, khẩu, ư con người là cơ sở phát sinh và biểu lộ Thiện nghiệp hay Ác nghiệp. Nếu có chánh niệm, mọi người có thể kiểm soát được nghiệp lực của chính ḿnh và tự ḿnh có thể chuyển hóa nó theo ư nguyện của dị thục hiện tại và dị thục tương lai. Tập khí là thói quen. Tập khí và nghiệp làm nhân quả tác động qua lại cho nhau. Trong cuộc sống hằng ngày "việc làm" (nghiệp) của ta là thiện, nó sẽ thành "thói quen" (tập khí) không làm ác được. Đă có "thói quen" không làm ác th́ việc làm ấy đương nhiên là thiện. Việc làm, làm nhiều, làm măi thành thói quen, thói quen cứ quen như thế mà làm măi làm hoài. Trung gian giữa nghiệp và tập khí huân tập thành chủng tử (hạt giống) được A lại da thức chứa đựng. Từ đó, chủng tử sinh khởi nghiệp. Nghiệp sinh tập khí. Tập khí và nghiệp huân tập thành chủng tử mới. Cái ṿng tṛn: sinh diệt, diệt sinh. Cộng thêm tập khí, chủng tử và nghiệp của hai món năng thủ và sở thủ biến thành một lực hấp dẫn, một "thế giới từ trường" của "dẫn nghiệp" và "măn nghiệp", cho "Tiền dị thục" và "Hậu dị thục" Tóm lại, đời người là một dị thục quả của một chu kỳ nhân quả. Chủng tử thiện hay ác, biểu hiện nghiệp và tập khí. Thiện hay ác, là yếu tố mới để h́nh thành một dị thục sau, một chu kỳ nhân quả kế tiếp.... ****Top 2/4/00 Băng 21 Hỏi: Nếu tất cả Duy thức th́ cớ ǵ đức Thế Tôn đề cập Tam tự tánh ở kinh Lăng già ? Mâu thuẩn đó giải quyết như thế nào ? BÀI TỤNG DUY THỨC ĐÁP: Phiên âm:
* Do bỉ bỉ biến kế 9/4/00 Băng 22
* Y tha khởi tự tánh
* Cố thử dữ y tha Dịch nghĩa: *Do mỌi ngưỜi biẾn kẾ
*TỰ tính y tha khỞi
*Tính viên thành và y tha GIẢI THÍCH THUẬT NGỮ. * Biến kế: Biến: Phổ biến, thông thường, phổ cập... * Kế: Tính toán, so đo, xét nét, nghĩ ngợi 16/4/00 Băng 23 * Biến kế sở chấp tự tính: Kiến chấp phổ biến trong đại đa số quần chúng. Lối chấp không có sự thật, không hợp chân lư. * Y tha khởi tự tính: Nói đủ: "Y tha duyên nhi sinh khởi". Nương nhiều nhân duyên, nhiều yếu tố mà h́nh thành một chỉnh thể của một sự vật. Sự vật đó không có tính độc lập tự sinh. * Viên thành thực tính: Khi nhận thức rơ, không c̣n lầm lẫn đối với tính y tha khởi; loại trừ tính chấp biến kế sai lầm, ngay nơi đó là: tự tính duyên thành thực. YẾU LUẬN Đức Thế Tôn đề cập Tam tự tính, nhưng Đức Thế Tôn không chủ trương có một tự tính nào. Tự tính biến kế sở chấp do sự chấp nê sai lầm phổ biến của con người. Sự chấp nê sai lầm của nhiều người gọi là tính biến kế sở chấp. Hiện tượng vạn pháp không có pháp nào có tính độc lập tự sinh mà phải nương gá nhiều duyên khác, tức là nhiều yếu tố hợp lại mới cấu tạo sinh ra một vật. V́ vậy, tính chất của sự vật hiện tượng được gọi là y tha khởi tính, thực chất chẳng có ǵ. Sự thực hiện tượng vạn pháp là "duyên sinh". Sự thực hiện tượng vạn pháp là "Vô ngă". Hiểu đúng chân lư th́ ngay nơi đó có được: Tự tính viên thành thực. V́ vậy, đức Thế Tôn đề cập Tam tự tính mà không có tự tính nào của Thế Tôn nói. T́m hiểu tính biến kế của con người qua bát thức tâm vương ta thấy:
