Cultuur en religie

De grondwet onderstreept het islamitische karakter van Marokko. De islam is staatsgodsdienst en de koning is de hoeder van de islam en de grondwet. Zo wordt de eeuwenoude verstrengeling van politiek en religieus leiderschap voortgezet.

Tijdens de vastenmaand ramadan, wanneer de moslims hun religie intens beleven, wordt op de televisie en in de kranten uitvoerig aandacht besteed aan de geestelijke activiteiten van de koning. De religieuze gevoelens worden zo subtiel ingezet voor het versterken van de macht van de koning en daardoor van de nationale eenheid.

Heel Marokko ligt bezaaid met heilige plaatsen. Het gaat daarbij om de graven van heiligen, maraboets, of plaatsen waar deze zich vaak hebben opgehouden.

De verering van heiligen en heilige plaatsen is een belangrijk onderdeel van de volkse islam, de geloofsbeleving van de gewone mensen. Officieel kent de islam geen heiligen.

Veel mensen in Marokko geloven in de zegende kracht van de maraboets en de baraka (een goddelijke kracht die wonderen kan veroorzaken).

Maraboets kunnen baraka overdragen en dus worden hun graven bezocht door mensen die op zoek zijn naar genezing van ziekten of het ongedaan maken van klachten van lichamelijke, psychische of sociale aard. Iedere maraboet heeft zo zijn eigen specialisme.

In de godsdienst wordt seksualiteit beschouwd als een noodzakelijk kwaad in het kader van huwelijk en voortplanting en wordt soms zelfs veroordeeld. In de praktijk is het zo dat de mannelijke sekse recht heeft op lichamelijk genot, terwijl de islamitische vrouw veelal is ingeregen in een keurslijf van verboden. Toch is er sprake van snelle veranderingen. Jongere vrouwen denken heel anders over seksualiteit dan oudere vrouwen.

Het aantal vrouwen dat wordt uitgehuwelijkt zonder zelfs maar geraadpleegd te zijn, is nog slechts een minderheid. In toenemende maten krijgen meisjes een stem in het huwelijksarrangement. Twee zaken staan bij een huwelijk centraal: de bruidsprijs en maagdelijkheid. Het contract van het huwelijk gaat gepaard met het geven van een bruidsprijs. Het gaat daarbij om de hoeveelheid geld en goederen die de man geeft aan de vrouw waarmee hij trouwt.

Maagdelijkheid van het meisje is in bijna alle gevallen essentieel voor het sluiten van het huwelijk. Negen van de tien vrouwen zeggen dat het verlies van hun maagdelijkheid voor hun huwelijk veel problemen kan opleveren. Voor velen is de ontmaagding de belangrijkste zorg van de bruiloft. De mythe dat er bij de ontmaagding bloed moet vloeien is nog heel hardnekkig.

In Marokko is zestig procent van de bevolking nog analfabeet; de Koranschool, voor kinderen van 4 tot 6 jaar, is vaak het enige onderwijs. Zij leren daar teksten uit de Koran schrijven en wat rekenen. Kinderen van 7 tot 12 jaar moeten eigenlijk wel naar school, maar meer dan een derde gaat niet. Vooral voor kinderen op het platteland is het onderwijs schaars en slecht.

De gezondheidszorg in de grote steden van Marokko kan vergeleken worden met de gezondheidszorg die wij in Nederland kennen. In de kleine steden (platteland) is er soms een arts aanwezig. In de Marokkaanse cultuur wordt veel waarde gehecht aan de zegende kracht van de maraboets en baraka.

Economie

Marokko heeft markante tegenstellingen in het landschap, hiervan is het klimaat een van de oorzaken. Langs de Atlantische kust komen vruchtbare vlakten voor met voldoende regenval. Van noord naar zuid en van west naar oost neemt de neerslag echter zodanig af, dat in grote delen van Marokko landbouw zonder irrigatie nauwelijks mogelijk is. Ook in gebieden met voldoende neerslag zorgt de lange hete zomer voor een watertekort.

Vanaf 1961 verlieten gehuwde mannen hun gezin en gingen tijdelijk in Europa werken voor de hoge verdiensten. De eigen kleine boerderij biedt onvoldoende inkomsten. De achterblijvende gezinsleden verrichten het werk op het land. De man gaat alleen naar het "werkland" om geld te verdienen en keert regelmatig terug naar zijn land van herkomst.

Na 1973 gaat gezinsherenigende migratie overheersen. Het aanbod van arbeid wordt minder en de situatie in Marokko is zodanig, dat terugkeer geen reële optie is ( Lentjes 1995).