Đệ lục thức, kế mà không biến, nghĩa là đệ lục thức về mặt so đo tính toán "chấp nê" th́ không có thức nào bằng, đó là kế; nhưng trong sinh hoạt con người có năm trường hợp ư thức vắng mặt. V́ vậy, ư thức không biến mà chỉ có kế. Tiền ngũ thức, không biến cũng không kế, bởi v́ tiền ngũ thức hiện khởi tùy thuộc vào cảnh duyên, có cảnh duyên mới sinh khởi; không có cảnh duyên không sinh khởi được. Tiền ngũ thức không có tính liên tục thường xuyên cho nên không biến và chỉ có hiện lượng cho nên cũng không kế. Do vậy, Biến kế sở chấp tự tính chỉ là tính chấp sai lầm của bát thức tâm vương không hề có tự tính ! Sự tương quan gắn bó giữa tự tính Y tha khởi và tự tính Viên thành thực cũng giống như sự gắn bó tương quan của chân lư vô thường và vô ngă. Nếu không có tính Y tha khởi hẳn không có tính Viên thành thực. Tính Viên thành thực có, do nhận thức đúng tính Y tha khởi . Chân lư vô thường đúng v́ bản chất vạn pháp vô ngă. Bản chất vạn pháp vô ngă cho nên biểu hiện ra chân lư vô thường: sinh, trụ, dị, diệt.... Tính Y tha khởi và tính Viên thành thực khác, mà không phải có hai tính. Người nghiên cứu Duy thức phải tư duy như vậy, bằng không, t́m ṭi hy vọng một tính Viên thành thực ở chân trời góc biển hay ở thế giới mông lung....cũng không bao giờ có. Chẳng những t́m không có tính Viên thành thực mà cũng đánh mất cái tính Y tha khởi của vạn pháp. Tóm lại, nh́n bên tục đế, tự tính Y tha khởi, Thế Tôn cũng không phủ nhận, mà đó là một chân lư. Hiểu sai chân lư ấy, Thế Tôn bảo đó là tính biến kế sở chấp của mọi người. Hiểu đúng chân lư ấy, Thế Tôn dạy: Được ! Đấy là viên thành thực tính, đấy ! Thế cho nên, Thế Tôn đề cập Tam tự tánh, kỳ thực Thế Tôn có nói tính nào đâu ! ****Top 23/4/00 Băng 24 Hỏi: Đức Thế Tôn đă đề cập ba tự tính rồi. Cớ ǵ Thế Tôn lại dạy: tất cả pháp đều không tự tính ? BÀI TỤNG DUY THỨC ĐÁP: Phiên âm:
* Tức y thức tam tánh
* Sơ tức tướng vô tánh
* Thử chư pháp thắng nghĩa Dịch nghĩa:
* ĐẤy thẮng nghĩa các pháp GIẢI THÍCH THUẬT NGỮ 30/4/00 Băng 25
YẾU LUẬN Như ta đă biết, Đức Thế Tôn đề cập Tam tự tính kỳ thực không có cái "tự tính" nào của Đức Thế Tôn nói ra. Ba "tự tính" ấy chỉ là kết quả của sự hiểu biết sai lầm, ư thức chấp ngă, trước vạn pháp vốn dĩ vô ngă. Đức Thế Tôn không nói có Tam tự tính như vậy. "Tất cả pháp không tự tính". Đấy mới là then chốt, lập trường, là tôn chỉ của toàn bộ giáo lư Phật. Hiện tượng vạn pháp "vô tính" v́ thực tướng của vạn pháp là "vô tướng". Tự nhiên tính "vô tính" v́ trên cơi đời không có cái ǵ "tự nhiên" mà có. Y tha khởi tính tự nó nói lên rằng nó "không phải tự nhiên" rồi ! Viên thành thực tính "vô tính", viên thành thực, chỉ là kết quả của sự "viễn ly". Viễn ly tính "biến kế", viễn ly tính chấp ngă mà có được tên ấy.
****Top 7/5/00 Băng 26 14/5/05 Phật đản nghỉ. Hỏi: Đă thành lập Duy thức tướng và Duy thức tánh rồi,
BÀI TỤNG DUY THỨC ĐÁP Từ khi: Phiên âm:
* Nải chí vị khởi thức 21/5/00 Băng 27
* Hiện tiền lập thiểu vật 28/5/00 Băng 28
* Nhược thời ư sở duyên 4/6/00 Băng 29
* Vô đắc bất tư ngh́ 11/6/00 Băng 30
* Thử tức vô lậu giới Dịch nghĩa: * KhỞi tâm tu duy thỨc
* ĐưỢc phẦn ít nhẸ nhàng
* ChỪng nào cẢnh SỞ duyên
* Thanh thoát vưỢt nghĩ bàn
* Đây cẢnh giỚi vô lẬu GIẢI THÍCH THUẬT NGỮ: * Duy thức tánh: Thực tánh của Duy thức. Đây là cảnh giới của con người xa ĺa "biến kế sở chấp", xa ĺa "năng thủ" "sở thủ", xa ĺa tính "sở đắc" và quả "sở chứng". Nói cách khác, an trụ duy thức tính, tức là thể nhập cảnh giới "tịch diệt Niết bàn" * Nhị thủ: Hai món thủ:
* Hai thô trọng:
* Chuyển y: Dựa trên hai thứ chướng mà chuyển hóa.
YẾU LUẬN Đứng bên mặt chân đế Pháp tánh không tuệ học, mà đề cập vấn đề chứng đắc tức th́ bị quở trách ngay: Rằng "chưa được vào nhà !". Bên mặt tục đế, phương tiện, vận dụng văn tự, ngôn thuyết, hướng dẫn hành giả phát tâm tu Duy thức quán theo một tiến tŕnh tạm chia năm giai đoạn với năm địa vị:
Từ bài tụng thứ nhất cho đến bài tụng thứ hai mươi lăm, tŕnh bày về lư do có mặt của Duy Thức Học, yếu tố h́nh thành của Duy Thức Học, đối tượng nghiên cứu của Duy Thức Học và hướng dẫn cách nhận thức để giải quyết những mắc mướu của con người theo quan điểm lập trường của Duy Thức Học. Sự có mặt của Duy Thức Học, nhằm chỉ rơ tính vô ngă của con người và tính vô ngă của hiện tượng vạn pháp, xác định chân lư "Duyên sinh" và chân lư "Vô ngă" trong Phật giáo. Yếu tố h́nh thành Duy Thức Học là chỉ rơ sự nhận thức phi chân lư, sự "ức thuyết" của ai đó hay nói rơ hơn là sự ảo tưởng hoang đường, phát xuất từ những bộ óc non nớt yếu mềm, mê tín dị đoan; những nhận thức đó tác động tâm tưởng con người thông qua Bát thức tâm vương và biểu hiện hoặc trừu tượng ở tư duy hoặc cụ thể ở hành động như: thờ phượng, cúng lạy, van xin....với những chức danh, địa vị không bao giờ có trong sự thực. Đối tượng nghiên cứu của Duy Thức Học là hiện tượng vạn pháp, nên nhớ mỗi con người nói riêng, mỗi động vật nói chung, cũng là một pháp trong hiện tượng vạn pháp. Duy Thức Học chỉ rơ: Rằng: Vạn pháp vô ngă. Duy Thức Học giải quyết những thắc mắc, đau khổ ngàn đời của con người. Duy Thức Học đă vạch ra rằng:
Người muốn có an lạc, tránh lo âu sợ hăi phi lư cần tu học Duy Thức, đi sâu vào Duy Thức Quán ngơ hầu thấy rơ chân lư Vạn pháp duy thức. Trong quá tŕnh triển khai diệu lư để thành lập duy thức, người ta gọi đó là Duy thức cảnh. Tức là dựa trên bối cảnh thực tiễn của con người và sự vật hiện hữu để thành lập Diệu lư Duy thức. Từ bài tụng thứ hai mươi lăm đến bài tụng thứ ba mươi, tŕnh bày năm địa vị trên con đường tiến tu Duy thức quán. Năm địa vị đó là: Một, Tư lương vị, tư lương có nghĩa chuẩn bị lương phạn, sắp xếp hành lư cho một cuộc hành tŕnh tiến tu Duy thức quán.
"KhỞi tâm tu duy thỨc" Trụ Duy Thức Tánh là mục đích đến. Trụ Duy Thức Tánh là khi nào tâm của hành giả chế ngự và diệt trừ hoàn toàn hai món thủ. Hai món thủ là đối tượng sở quán, nó luôn luôn là đối thủ đương đầu của người tu Duy Thức Quán. Thế lực của hai đối thủ c̣n mạnh mẽ chứng tỏ cái Ngă tướng trong con người chưa chiết phục mà chỉ ngừng sinh hoạt như một giấc ngủ im sau đó nó sẽ "thức dậy". Địa vị Tư lương, kinh điển Phật thường chia thành ba bậc: Trụ, Hạnh và Hướng. Trụ: là địa vị chỉ những người đă từng gieo trồng hạt giống Phật, có khả năng trụ nơi đất Phật để sinh trưởng phước đức trí tuệ của ḿnh. TRỤ có mười địa vị mà một hành giả lần lượt phải trải qua:
HẠNH có mười địa vị:
HỒI HƯỚNG: Đem tâm đại bi cứu hộ tất cả chúng sinh. Hồi hướng có mười địa vị:
Ba mươi địa vị tư lương gọi chung: Tam tư lương. Kinh điển thường gọi: Bồ tát địa tiền. Sở dĩ có cái từ ấy, v́ kinh điển lấy địa vị thập địa làm chuẩn để ấn định phước đức, trí tuệ trên bước đường tu tập. Do đó, Thập địa Bồ tát, được cho cái tên: Tu tập vị.
Đó là bài tụng nói về thành quả của địa vị Gia hạnh. Được cái tên Gia hạnh vị, đă nói lên địa vị này có gia công tu hành và có kết quả an lạc. Dù có tu hành tốt, dù có an lạc mà c̣n "chấp": Năng hành, sở hành, năng chứng, sở chứng, th́ đạo hạnh chưa "siêu". Cho nên chỉ là Gia hạnh vị mà thôi ! Gia hạnh vị thường lấy bốn pháp ám dụ để nhận xét theo dơi bước tiến tu của ḿnh:
Quá tŕnh tu tập từ sơ phát tâm đến thành tựuVô thượng Bồ đề, trải qua ba A tăng kỳ kiếp. Năm địa vị tu Duy thức quán, "Tam tư lương", "Tứ gia hạnh" là những người thành tựu công quả trong Đệ nhất A tăng kỳ.
Bài tụng này là tiêu chuẩn của hạng người Thông đạt vị. "Thông đạt" có nghĩa là nhận hiểu chân lư không c̣n khó khăn nữa. Đối cảnh "sở duyên" tâm không "sở đắc" đă biểu hiện tính "năng, sở song vong" của con người thông đạt chân lư.
"Thanh thoát vưỢt nghĩ bàn Đó là trạng thái của người thực học và thực tu. Người thực học, thực tu họ thọ dụng sự an lành, thanh thoát, tự tại, thong dong ngay trên cơi đời mà mọi người thấy là Ngũ trược. Đấy là kết quả của địa vị có cái tên nghe "nhẹ hều": Tu tập. Trọng tâm then chốt của địa vị tu tập là "vô đắc". Đây là một tinh thần rỗng rang bằng bặc, một ư niệm buông xả hoàn toàn, một hành trạng tâm cảnh như như và năng sở tịch diệt. Nếu không phải trí xuất thế gian hẳn không làm được những điều "Vô đắc" siêu phàm như vậy. Đến địa vị tu tập, xả bỏ hết hai món thô trọng: chuyển sở tri chướng thành Vô thượng Bồ đề; chuyển phiền năo chướng thành Vô thượng Niết bàn. Làm được việc đó một Bồ tát phải trải qua mười giai đoạn, được gọi là mười địa vị như sau:
Nhập tâm của Hoan hỉ địa, vị Thông đạt ở vào giai đoạn này. Từ trụ tâm của Hoan hỉ địa cho đến xuất tâm của Pháp vân địa, gọi là Tu tập vị. Từ Hoan hỉ địa thứ nhất đến Viễn hành địa thứ bảy gọi là Bồ tát tu tập ở vào đệ nhị A tăng kỳ kiếp. Từ Bất động địa thứ tám đến xuất tâm của Pháp vân địa thứ mười, gọi là Bồ tát ở vào đệ tam A tăng kỳ kiếp. Nên nhớ: Tam tư lương, Tứ gia hạnh, Thập địa Bồ tát, mỗi mỗi vị đều phân ba giai đoạn cho sự phát tâm tu là: nhập tâm, trụ tâm và xuất tâm. Ví như đầu niên học, giữa niên học và cuối niên học. Ba A tăng kỳ kiếp tu tập công viên quả măn đến địa vị cao tột: Cứu cánh vô thượng bồ đề. 18/6/00 Băng 31
Đây là thành quả tu tập trải tam A tăng kỳ kiếp: Cứu kính vị, tức quả Vô thượng bồ đề. Đến địa vị này là đạt đến cảnh giới "vô lậu" không lọt rớt trong phiền năo khổ đau nữa, cảnh giới vượt ngoài suy nghĩ luận bàn, cảnh giới thánh thiện, chân thường, cảnh giới hoàn toàn an lạc, thọ dụng "giải thoát thân thanh tịnh", cảnh giới Đại tịch diệt của pháp thân Vô Thượng Chánh Đẳng Chánh Giác. Đấy là kết quả cuối cùng của quá tŕnh tu tập Duy thức, một trong những hệ tư tưởng có tính triết học của Đại thừa Phật giáo. Quả tu tập Duy thức quán, trải qua tam A tăng kỳ kiếp của năm địa vị được ước định so sánh như đồ biểu sau:
BÁT THỨC QUY CỦ TỤNG (Bài tụng luận về Quy củ của tám thức) Trong băng 31 Quy củ là hai thứ dụng cụ để người ta vẽ ra h́nh tṛn (compa) và góc vuông (êke) của đồ vật dụng. Nghĩa rộng của nó là chuẩn đích, mẫu mực, trong phạm vi khuôn khổ nào đó. Bát thức Quy Củ nêu ra một số chuẩn mực, phạm vi hoạt động của bát thức tâm vương, gọi là: Bát thức Quy Củ. Văn thể cấu tạo h́nh thức "bài tụng" cho nên gọi" Bát thức quy củ tụng. Nói về đệ bát thức có ba bài tụng, mười hai câu. Đệ thất thức, đệ lục thức và tiền ngũ thức cũng vậy. Mỗi thức đều giống nhau, chỉ lưu ư năm thức trước (tiền ngũ thức), tính chất hoạt động giống nhau, cho nên tiền ngũ thức mà cũng chỉ có ba bài tụng, mười hai câu. Trước hết nghiên cứu về Đệ bát thức ĐỆ BÁT THỨC TỤNG
Tánh duy vô phú hỮu biẾn hành * Ư nghĩa rằng: Đệ bát thức tính của nó vô phú vô kư. Nó tương ứng với năm món tâm sở biến hành, v́ tâm sở biến hành cũng cùng tính vô phú vô kư. Thọ sinh ở tam giới hay ở cửu địa, đệ bát thức không có khả năng tạo nghiệp nhân để thọ lấy quả mà nó hoàn toàn do "tha nghiệp lực" dẫn dắt, thúc đẩy nó thọ sinh. Tha nghiệp lực chỉ có năng lực tạo nghiệp của đệ lục ư thức. Trong tám thức tâm vương, ư thức là "một chàng lanh lợi đáng kinh nghi"... Hàng Nhị thừa (Thanh văn, Duyên giác) không biết có đệ bát thức, họ chỉ biết có sáu thức. Tŕnh độ hiểu biết của họ ngang với những nhà Tâm lư học, chủ trương: ngoài năm giác quan biểu hiện dễ biết, c̣n một giác quan khó nhận, gọi là "tiềm thức", tức đệ lục ư thức. Do vậy, Duy thức học, luận chủ phải tranh luận, chứng minh rằng: ngoài sáu giác quan, con người c̣n phải có "đệ thất", "đệ bát thức" nữa, mới đủ yếu tố cho sự sống c̣n; chẳng hạn lúc ngủ không chiêm bao....., khi người nhập định "diệt tận", nhập định vô tưởng và lúc bị chất ngất.....Duy tŕ sinh mạng khi con người không c̣n ư thức ấy, rơ ràng là công lao của đệ thất và đệ bát thức A lại da. *****Top 25/6/00 Băng 32
HẠo hẠo tam tàng bẤt khẢ cùng * Ư nghĩa rằng: Đệ bát A lại da thức có ba nghĩa Tàng: Năng tàng, Sở tàng và Ngă ái chấp tàng, thẩm sâu, mênh mông, diệu vợi. Suy tư nghĩ ngợi giản đơn của những bộ óc đơn giản, không sao hiểu thấu triệt được. Đệ bát thức ví như cái duềnh, cái vực vừa lớn vừa sâu. Bảy thức trước nương nơi đệ bát thức mà sinh tồn, hiện hữu thi thố tác dụng của ḿnh, giống như sóng ṃi do lực gió, gió thổi sóng lao xao. Sóng xao, gió thổi, gió thổi, sóng xao....không rời ngoài cái vực kia mà có. Đệ bát thức là cơ sở, là kho tàng tiếp thu và huân tập chủng tử vạn pháp. Từ chủng tử duyên khởi mà hiện hành động vật căn thân hữu t́nh, khoáng vật, thực vật thế giới vô t́nh. Tất cả đều nằm gọn trong đệ bát A lại da. Đệ bát thức A lại da nh́n về mặt sinh diệt: Sinh th́ A lại da sinh trước, khi diệt th́ A lại da diệt sau cùng. A lại da là ông chủ đối với tiền thất thức bên hữu t́nh. A lại da cũng là ông chủ đối với vạn pháp sinh sinh hóa hóa vô t́nh vậy.
BẤt đỘng đỊa tiỀn tài xẢ tàng * Ư nghĩa rằng: A lại da (tàng thức) Bồ tát tu hành đến đệ bát Bất động địa, không c̣n gọi A lại da nữa. Bởi lẽ, A lại da là cái kho chứa đựng chủng tử hổn hợp, tốt có mà xấu cũng nhiều. Bồ tát tu tập đến đệ bát địa "Bất động" rồi th́ chủng tử tạp nhiễm phiền năo đă được thanh lọc hết. Vả lại, nói về quá tŕnh "Bất động", hàng Bồ tát đă bước vào "đệ tam A tăng kỳ kiếp" cho nên cái thức "hỗn hợp" ấy, xả bỏ là lư đương nhiên để thay vào đó cái tên: Dị thục thức. Đến khi chứng địa vị "Đẳng giác" tên "Dị thục thức" cũng không c̣n lư do tồn tại, bởi v́ vấn đề nhân quả đến đây không c̣n cần thiết nữa. Sau địa vị Đẳng Giác, đệ bát thức được cái tên: Vô cấu thức và chuyển Vô cấu thức thành Trí đại viên cảnh, tức là thứ trí tṛn trịa vô song, trí lớn lao không bờ mé, trong sáng như một thứ kính tuyệt trần. ....Và Đại viên cảnh trí ấy soi sáng khắp hằng hà sa số, bất khả thuyết, bất khả thuyết A tăng kỳ thế giới trong mười phương. *****Top ĐỆ THẤT THỨC TỤNG (MẠT NA) Trong băng 32
* Ư nghĩa rằng: Đệ thất Mạt na thức là thức trừu tượng. Nhận biết Mạt na thức chỉ dựa trên ư niệm và công năng chấp ngă. Tự thân Mạt na thức chính là công năng chấp ngă ấy. Thế cho nên, cảnh của Mạt na cũng là cảnh của "ư niệm", của một bóng dáng "mang theo", của một "chất" mà "chất" ấy cũng là chất "ấn tượng" của ư niệm. V́ vậy, gọi cảnh ấy là "đới chất" cảnh. Đệ thất Mạt na thức vốn trừu tượng, duyên lấy "kiến phần" của A lại da thức cũng trừu tượng, nảy sinh ư niệm chấp ngă trừu tượng, cho nên gọi là "thông t́nh bổn". Do đó, ba cảnh, đệ thất thức duyên đới chất cảnh. Ba tánh, nó thuộc tánh hữu phú vô kư bởi tính chấp ngă ấy. Đối với ba lượng, đệ thất thức phi lượng, dù nó chấp ngă bên con người hữu t́nh hay bên sự vật vô t́nh, tất cả đều là chấp sai lầm: phi ! Nó tương ứng với năm tâm sở "biến hành", tám món đại tùy phiền năo là: Điệu cử, hôn trầm.v.v..và một "cô Tuệ" trong loại tâm sở "biệt cảnh". Đệ thất thức luôn luôn sẵn có tính nhiễm ô, bởi bản chất "hữu phú vô kư" của nó. Cho nên, đệ thất thức xuất đầu lộ diện khi nào: ngă tham, ngă si, ngă mạn, ngă kiến, ngă ái xuất hiện. Nói ngược lại: ngă tham, ngă si, ngă mạn, ngă kiến, ngă ái chính là Đệ thất thức thể hiện nguyên h́nh, mà không sao tách chúng rời ra. **** 2/7/00 Băng 33
* Ư nghĩa rằng: Như trên ta đă biết, đệ thất thức tức là Ngă tướng, ư niệm Chấp ngă tướng tức là đệ thất thức, cho nên nó "Tư lương ngă tướng", có hai đặc tính: Hằng và Thẩm. Ngày nào một hữu t́nh chúng sinh c̣n sinh sống, ngày nào một vô t́nh chúng sinh c̣n hiện hữu th́ thường trực có sự hiện hữu của thức Mạt na. V́ vậy, nó có đặc tính Hằng. Đă là Chấp ngă th́ lúc nào cũng "có ư" tồn sinh "muốn" duy tŕ sự hiện hữu của ḿnh. Do đó, nó có đặc tính thẩm. Tuy nhiên, nó chỉ hằng, thẩm, tư lương trong phạm vi ngă tướng mà thôi. Nó không có một chức năng nào khác. Do vậy, Mạt na thức chỉ là khối u mê to lớn đè nặng trấn áp tâm tánh chúng hữu t́nh. Nó khiến hữu t́nh mất đi tính sáng suốt, khó mà nhận thức được chân lư. Mạt na thường tương ứng với bốn thứ chấp sai lầm: ngă si, ngă kiến, ngă mạn, ngă ái cùng với tám món đại tùy phiền năo trong những lúc nó hiện hành. Do vậy, đối với tiền lục thức nó là chỗ chứa chấp, chỗ tích lũy tịnh pháp th́ ít mà nhiễm ô th́ nhiều. ****Top
* Ư nghĩa rằng: Trên bước đường tu tập, Bồ tát bước sang đệ nhị A tăng kỳ kiếp, ở vào sơ tâm Hoan hỉ địa th́ chế ngự ư niệm Chấp ngă, chuyển Mạt na thức thành trí B́nh đẳng tính, nh́n hiện tượng sự vật với cái thấy Nhất chân b́nh đẳng. Đến đệ bát Bất Động địa, ư niệm Chấp ngă hoàn toàn trong sáng mà không c̣n phải dụng tâm lưu ư diệt trừ: "Vô công dụng hạnh ngă hằng tồi" ! Xưa kia, ở nơi nhân chấp ngă, ích kỷ, bảo thủ bao nhiêu, khi chuyển hóa cải tạo, bồi dưỡng, xây dựng được nó, th́ nó trở thành trí B́nh đẳng, thành Tha thọ dụng thân của một vị Như Lai Phật. . ..Và Thân thọ dụng đó trở thành đấng bổn sư của hàng thập địa bồ tát. *****Top ĐỆ LỤC THỨC TỤNG 9/7/00 Băng 34
* Ư nghĩa rằng: Với đệ lục thức, nói về cảnh có ba: Tánh cảnh, đới chất cảnh và độc ảnh cảnh. Nói về lượng có ba: Hiện lượng, tỷ lượng và phi lượng. Nói về tánh có ba: thiện, ác và vô kư. Đệ lục ư thức có đủ hết những điều đó. Do vậy, tầm hoạt động của đệ lục ư thức có đủ hết những điều đó. Do vậy, tầm hoạt động của đệ lục ư thức lanh lợi, nhạy bén, và ưu việt hết mọi mặt so với bát thức tâm vương. Ư niệm tư duy của ư thức, dùng chánh niệm quan sát phân tích, người ta rất dễ biết cái quả của nó sẽ đưa đẩy vào cơi nào trong ba cơi: Dục, sắc và vô sắc. Ư thức tương ứng toàn bộ tâm sở hữu pháp 51 món. Hoàn cảnh môi trường thiện đến th́ ư thức duyên theo cảnh thiện. Ngược lại, nó có thể là ác, thậm chí là cực ác, nếu có môi trường có cơ hội phù hợp theo chiều hướng đó. *****
* Ư nghĩa rằng: Đối với ba tánh: Thiện, ác, vô kư, với ba giới: Dục giới, sắc giới, vô sắc giới, với ba thọ: lạc thọ, khổ thọ và xả thọ ư thức tiếp nhận thay đổi liên tục theo hoàn cảnh mà không cần phải có điều kiện hay lư do... ....Và đệ lục ư thức sinh hoạt gắn liền với căn bản phiền năo, chi mạt phiền năo, thiện, bất định tâm sở v.v..51 món. Hành động thiện hay ác của con người biểu lộ qua thân, lời nói lành hay dữ thổ lộ ra miệng đều do ư thức chủ động, đóng vai tṛ chánh. Đương nhiên có sự tham gia đóng góp gián tiếp của nhăn, nhỉ v.v... Đệ lục ư thức có khả năng tạo nghiệp nhân, tam giới, lục đạo và có khả năng hoàn chỉnh nghiệp nhân ấy, dẫn dắt hữu t́nh luân chuyển trong tam giới lục đạo... *****
* Ư nghĩa rằng: Hoạt động của đệ lục ư thức thường gắn liền với hai thứ phiền năo là: "câu sanh" và "phân biệt". V́ vậy, Bồ tát tu tập hết A tăng kỳ kiếp thứ nhất, chỉ trừ bỏ "phân biệt phiền năo" mà thôi. Nên nhớ: Phân biệt phiền năo tức Kiến hoặc. Ở đây, cho ta thấy: Sơ tâm Hoan hỉ địa, tức là địa vị kiến đạo mà "câu sanh phiền năo" hăy c̣n "ngủ im" chờ cơ hội ngóc đầu quấy rối. Vượt qua địa vị viễn hành, bước sang A tăng kỳ kiếp thứ ba "Tư hoặc" tức "câu sanh phiền năo" mới hoàn toàn vắng bóng. Bấy giờ Bồ tát không c̣n bị giặc kiến tư hoặc khuấy rầy, mà thọ dụng sự an lành thanh thoát vô lậu. ....Từ đây, đệ lục ư thức chuyển đổi thành trí diệu quán sát, sáng soi viên măn khắp thế giới ba ngàn. *****Top TIỀN NGŨ THỨC TỤNG Trong băng 35
* Ư nghĩa rằng: Năm thức trước (tiền ngũ thức) với ba cảnh, chỉ duyên với "tánh cảnh", tức là cảnh có thực tánh do sắc, thanh, hương, vị xúc; địa, thủy, hỏa, phong, không, hợp thành một chỉnh thể vật chất nào đó. Về lượng, nó chỉ là Hiện lượng, nghĩa là ngũ thức xúc cảnh, không có tư duy nhận thức. Về tánh, môi trường, bối cảnh dù thiện dù ác hay vô kư, tiền ngũ thức vẫn tiếp nhận hồn nhiên, b́nh đẳng không có vấn đề chọn lọc. Là người dục giới, sinh hoạt trong phạm vi dục giới th́ tiền ngũ thức mới đủ duyên sinh khởi đầy đủ. Nếu ai đó tu định Sơ thiền ở "Nhị địa" (Ly sinh hỉ lạc địa) th́ tỷ thức và thiệt thức không có điều kiện để sinh khởi hiện hành, v́ ở cảnh giới này hành giả thọ dụng Thiền duyệt thực mà không sử dụng đoàn thực, cho nên thiệt thức và tỉ thức không đủ duyên sinh khởi. Tiền ngũ thức tương ứng với các món tâm sở: Biến hành, Biệt cảnh, Thiện, Trung tùy, Đại tùy và Phiền năo căn bản: Tham, sân, si....Tóm lại, Tiền ngũ thức luôn luôn hợp tác với đệ lục ư thức qua cái từ Ngũ câu ư thức, gây ra nhiều nguyên nhân buồn bực khổ đau. Đó là lư do nó tương ứng với nhiều nhóm tâm sở ấy. ****
* Ư nghĩa rằng: Căn có phù trần căn, tức là con mắt, lỗ tai, lỗ mũi, cái lưỡi, sắc thân thô phù hiển lộ ai cũng nh́n thấy được. C̣n một thứ căn gọi là Tịnh sắc các bác sĩ nói chung, bác sĩ nhăn khoa, răng hàm mặt, bác sĩ tai mũi họng, biết được một phần tinh tế hơn người thường. Người thường có người suốt đời không hề để ư t́m biết về thứ căn này. Không thể cắt nghĩa, giải thích chính xác Tịnh sắc căn: Rằng cái ǵ làm cho thấy, chỗ nào làm cho nghe....mà chỉ có thể nói: Như thị....như thị. Năm thức, nương tịnh sắc căn mà phát sinh. Phù trần căn chỉ là một số dữ kiện: địa, thủy, hỏa, phong...Kết hợp thành một "thắng nhân" của thức. Thức phát khởi, sinh công dụng c̣n phải nhờ đến "thắng duyên" nữa. Do vậy, nhăn thức cần hội đủ chín duyên mới sinh được cái thấy, đó là: Không, minh, căn, cảnh, tác ư, phân biệt, nhiễm tịnh, căn bản và chủng tử. Nhĩ thức, bỏ bớt một, bỏ minh, c̣n lại tám. Tỷ, thiệt, thân thức, bỏ hai: không, minh, c̣n bảy. Đó là những điều kiện không thể thiếu để cho tiền ngũ thức hoạt động hiện hành. Để Tiền ngũ thức sinh khởi và hoạt động, có ba thức cần phải trực tiếp cọ sát (Hợp) nó mới sinh thức, đó là: Tỷ, Thiệt và Thân thức. Ngược lại, hai thức cần cách hở, có cự ly là Nhăn và Nhĩ thức. Người b́nh thường không mấy ai quán sát để ư vấn đề thức và căn như đă nói trên. Người ta cứ yên trí rằng: Hễ con mắt th́ ...để thấy. Lỗ tai...để nghe...thật đơn giản ! *****
* Ư nghĩa rằng: Ngày mà hành giả tu Duy thức quán, triệt ngộ chân lư, thấy rơ vạn pháp giai không, duyên sinh như huyển, chuyển đệ bát thức thành Đại viên cảnh trí, đệ thất thức thành B́nh đẳng tánh trí, chuyển đệ lục thức thành Diệu quan sát trí th́ tiền ngũ thức chuyển thành sai biệt trí. "Sai biệt trí" ở đây gọi: Hậu đắc trí. "Sai biệt trí" không trực nhập bản thể chân như mà chỉ trực nhận tính sai biệt của vạn pháp. Rằng tính của vạn pháp không ô nhiễm như xưa nay ḿnh đă tưởng về nó. ....Do vậy, khi con người thành tựu Duy thức tánh, chứng Bồ đề, Niết bàn vô thượng mà trí sai biệt vẫn là trí sai biệt, nó không trực nhận chân như. Tuy nhiên, ngày đệ bát thức trở thành Đại viên cảnh trí th́ tiền ngũ thức cũng trở thành "Vô lậu", nghĩa là cái nh́n vạn pháp của chúng không c̣n gây bất măn, bất b́nh, bực bội để rồi đau khổ nữa. ....Bấy giờ tiền ngũ thức góp phần vào công việc phụng sự chánh pháp, ứng cơ thị hiện, trục loại tùy h́nh, phổ hiện sắc thân, xiển dương diệu pháp trong sự nghiệp cứu hộ chúng sinh thoát ṿng trầm luân khổ hải. ****Top
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
Dĩ hữu sở đắc cố
28.
* 29.
30. HẾT |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
